عضو هیأت علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با بیان اینکه نخلداری قراردادی و توسعه زنجیره ارزش خرما در کشور میتواند سرآغازی برای رسیدن به توسعه پایدار تجارتمحور خرما باشد، گفت: «برای اینکه در فرآیند جهانیشدن اقتصاد و صادرات خرما بتوانیم سهم معقولی را به خود اختصاص داده و با گذشت زمان جایگاه خود را بهبود بخشیم، باید مزیتهای بالفعل صنعت خرمای کشور را شناسایی کرده تا در صحنه تجارت جهانی مزیتهای مطلوبتری را کسب کنیم.»
مسعود لطیفیان در گفتوگو با ایسنا، با بیان اینکه کشورهای خاورمیانه بزرگترین صادرکنندگان خرما در جهان هستند، گفت: «این در حالی است که ایران بعد از مصر دومین کشور تولیدکننده خرما در جهان است، اما در بین کشورهای صادرکننده این محصول در رتبه چهارم قرار دارد.»
او ادامه داد: «با استفاده از سیستمهای نوین نخلداری تعدادی از کشورها نظیر مصر توانستهاند میزان تولید خرمای خود را در هر هکتار به «حدود ۶ برابر میانگین جهانی» برسانند. این در حالی است که سطح زیر کشت ایران چندین برابر کشور مصر است.»
عضو هیأت علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی اضافه کرد: «در سال ۲۰۲۰، ارزش بازار جهانی خرما حدود ۱۳.۴ میلیارد دلار آمریکا بوده و پیشبینی میشود تا سال ۲۰۲۵ به ۱۶.۲۵ میلیارد دلار برسد. بازار تجارت خرما یک بازار جهانی است که حدود ۵.۴میلیون تن میوه در آن عرضه میشود. در سال۲۰۲۰، تونس با صادرات حدود ۲۹۹میلیون دلار آمریکا بزرگترین صادرکننده خرما در سراسر جهان بود و پس از آن عربستان سعودی با صادراتی به ارزش حدود ۲۴۶میلیون دلار قرار دارد.»
او تصریح کرد: «سیستمهای تولید و تجارت محصول خرما به سرعت در دنیا در حال تغییر هستند. یکی از عوامل مهم این تغییر، افزایش جمعیت جهان و تقاضای جهانی برای این محصول انرژیک و مفید است. انتظار میرود جمعیت جهان تا سال ۲۰۵۰ به ۹میلیارد نفر برسد و با این شرایط نخلستانهای جهان به طور فزایندهای به یک دارایی استراتژیک برای کشورهای خرماخیز تبدیل میشوند.»
لطیفیان با بیان اینکه در بسیاری از کشورهای خرماخیز نخلستانهای کوچک به سرعت در حال تکهتکهشدن هستند، گفت: «از سوی دیگر زنجیره ارزش افزوده و صادرات سازمانیافته خرما به دلیل خردهفروشی قابل گسترش و تثبیت نیست. برای دولت یکی از چالشهای اساسی شناسایی راهکارهای برای افزایش بهرهوری تولید خرما و بهبود معیشت تولیدکنندگانی است که دارای نخلستانهای کوچک بوده و ارایه خدمات مورد نیاز مانند دسترسی به اعتبار، دانش فنی و اطلاعات بازار برای آنها فراهم نیست.»
به گفته او یکی از راههای ممکن برای ایجاد پیوند بین تولیدکنندگان خرما و صادرات، نخلداری قراردادی است. اگرچه طرح این موضوع در ایران جدید نیست، اما سوالات جدی را هم برای نخلداران و هم برای سیاستگذاران ایجاد میکند. نخلداران به طور فزایندهای برای امضای قراردادهای نخلداری دعوت خواهند شد. اما سوال این است که آیا چارچوب فنی و استراتژیک این اقدام به درستی مطالعه شده است؟ با توجه به اهمیت تجارت جهانی خرما، نحوه اجراییکردن نخلداری قراردادی چه تاثیری بر تجارت این محصول در کلاس جهانی دارد؟
عضو هیأت علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در ادامه گفت: «بحث تجارت خارجی خرما از مباحث مهم در توسعه نخلداری کشور است. اثربخشی نخلداری قراردادی وابسته به این است که سیاست دولت در اجراییکردن این استراتژی تا چه حدود متوجه بازارهای خارجی و تابع نیازهای آن است. نخلداری قراردادی وسیلهای برای گسترش بازار خارجی، تقسیم کار، افزایش کارایی، بهبود بهرهوری و رشد و توسعه اقتصادی است و به عنوان موتور رشد و توسعه اقتصادی در صنعت خرما عمل میکند.»
او در پایان گفت: «برای اینکه در فرآیند جهانیشدن اقتصاد و صادرات خرما بتوانیم سهم معقولی را به خود اختصاص داده و با گذشت زمان جایگاه خود را بهبود بخشیم، باید مزیتهای بالفعل صنعت خرمای کشور را شناسایی کرده تا در صحنه تجارت جهانی مزیتهای مطلوبتری را کسب کنیم. نخلداری قراردادی و توسعه زنجیره ارزش خرما در کشور میتواند سرآغازی برای رسیدن به توسعه پایدار تجارتمحور خرما باشد.»