صبح خواب ماندهاید و دیر به سرکار میرسید؟ امتحان دارید و کلی از کتاب باقی مانده است و آن را نخواندهاید؟ تمام پساندازتان را خرج کردهاید و تا پایان ماه مجبور هستید قرض کنید تا روزگارتان را بگذرانید؟
دست نگه دارید میدانید با این فشاری که به خودتان وارد میکنید چه بلایی به سرتان میآید. قلب و عروقتان دچار مشکل میشود، آنوقت باید تمام وقتتان را مثل مادربزرگها و پدربزرگهایی که مدام مشغول دوا و درمانکردن هستند، دنبال دکتر باشید. فرقش هم این است که شما در جوانی باید مدام به این مطب و آن مطب بروید.
ملیحه محمودخواه– استرس در نوجوانی بسیار آزاردهنده است و گاهی یک وقتهایی به صورت پرخاشگری، بیحوصلگی و تکاندادن پایتان بروز میکند. ما برای اینکه به شما کمکی کرده باشیم سراغ دکتر نعمتالله مسعودی، عضو انجمن علمی طب سنتی ایران رفتیم تا بدانیم از نگاه طب سنتی چطور دچار استرس میشویم و چطور باید آن را درمان کنیم.
در دوران نوجوانی چرا بچهها استرس میگیرند؟
دلیل استرس یا عامل داخلی است یا بیرونی. عامل داخلی یعنی بچهها استرس را از پدر و مادرهایشان به ارث گرفتهاند. اما عامل بیرونی ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد که میتواند روی قلب فرد اثر بگذارد و باعث استرس شود.
قلب چه ارتباطی با استرس دارد؟
طب سنتی معتقد است که تحملنکردن شرایط اجتماعی و خانوادگی همهاش زیر سر قلب است، یعنی اگر قلب شما ضعیف باشد و بخواهد مدام برای شما ناز کند، آنوقت است که یک سوءمزاج ساده هم میتواند آن را اذیت کند. از آنجا که قلب هم عزیز کرده بدن است، همه دستبهدست هم میدهند تا قلب ناراحت نشود و آنوقت است که دچار استرس میشوید. حالا از شوخی که بگذریم طب سنتی میگوید قلب عامل اصلی استرس است، البته مغز هم بیتاثیر نیست و گاهی میتواند روی استرس تاثیر مثبت بگذارد.
دو نوجوان را در نظر بگیرید که در یک شرایط و محیط زندگی میکنند و هر دو هم میانگین نمراتشان حدود 16 است. حالا بین این دو آن که قلب و مغزش ضعیفتر باشد، بیشتر دچار استرس میشود، اما دیگری به خاطر قویبودن قلب شرایط را راحتتر سپری میکند.
بیشتر توضیح میدهید؟
اگر به ضربالمثلها دقت کنید میبینید که در بسیاری از آنها این موضوع آمده است مثلا میگویند دل شیر دارد یا دل و جراتش زیاد است، دل آزرده شد، دلسنگ است. اگر به این ضربالمثلها توجه کنید میبینید که در کنار هر خصوصیت و صفتی از دل هم نام برده شده است. هر چه دل و قلب گرمتر باشد، شجاعت بیشتر است و قلب ضعیف و سرد باعث میشود افراد از هر چیزی بترسند و دچار استرس شوند.
یعنی شما استرس را با مشکل قلبی در ارتباط میدانید؟
دقیقا بیماریهای قلبی و عروقی رتبه اول را در کشور ما دارند و تعداد زیادی از مردم مجبورند برای حل مشکل قلبیشان به بیمارستان مراجعه کنند. در واقع باید گفت قلب این افراد ضعیف است و آنها را دچار استرس و نگرانی میکند. درواقع همه چیز به قلب مربوط است. شما بچههایی را تصور کنید که مدام دچار بیماری رفلکس هستند. این نشان میدهد که دریچه فوقانی معده آنها شل است و این معده که همسایه قلب است، مدام به آن فشار وارد میکند و گفتیم که قلب هم حساس است و این امر باعث میشود اثرش مثل استرس بروز پیدا کند. به طور کلی در طب سنتی برای حل یک موضوع باید همه اعضا و جوارح با هم بررسی شوند.
عوامل دیگری هم دخیل هستند؟
یکی دیگر از عوامل پرخونی است. مثلا شما فرض کنید حجم خونی که باید در بدن ما باشد به اندازه یک پارچ است. حالا اگر بر اثر تغذیه این خون بیشتر شود، قلب مجبور است برای پمپاژ آن مدام به خودش فشار بیاورد و فضایی هم برای این کار ندارد و این امر باعث میشود که بیشتر دچار استرس شوید. از طرفی فستفودهای جدید و غذاهایی مثل سوسیس و کالباس فایده که ندارند، بلکه همهاش ضررند و باعث میشود خونتان کثیف شود و خون کثیف، هم شما را خسته میکند و هم استرستان را بالا میبرد. به همین علت یکی از توصیههایی که میکنیم این است که هم درست غذا بخورید و هم غذای سالم بخورید.
بعضی از بچهها در زمان استرس عادت دارند یا پوست لبشان را میکنند یا پاهایشان را به سرعت 120 تا تکان میدهند، در مورد علت آن هم توضیح میدهید؟
هر کدام از ما در وجودمان یک پزشک درونی داریم که تا جایی که برایش امکان دارد سعی میکند شرایط را داخل بدن ما تعدیل و خودش مشکلات را حلوفصل کند. وقتی به قلب و مغز فشار وارد میشود، این پزشک درونی سعی میکند این فشار را از روی این دو عضو حساس بدن بردارد و آن را بین بقیه اعضا قسمت کند، به همین دلیل آن را به سمت پا یا دستها هدایت میکند و علت بیقراری پا هم همین است.
حالا اگر یکی قلبش ضعیف بود و استرس گرفت و به پزشک طب سنتی مراجعه کرد، چطور روند درمانش بررسی میشود؟
اولین چیزی که پزشک طب سنتی بررسی میکند این است که این استرس عقلانی هست یا نه. مثلا بعضیها وقتی امتحان دارند، از یکی دو روز قبل دست و دلشان میلرزد و تپش قلب میگیرند و شب و روز را پیش چشم پدر و مادرشان سیاه میکنند که چی، که فردا امتحان دارند. اما فردی را تصور کنید که در خانه نشسته و یکدفعه میفهمد زمین دارد میلرزد و در این موقع اگر قلب او نلرزد و استرس نگیرد، باید بررسی کنیم که مشکل کجاست، در واقع باید بگوییم که اگر تناسبی بین عامل و میزان استرس وجود نداشته باشد، آنوقت باید علت را بررسی کنیم و آنجا روی بیماربودن آن فرد شک میکنیم و بررسی برای علت اصلی آن شروع میشود.
افرادی که دچار استرس شدید میشوند، باید چه کار کنند تا میزان استرسشان را کم کنند؟
تنفس طبی از هوای تازه چیزی است که خیلی میتواند استرس را کم کند. آن هم هوایی که کمی اسپری گلاب یا گل مریم و گل محمدی در آن زده باشید.
از طرفی امام صادق علیهالسلام فرمودند که هر کس سیب بخورد، به پزشک مراجعه پیدا نمیکند. سیب تقویتکننده قلب است، البته نه هر سیبی و اگر خواستید سیب بخورید، حتما آن را بو کنید، اگر واقعا بوی مطبوع سیب را داشت آن را بخورید، زیرا سیبهای کودخورده اثر چندانی ندارند. شربت سکنجبین هم برای کاهش استرس معجزه میکند و طرز تهیه آن هم خیلی ساده است. سرکه طبیعی، عرقنعنا، عسل و آب را با هم مخلوط کنید و روی گاز بگذارید. وقتی به جوش آمد کف روی آن را جمع کنید، چیزی که در داخل ظرف میماند شربت سکنجبین است. ما توصیه میکنیم که همیشه این شربت را میل کنید، اما وقتهایی که امتحان نداشتید، بیشتر از این شربت بخورید. اگر با این آرامکنندهها باز هم آرام نگرفتید، به یک پزشک طب سنتی مراجعه کنید تا علت اصلی مشکلتان را پیدا کند و آن را رفع کنید.