عبید زاکانی، بنیان‌گذار طنز فاخر ادبی

یحیی تدین

«عبید زاکانی»  شاعر و طنزپرداز ایرانی، اوایل قرن هشتم در قزوین به دنیا آمد، اگرچه اطلاعات کمی در باب زندگی او موجود است ولی گفته می­ شود حدود هفتاد سال زیسته است، با نگاه به  آثار متنوعی که از وی باقی مانده، شهرت اصلی او بیش  از همه معطوف به خلق منظومه  «موش و گربه» است، مجموعه­ای از حماسه، تراژدی و کمدی  که هر مخاطبی را با  هر گرایش و رده سنی مجذوب خود می­سازد، روایتی که بر پایه نقد شرایط دوران پرتلاطم  زندگی شاعر شکل گرفته است، علاوه بر آن «عبید» در رساله «دلگشا»  با  زبانی کنایه‌آمیز در اعتراض به فضای اجتماعی و سیاسی روزگارش حکایت‌های طنزآمیزی را نگاشته است که با گذشت چندین قرن کماکان وصف حال مردم این دیار است: «درویشی گیوه در پا نماز می خواند، دزدی طمع در گیوه او بست، گفت: با گیوه نماز درست نباشد، درویش دریافت و گفت: اگر نماز نباشد گیوه باشد» تاثیر منظومه  «موش و گربه»  که توصیفی است از خلق­ و خوی حاکمان و ریاکاران، محملی شد تا تصویرسازان نیز با الهام از آن، روایت‌های شخصی خود را از قصه موش وگربه، به زیور طبع بیارایند که از آن میان می‌توان به کارهای «اردشیر محصص» و «پرویز شاپور» اشاره کرد.