اسکاری‌ها به صف!

[پولاد امین] در شرایطی که در روزهای اخیر شایعات زیادی درباره معرفی فیلم “خورشید” مجید مجیدی به عنوان نماینده ایران در بخش بهترین فیلم خارجی‌زبان یا بین‌المللی اسکار در رسانه‌ها منتشر شده، اما به نظر می‌رسد این انتخاب هنوز قطعی نشده و فیلم‌های دیگری هم که شانس حضور در رقابت اسکار را دارند، فعالیت‌هاشان برای احراز شرایط معرفی به آکادمی اسکار را شروع کرده‌اند.

دورخیز برای اسکار

سینمای ایران در یکی دو روز اخیر تحت تاثیر بحث نماینده ایران در رقابت بخش بین‌المللی آکادمی اسکار بوده است. در حالی که برای معرفی نماینده کشورهای مختلف هنوز تا 11 آذرماه زمان باقی است، در روزهای اخیر رسانه‌های سینمایی اخبار اکران فیلم‌هایی را منتشر کرده‌اند که این شانس را دارند که در بررسی‌های هیات انتخاب نماینده سینمای ایران در اسکار حضور داشته باشند. این یعنی که تلاش فیلم‌ها برای احراز شرایط اولیه آغاز شده- تا در شرایطی که هیات انتخاب گوشه‌چشمی به‌شان داشته باشند، مشکلی برای معرفی‌شان وجود نداشته باشد.

کدام فیلم‌ها

گفته می‌شود فیلم‌های “خورشید” مجید مجیدی، “شنای پروانه” محمد کارت، “درخت گردو”ی محمدحسین مهدویان، “جنایت بی‌دقت” شهرام مکری و “روز صفر” سعید ملکان در قیاس با دیگر فیلم‌های سینمای ایران شانس بیشتری برای نمایندگی سینمای ایران در رقابت بخش بین‌المللی اسکار را دارند- که به رغم این‌که قرار بود در تاریخ بیست‌وهشتم فوریه ‌سال ۲۰۲۱ (دهم اسفند ۱۳۹۹) برگزار شود، اما بعد از شیوع کرونا و تعطیلی سینماها مقرر شد که به بیست‌وپنجم آوریل (پنجم اردیبهشت‌ سال ۱۴۰۰) موکول شود. اتفاقی که تمدید زمان معرفی فیلم‌ها را نیز در پی داشته و مهلت معرفی نمایندگان کشورها از ابتدای ماه اکتبر تا آخر دسامبر تمدید شده است. این یعنی فیلم‌هایی که از اکتبر ۲۰۱۹ تا دسامبر ۲۰۲۰، حداقل یک هفته به شکل تجاری اکران شده باشند، می‌توانند به آکادمی اسکار معرفی شوند.

آغاز عملیات با اسم رمز اسکار

معاون بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی ضمن اشاره بر این‌که «فیلم‌های متقاضی باید حداقل یک هفته اکران تجاری تا دسامبر ۲۰۲۰ داشته باشند» در ادامه تاکید می‌کند که «فیلمی که در این بازه زمانی اکران نشده باشد، امکان معرفی آن فیلم به اسکار وجود ندارد».

سخنان روز گذشته رائد فریدزاده انگار اسم رمز آغاز عملیات احراز شرایط نمایندگی سینمای ایران در آکادمی اسکار بود. چنان که بعد از آن شاهد اخبار رسانه‌ها درباره نمایش عمومی فیلم‌هایی بودیم که شانس معرفی به اسکار را دارند.

پدیده در اسکار؟

فعلا در میان چهار فیلمی که گفته می‌شود رقابت اصلی بین آن‌ها خواهد بود، “شنای پروانه” محمد کارت از نظر اکران وضعیت بهتری دارد. این فیلم که در جشنواره فجر گذشته پدیده جشنواره لقب گرفت، بعد از عید، در شرایط کرونایی اکران خود را آغاز کرد و با توجه به رکود حاکم بر سینمای ایران بد هم نفروخت و در آخر نیز با عایدی حدود دو و نیم میلیارد تومانی از ادامه اکران انصراف داد و آن را به زمانی دیگر موکول کرد.

این یعنی که “شنای پروانه” فعلا از نظر نمایش عمومی تجاری از سه فیلم دیگر فهرست متقاضیان یک گام جلوتر است. این فیلم با بازی جواد عزتی، طناز طباطبایی و امیر آقایی یکی از پرسروصداترین فیلم‌های اجتماعی یکی دو سال اخیر بوده است.

“خورشید” اسکاری؟

معرفی “خورشید” مجید مجیدی به عنوان نماینده ایران از روزهای نمایش این فیلم در فستیوال ونیز بود که سر زبان‌ها افتاد. در حقیقت اولین فستیوال مهم دنیا بعد از شیوع کرونا به نفع این فیلم تمام شد و نام جدیدترین فیلم مجید مجیدی را در رادار سینمای دنیا جا انداخت.

در داخل ایران نیز، بعد از صحبت‌های مجیدی درباره تحریم‌ها شماری از رسانه‌های رسمی شروع کردند به حمایت از این فیلم و بزرگ‌نمایی توجه منتقدین غربی. این در حالی است که فیلم مجیدی چندان هم در فستیوال ونیز موفق نبود، و نه تنها جز جایزه بازیگری برای بازیگر نوجوان فیلم در دیگر بخش‌ها موفقیتی نداشت، که از نظر آرای منتقدین و ستاره‌های آن‌ها نیز “خورشید” در بین هجده فیلم بخش رقابتی جشنواره، در میان پانزده فیلم اول جدول ستاره‌های منتقدین نبود و این به این معناست که جزو سه- چهار فیلم ضعیف جشنواره ارزیابی شده است.

اما به هر حال در چشم‌انداز رسانه‌ای رسمی ایران فیلم مجیدی با سابقه موفقیت ونیز شانس خوبی برای تکرار نامزدی “بچه‌های آسمان” در اسکار بیست‌ودو سال پیش دارد. دو روز پیش هم شورای پروانه نمایش فیلم‌های سینمایی مجوز نمایش “خورشید” مجید مجیدی را صادر کرد تا با نمایش –حتی- محدود این فیلم آخرین موانع نیز از پیش پای این فیلم برداشته شود.

مهدویان در خط استارت

روز گذشته مرتضی شایسته سخنگوی شورای صنفی نمایش عنوان کرد که “درخت گردو” ساخته محمدحسین مهدویان از ۸ تا ۱۳ آبان در کردستان به نمایش در می‌آید- تا عملا این فیلم نیز در نقطه استارت رقابت معرفی اسکار مستقر شده باشد.

“درخت گردو”ی مهدویان از فیلم‌هایی بود که قبل از نمایش در جشنواره فجر صحبت‌های زیادی درباره استانداردهای بالای آن وجود داشت و به نظر می‌رسید حضور پررنگی در فستیوال‌های جهانی داشته باشد. فیلم اما در جشنواره چندان مورد استقبال قرار نگرفت. با این حال فیلم‌های مهدویان همیشه در بین مدیران و تصمیم‌گیران سینمای ایران هواخواهان و حامیانی دارند و به این دلیل هیچ بعید نیست که در لحظه آخر ناگهان نام این فیلم از طبله هیات انتخاب بیرون آید. به‌خصوص که موضوع این فیلم درباره بمباران شیمیایی سردشت آن را محبوب کسانی می‌کند که هنوز هم فکر می‌کنند اسکار جایی است که در آن همه مردم به تماشای فیلم‌ها می‌نشینند و بنابراین “درخت گردو” می‌تواند پیام مظلومیت ما را در زمان جنگ منتقل کند!

“درخت گردو” داستان مردی را روایت می‌کند که در فاجعه بمباران شیمیایی سردشت تمام خانواده‌اش را از دست داد. پیمان معادی، مینا ساداتی و مهران مدیری در این فیلم بازی کرده‌اند.

اسکار بعد از ونیز

“جنایت بی‌دقت” شهرام مکری، که در فستیوال ونیز جایزه بهترین فیلمنامه اورژینال را از انجمن منتقدان مستقل گرفت، دیگر فیلمی است که گفته می‌شود درباره حضورش در رقابت اسکار صحبت‌هایی وجود دارد.

روز گذشته نگار اسکندرفر که قرارداد پخش “جنایت بی‌دقت”  را در داخل کشور به تازگی امضا کرده، اظهار امیدواری کرد که با وجود همه سختی‌ها و محدودیت‌های دوران کرونایی، این فیلم بعد از اکران عمومی در ایران برای اسکار دورخیز بردارد. اسکندرفر ضمن اعلام این خبر که اکران “جنایت بی‌دقت” احتمالا  بعد از ماه صفر آغاز خواهد شد؛ درباره حضور فیلمش در اسکار می‌گوید: «قطعا علاقه‌مندیم این اتفاق بیفتد بویژه اینکه این فیلم پتانسیل حضور در اسکار را دارد. اکران آن در ونیز با نقدها، نظرات و استقبال بسیار خوب تماشاگران و منتقدان رو به رو شد و در حال حاضر هم در برخی لیست‌هایی که منتشر شده، این فیلم هم به عنوان یکی از گزینه‌های اسکار مطرح شده است».

“جنایت بی‌دقت” مضمونی مرتبط با آتش‌سوزی سینمارکس دارد و بابک کریمی، محمد ساربان، عادل یراقی، فریبا کامران و بهزاد دورانی در آن بازی کرده‌اند.

دیگر گزینه‌ها

و در نهایت می‌رسیم به فیلم‌هایی مانند “روز صفر” سعید ملکان و “روزهای نارنجی” آرش لاهوتی. فیلم‌هایی که در شرایط معمولی شاید شانس چندانی برای حضور در رقابت اسکار نداشتند، اما اوضاع خاص امسال نام آن‌ها را نیز در میان گزینه‌های رقابت اولیه افزوده است. به خصوص که فیلم ملکان یکی از مورد حمایت‌ترین فیلم‌های یکی دو سال اخیر بوده. با این‌که ساختار صحنه‌های اکشن فیلم شانس آن را از نظر بسیاری از منتقدین بسیار پایین جلوه می‌دهد.

“روز صفر” با بازی امیر جدیدی و ساعد سهیلی درباره نحوه دستگیری عبدالمالک ریگی توسط وزارت اطلاعات است. “روزهای نارنجی” هم زندگی پر فراز و نشیب زنی میانسال را در باغ‌های مرکبات شمال، با بازی هدیه تهرانی، علی مصفا و مهران احمدی روایت می‌کند.