نمی‌دانم این عروسک به چه قصدی ساخته شده؟
صحبت‌های عروسک‌ساز «زی زی گولو» و «پسرخاله» در حاشیه عروسکی که به‌تازگی مورد انتقاد کاربران قرار گرفته
چند روزی است که تصویر عروسکی در یکی از برنامه‌های تلویزیون، مورد انتقاد مردم و کاربران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته؛ طوری‌که حجمی از خشم و حتا شوخی را به همراه داشته است. عادل بزدوده در حاشیه انتقادهایی که به یکی از عروسک‌های یکی از برنامه‌های تلویزیونی وارد شده، درباره اهمیت ساخت عروسک گفته است.
شهروند آنلاین: چند روزی است که تصویر عروسکی در یکی از برنامه‌های تلویزیون، مورد انتقاد مردم و کاربران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته؛ طوری‌که حجمی از خشم و حتا شوخی را به همراه داشته است. کاربرانی که با سنت‌های مختلف در این آب و خاک، بزرگ شده‌اند مؤلفه‌های مختلف این عروسک را به جهت ظاهر آن نمی‌پذیرند و نمایش چنین عروسکی را از سوی دست‌اندرکاران صدا و سیما، نامناسب می‌دانند. عروسکی که قرار است محجبه باشد تا بخشی از فرهنگ حجاب را بین مردم تبلیغ کند، حالا تبدیل شده به نمادی از انتقاد و تمسخر.
در همین زمینه عادل بزدوده، عروسک‌ساز و کارگردان تأتر گفت‌وگویی با ایسنا انجام داده که بخش‌هایی از آن را در ادامه انتخاب کرده‌ایم. بزدوده ساخت عروسک‌های خاطره‌‌انگیزی نظیر «زی زی گولو» و «پسر خاله» را در کارنامه هنری اش دارد و در طراحی و ساخت عروسک‌های «شهر موش‌ها» و «خونه مادربزرگه» دست داشته است. در ادامه بخش‌هایی از گفت‌وگوی او با ایسنا را می‌خوانید:
* بزرگوارانی که به عنوان تهیه‌کننده در صداوسیما کار می‌کنند، اطلاع و آگاهی از عروسک ندارند. عروسک یک فلسفه بسیار همزاد با انسان و کره زمین دارد. تاثیرپذیری و همذات پنداری، شاخصه‌های بسیار مهمی است که در فرهنگ‌های مختلف جا باز کرده است. اگر از این مساله اطلاعات دقیقی نداشته باشند می‌شود یک عارضه بسیار بزرگ. مطمئنا در این قضیه تهیه‌کننده و برنامه‌ریز نقش مهمی دارد که باید توجه کند با چه آیتم و با چه ابزاری برای کودک و نوجوان تولید محتوا کند.
* من و دوستانی که خالق عروسک‌های «شهر موش‌های ۱و۲» و «خانه مادر بزرگه» و دیگر عروسک‌ها هستیم تمام این مسائل را شدیدا رعایت می‌کردیم. اگر قرار بود که یک عروسک خُل و چِل بسازیم، نمی‌آمدیم این افراد را مسخره کنیم که به شدت عارضه خطرناکی است. در بین مخلوقات خداوند کسانی هستند که ایراد دارند اما ما حق نداریم به قصد توهین، عروسک بسازیم. چه برای نقش منفی زن و چه مرد و چه بچه نباید این کار را کرد؛ پیرمردها و پیرزن ها را هم نباید مسخره کرد. اگر به قصد مسخره کردن این اتفاق افتاده است، واقعا فاجعه است. باید یقه تمام برنامه‌سازان آن کار گرفته شود و مراجع ذی‌صلاح پیگیری کنند و بگویند وقتی شما می‌خواهید یک آدم بد را معرفی کنید آن آدم بد باید با صورت بد معرفی شود؟! طبیعتا نه. کار حطرناکی است؛ شکستن تمام هنجارهای اجتماعی و جامعه شناختی است.
* ما در ساخت عروسک‌ها سناریو و فیلم‌نامه را می‌خواندیم شخصیت را می‌شناختیم و چندین بار تجزیه و تحلیل اجتماعی و زیبایی شناختی می‌کردیم و بعد ماکت سازی می‌کردیم. مثلا برای ساخت «مخمل» (گربه خونه مادربزرگه) نرفتیم یک گربه بسازیم. گربه بود اما چه گربه‌ای؟ برای ساخت این گربه ساعت ها جلسه و بحث و جنگ و دعوا داشتیم تا مخمل شد مخمل. سر خود کار نکردیم. شخصیت را تحلیل کرده و بعد ساختیم. قبل از اینکه مخاطبان اظهار نظر منطقی و کلاسیک‌شان را داشته باشند ما خودمان پوست خودمان را می‌کندیم تا عروسک شخصیتی باشد که بتواند پیام‌های درست آن برنامه را منتقل کند.
* آیا شمایی که تهیه‌کننده هستید، چنین مشخصاتی دارید که دست به این کار می‌زنید؟ مثل این می‌ماند که بگویند بزدوده تو را در یک استخر می‌اندازیم که پر از آب است و من شنا بلد نیستم؛ خب معلوم است خفه می‌شوم. اگر با پرویی تمام بگویم من شنا بلدم اولین کسی که خفه می‌شود خود من هستم. شناخت مهم است که متاسفانه بعضی از دوستان بزرگوار به عنوان تهیه‌کننده، شناختی از دنیای نمایش عروسکی ندارند و انتخاب‌های‌شان هم شدیدا غلط است.
* این مهم است که من کریه‌المنظر نسازم؛ مثلا پسر خاله و کلاه قرمزی کریه المنظر نیستند اما اشتباهاتی می‌کنند. چهره زننده و رقت‌باری ندارند اما شیطنت‌های خردسالان را انجام می‌دهند. با نگاه بزرگسالانه این عروسک ساخته شده و در فضا و ذهنیت کودک و نوجوان زنده شده و نقشش را بازی می‌کند. یک مجری هم هست که کارهایشان را اصلاح می‌کند.
* نمی‌دانم این عروسک به چه قصدی و در چه برنامه‌ای ساخته شده و آن برنامه چه اهدافی دارد. این‌ها همه مهم است. حتی ممکن است عروسکی با چهره نازیبا بسازند تا بگویند زیبایی دلیل بر خوب بودن نیست. ممکن است کسی زیبا نباشد اما دل پاک و منزهی داشته باشد. اما این نوع شکل و شمایل در تلویزیون ما با خطر مواجه می‌شود، زیرا ذهنیت بچه‌ها به این سمت می‌رود که این عروسک زشت است و خاطره بدی را در ذهن کودک و نوجوان ایجاد می‌کند که تعویض آن در ذهن بچه‌ها کار سختی خواهد بود و تاثیرگذاری عروسک هم به درستی انجام نمی‌شود. آن صورت نازیبا هم برای همیشه در ذهن بچه‌ها نقش می‌بندد.