جولان کرونا و تعطیلی مراکز آموزش نزدیک به یک‌میلیارد و 600 میلیون دانش‌آموز و دانشجو را خانه‌‌نشین کرد تا بعد از خوشحالی از تعطیلی‌ها، دلتنگ هیاهوی کلاس‌های درس و سختگیری‌های معلمان شوند.
اما در این میان کسی از 150 هزار دانش‌آموز با نیاز ویژه چیزی نگفت.
دانش‌آموزانی که به روایت سازمان آموزشوپرورش قبل از حکمرانی کرونا، نزدیک به 80 هزار نفرشان در مدارس ویژه درس می‌خواندند و حدود 70 هزارشان در مدارس عادی به شکل تلفیقی و فراگیر تحصیل را دنبال می‌کردند.
شهروندآنلاین- بعد از بی‌مهری صداوسیما به دانش‌آموزان با نیاز ویژه و گلایه اولیا، سیدجوادحسینی، رئیس سازمان آموزشوپرورش استثنایی، با این جمله که «همکاران در مدارس در وضعیت بحران کرونا با استفاده از بستر فضای مجازی مدرسه را به خانه دانش‌آموزان بردند و وقفه‌ای در آموزش دانش‌آموزان با نیاز ویژه ایجاد نشد» به اولیا اطمینان خاطر داد تحصیل دانش‌آموزان ادامه خواهد داشت. حسینی برای اطمینان بیشتر اولیا از سیاست‌های دوازده‌‌گانه سازمان برای گذر از این روزها گفت. «توسعه، تثبیت و تعمیق عدالت آموزشی، توسعه رویکردهای فراگیرسازی آموزشوپرورش دانش‌آموزان با نیازهای ویژه، مناسب‌سازی آموزشوپرورش دانش‌آموزان با نیاز ویژه، توسعه مشارکت و ارتباطات در ابعاد درون و برون سازمانی در سطوح منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی ازجمله این سیاست‌هاست.»
به گفته هداوند تاکنون نزدیک به دو هزار و 476 ساعت کلاس آموزشی برای 90 هزار اولیا داشته‌ایم و این در حالی است که 25 هزار نفر از اولیا از مشاوره‌های تلفنی بهره برده‌اند.
مکاتبات بی‌نتیجه با صداوسیما
دبیر علوم متوسطه اول یکی از مدارس اهواز پارکینگ خانه‌اش را کلاس درس از راه دور 50 دانش‌آموز کم‌توان ذهنی‌اش کرد.
معلمی که بر این باور بود دانش‌آموزانش برای فرآیند یادگیری به شنیدن صدا، دیدن چشم‌ها و لبخندش احتیاج دارند.
خلاقیتی که شاید سعی در پرکردن خلأ کم‌کاری صداوسیما داشت که از استفاده از زبان اشاره برای دروس سر باز زد.
مجید هداوند، معاون برنامه‌ریزی آموزشی و توانبخشی سازمان کودکان استثنایی آموزشوپرورش جای خالی دانش‌آموزان با نیاز ویژه در شبکه آموزش را بی‌نتیجه ماندن مکاتبات با صداوسیما می‌داند.
او درباره چرایی نادیده‌گرفتن کودکان با نیاز ویژه در شبکه آموزش به «شهروند» می‌گوید: «با شروع فعالیت شبکه آموزش در زمینه آموزش از راه دور سازمان آموزشوپرورش کودکان استثنایی مکاتباتی با صداوسیما داشت تا برای آموزش کودکان از رابط زبان اشاره سازمان استفاده شود هر چند صداوسیما با گفتن از مشکلات فنی این مکاتبات را بی‌نتیجه گذاشت.»
به باور هداوند با ابترماندن این مکاتبات سازمان با هماهنگی استان‌ها بسته‌های آموزشی را تهیه کرد تا به کمک نرم‌افزارهایی که قبلا در اختیار استان‌ها بود دانش‌آموزان ادامه آموزش‌هایشان را داشته باشند.
برای تحقق این هدف هفت پایگاه مجازی در هفت استان شکل گرفت تا با استفاده از فضای مجازی داخلی آموزش‌ها ادامه داشته باشند.
150 هزار دانش‌آموز با شرایط ویژه سهمی از آموزش‌های صداوسیما نداشتند و امید بستند به اولیا‌ی‌شان در نقش معلم.
تمرین نقش معلمی، اولیا در روزهای قرنطینه
«تنها ۸۶۹ هزار و ۴۰۰ نفر معادل ۶.۹ درصد دانش‌آموزان به اینترنت دسترسی ندارند. غالب این دانش‌آموزان در کلاس‌های چند پایه تحصیل می‌کنند و برای آنان هم برنامه داریم.»
توییت محسن حاجی‌میرزایی در واکنش به خبرهایی که از دانش‌آموزانی می‌گفتند که در روزگار تعطیلی مدارس نه به شبکه‌های مجازی دسترسی داشتند و نه شبکه آموزش برای‌شان مفهوم داشت.
آماری که به نظر می‌رسد شرایط دانش‌آموزان با نیاز ویژه لحاظ نشده بود. دانش‌آموزانی که در دوران قرنطینه و روزهای دوری از مدرسه دلخوش کردند به شبکه آموزش و گروه‌های درسی مجازی.
اما 150 هزار دانش‌آموز با شرایط ویژه سهمی از آموزش‌های صداوسیما نداشتند و امید بستند به اولیا‌ی‌شان در نقش معلم.
هداوند آموزش‌های سازمان را در دوران قرنطینه اولیامحور عنوان می‌کند: «آموزش‌های ما اغلب اولیامحور بوده و سعی کرده‌ایم از طریق مرکز مشاوره و راهنمایی و 741 مرکز اختلالات یادگیری 320 هزار ساعت از طریق 10 هزار گروه مجازی، آموزش مجازی، راه دور و فردبه‌فرد را داشته باشیم که به همت 22 هزار کادر آموزشی مدیران، معلمان و کادر توانبخشی محقق شده است.»
او ادامه می‌دهد:«از طریق همین گروه‌ها آموزش نکات بهداشتی را هم در خصوص کنترل و پیشگیری کرونا ارایه شده است. برای کاستن از بار روانی هم مراکز آموزشی خدماتی را به اولیا ارایه می‌دهند و نکاتی را هم در خصوص راهکارهای کاستن از استرس و اضطراب در گروه‌های مجازی به اولیا گوشزد می‌کنند»
به گفته هداوند تاکنون نزدیک به دو هزار و 476 ساعت کلاس آموزشی برای 90 هزار اولیا داشته‌ایم و این در حالی است که 25 هزار نفر از اولیا از مشاوره‌های تلفنی بهره برده‌اند.
او نقش اولیا را در دوران قرنطینه سنگین‌تر از قبل می‌داند: «در کنار مدیران و معلمان، اولیای این کودکان هم در آموزش مشارکت دارند؛ چون نحوه کار با این کودکان کمی متفاوت است. بعضی از آموزش‌ها به اولیا داده می‌شود تا از این طریق به دانش‌آموزان منتقل شود؛ مانند کودکان اوتیسم.»
رفع فیلتر پیام‌رسان‌ها باید در سطح کلان و کشوری تصمیم‌گیری شود هر چند این پیام‌رسان‌ها ظرفیت و امکانات بهتری دارند و می‌توانند بخشی از مشکلاتی را که دانش‌آموزان با آنها روبه‌رو هستند رفع کنند.
تعویق شبکه شاد و ظرفیت پایین پیام‌رسان‌های داخلی
زنگ تعطیلی مدارس که به صدا درآمد، 70 تا 80درصد محتوای درسی آموزش داده شده بودند تا تنها 20درصد برای دوران قرنطینه باقی ماند.
هر چند هداوند سیستم آموزشوپرورش استثنایی را سیستمی منعطف می‌داند.«به عنوان مثال درخصوص دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی دانش‌آموزان تا جایی که متوجه مطالب شوند، ارزیابی می‌شوند و نیازی به اتمام تمام دروس ندارند.»
او از 60درصد دانش‌آموزانی می‌گوید که در مقطع مقطع ابتدایی در این گروه قرار می‌گیرند. به نظر می‌رسد 20درصد باقیمانده هم از طریق فضای مجازی به دانش‌آموزان منتقل شده است.
سایر گروه‌های دانش‌آموزان با شرایط ویژه هم تابع تصمیم‌گیری وزارتخانه‌اند و آموزشوپرورش استثنایی مشکلی در این زمینه ندارد.
در دوران خانه‌نشینی دانش‌آموزان پویش امید و زندگی و نقاشی در خانه شکل گرفت و وزارت آموزشوپرورش در اطلاعیه‌ای از اجرایی‌شدن شبکه اجتماعی دانش‌آموزی «شاد» خبر داد که قرار بود از ظرفیت پنج پیام‌رسان داخلی استفاده کنند.
فایل‌های پی‌دی‌اف موجود در سایت به شکل بسته‌های آموزشی هفته‌ای یک‌بار به در منزل دانش‌آموزان فرستاده می‌شود تا در اختیارشان قرار گیرد
شبکه‌ای که به دلایل شرایط فنی و امنیتی راه‌اندازی‌اش به تعویق افتاده است. اما هداوند معتقد است ظرفیت و امکانات پایین پیام‌رسان‌های داخلی برای دانش‌آموزان با نیاز ویژه مشکل‌ساز شده است.
او می‌گوید:«از طریق شبکه‌های مجازی داخلی آموزش این دانش‌آموزان دنبال شد؛ هر چند مشکلاتی هم وجود داشته و دارد. دانش‌آموزان نابینا از فایل‌های صوتی استفاده می‌کنند و بیشتر معلمان دانش‌آموزان ناشنوا فایل‌های تصویری برای دانش‌آموزان‌شان تدارک می‌بینند تا از آموزش دور نمانند. یکی از مشکلات پایین‌بودن ظرفیت و امکانات این پیام‌رسان‌هاست.»
به گفته او در حال حاضر مدارس از پنج پیام‌رسان داخلی استفاده می‌کنند در حالی که استفاده از یک پیام‌رسان می‌توانست شرایط را بهبود ببخشد ولی متأسفانه ظرفیت این پیام‌رسان‌ها خیلی زود پر می‌شود و از نظر امکانات هم در سطح پایین‌تری قرار دارند.
به عنوان مثال دانش‌آموزان نابینا نمی‌توانند در این پیام‌رسان‌ها فایل‌ها را تبدیل به فایل صوتی کنند.
او رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی را راهکاری برای کم‌کردن این مشکلات می‌داند.«رفع فیلتر پیام‌رسان‌ها باید در سطح کلان و کشوری تصمیم‌گیری شود هر چند این پیام‌رسان‌ها ظرفیت و امکانات بهتری دارند و می‌توانند بخشی از مشکلاتی را که دانش‌آموزان با آنها روبه‌رو هستند رفع کنند.»
دانش‌آموزان مناطق دورافتاده و صعب‌العبور هم بخش اجتناب‌ناپذیر ماجرا هستند؛ دانش‌آموزانی که گاهی خانواده‌هایشان قادر به تهیه گوشی ساده هم نیستند و از دنیای اینترنت بی‌خبرند.
او ادامه می‌دهد:«به همین منظور فایل‌های پی‌دی‌اف موجود در سایت به شکل بسته‌های آموزشی هفته‌ای یک‌بار به در منزل دانش‌آموزان فرستاده می‌شود تا در اختیارشان قرار گیرد. کلیپ‌های بسیاری از معلمان دلسوز به دست‌مان رسیده که حضوری این بسته‌ها را به دانش‌آموزان می‌رسانند. حتی معلمی برای هر کدام از دانش‌آموزانش به شکل فردی برنامه‌ریزی و بسته‌هایی را تهیه کرده بود.»