«الان در همین محدوده، سه فروشگاه بزرگ فعال است؛ فروشگاه‌هایی با سرمایه انبوه. یک خُرده‌فروش چطور می‌تواند با این فروشگاه‌ها رقابت کند؟ اصلا معلوم است چه کسی در این رقابت بازنده است؛ مگر یک سوپرمارکت چقدر سرمایه دارد!» این یک سطر از گلایه‌های «حاج وحید» است. مردی میانسال که پس از بیست‌سال فروشندگی، کرکره‌های سوپرمارکت خود را پایین کشیده است. داستان حاج وحید، قصه پرتکرار این روزهای فروشگاههای خُرد یا همان بقالی‌هاست؛ فروشگاه‌هایی که در رقابت با فروشگاههای لوکس زنجیره‌ای جا مانده و به تعطیلی کشیده شده‌اند.
به گزارش خبرنگار شهروند آنلاین؛ این سال‌ها، سال‌های رونق فروشگاههای زنجیره‌ای است. فروشگاه‌هایی که در تمام محله‌های شهر جای خود را باز کرده‌اند. ویژگی‌هایی همچون مشتری‌محوری، توزیع آسان، ارائه تخفیف‌های ویژه، تبلیغات وسیع و … باعث استقبال مردم از این فروشگاه‌ها شده؛ استقبالی که از آن‌سو منجر به تعطیلی سوپرمارکت‌ها، خُرده‌فروشگاه‌ها و حتی بقالی‌های محلی شده است.
رقابت نابرابر!
حاج وحید، مرد میانسال آذری‌زبانی است که نزدیک به بیست سال در شهرستان پاکدشت، کارش فروش خواربار و مواد پروتئینی بوده است. او که از اواخر دهه هفتاد این کسب را آغاز کرده، به «شهروند» می‌گوید: «آن دوران یک بقالی کوچک 6 متری می‌توانست خرج سه خانوار را به راحتی تامین کند. از هر سه دُکان این محل، دو دُکان بقالی بود. اما حالا در همین محدوده ما، سه فروشگاه بزرگ فعال شده است. فروشگاه‌هایی با سرمایه انبوه و حجم خرید بالا. میزان خرید یک سوپرمارکت با حجم خرید فروشگاههای زنجیره‌ای قابل مقایسه نیست؛ همین مساله قدرت رقابت را از خُرده‌فروش‌ها گرفته است.»
این، یعنی نان‌بُری!
یک پژوهش میدانی بر گفته‌های حاج وحید صحه می‌گذارد. بر اساس مطالعات «هادی حدادی»، پژوهشگر، با تاسیس هر فروشگاه زنجیره‌ای، تا شعاع پنج کیلومتری فعالیت اصناف خُرد تحت تاثیر قرار می‌گیرد و با کسادی مواجه می‌شود. مطابق آمارهای تجربی، تاسیس هر فروشگاه زنجیره‌ای می‌تواند باعث تعطیلی ۵۰ واحد خرده‌فروشی سنتی شود. تعطیلی‌ای که از نگاه حاج وحید نان‌بُری است.
مساله پایین شهر و شمال شهر نیست!
ماجرای تلخ تعطیلی سوپرمارکت‌ها تنها محدود به مناطق پایین شهر نیست و این روزها با توجه به هزینه بالای مغازه‌داری در شمال تهران، تعطیلی به مناطق بالانشین نیز رسیده است. موضوعی که مسئول سوپرمارکت «دیبا» در زعفرانیه نیز به آن اذعان دارد. این سوپرمارکت‌دار، خُرده‌فروشی خواربار و مواد پروتئینی را در این روزها به عنوان دکه‌داری تعبیر می‌کند: «الان مردم از مارکت‌ها، تنها نیازهای روزمره خود را خرید می‌کنند. ما بیشتر دکه‌داری می‌کنیم و درآمدمان تنها جوابگوی پُر کردن قفسه‌هایمان است.»
رقیب دیگری در راه!
«پایان عصر بقالی‌ها» تعبیری است که می‌توان برای بیان وضعیت امروز خُرده‌فروشی‌ها به کار برد. دیگر از آن بقالی‌های پررونق قدیمی که نان‌آور چندین خانوار بودند، خبری نیست؛ موضوعی که صدای سعید درخشانی، رئیس اتحادیه سوپرمارکت و مواد پروتئینی، را نیز بلند کرده است.
درخشانی در تعبیری فروشگاههای زنجیره‌ای را به ماهی‌های بزرگی تشبیه کرده است که با کلاه گذاشتن بر سر مردم در نوع قیمت‌گذاری و جلب مشتری، خرده‌فروشان را می‌بلعند. علاوه بر این، از نگاه برخی کارشناسان، توسعه فروشگاههای زنجیره‌ای اگر با حمایت از خُرده‌فروشان دنبال نشود، می‌تواند تهدیدی برای کسب و کارهای کوچک به شمار برود که توان رقابت با این مجموعه‌های توانمند را ندارند. تهدیدی که در آینده با توجه به رونق فروشگاههای اینترنتی و آنلاین دو چندان نیز خواهد شد.
الان مردم از سوپرمارکت‌ها، تنها نیازهای روزمره خود را خرید می‌کنند. مارکت‌دارها بیشتر دکه‌داری می‌کنند.
کوچ خریدارها از سوپرمارکت‌ها!
از نگاه فعالان این حوزه، سرمایه بالای فروشگاههای زنجیره‌ای باعث شده است میزان خرید آنها انبوه شود و تولیدکنندگان مستقیما با این فروشگاه‌ها همکاری داشتند باشند. همین همکاری‌ها شرایط را برای ارائه تخفیف‌های ویژه در این فروشگاه‌ها فراهم کرده است. همچنین تبلیغات کلان این فروشگاه‌ها در رسانه‌ها و میادین شهری، مردم را به سمت خرید از آنها سوق داده است. موضوعی که «یعقوب فکوری»، سوپرمارکت‌دار محله تهران‌پارس نیز به آن اشاره دارد: «اصلا دیگر میزان فروش ما با سال‌های پیش قابل مقایسه نیست. برخی کالاها مانند حبوبات، دیگر از چرخه فروش مارکت‌ها خارج شده‌اند. فروشگاههای خرد که سرمایه کمتری داشته‌اند، ضرر بیشتری کرده‌اند.»
راهکار؛ حمایت است!
از نگاه بسیاری از کارشناسان، مساله تغییر شیوه فروش، موضوعی بین‌المللی است که باید با توجه و حمایت از خُرده‌فروش به سمت آن حرکت کرد؛ به‌طور مثال در بسیاری از کشورهای جهان با حمایت دولت، تعاونی‌ها و شرکت‌هایی از تجمیع خُرده‌فروش‌ها و سوپرمارکت‌ها شکل گرفته‌اند. الگوی‌های صورت‌گرفته در برخی از کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد که با حمایت‌های دولتی، دارندگان فروشگاههای سنتی سهام فروشگاههای مدرن را خریداری می‌کنند. موضوعاتی که برخی از آنها از سوی اتحادیه دارندگان سوپرمارکت و مواد پروتئینی در کشور نیز مطرح شده است. در این رابطه بنا به گفته رئیس اتحادیه، درخواست تجمیع چند فروشگاه از سوی اتحادیه مطرح شده که برای اجرای آن نیاز به سرمایه و حمایت دولت است.
یک بقالی کوچک در گذشته می‌توانست خرج سه خانوار را به راحتی تامین کند. اما امروز درآمدمان تنها جوابگوی پُر کردن قفسه‌هایشان است.
توان رقابت
ظاهرا در بحبوحه سنت و مدرنیته، پایان عصر بقالی ها فرا رسیده است. پایانی که اگر با حمایت‌ها و برنامه‌ریزی صحیح دنبال شود، نه تنها به تعطیلی و بیکاری فعالان این عرصه ختم نمی‌شود، بلکه می‌تواند از نگاه کارشناسان، منجر به چابک‌شدن خرده‌فروشی و تغییر از شیوه سنتی به مدرنیته نیز بشود. مساله حمایت و تسهیلات مطالبه‌ای است که بسیاری از فعالان این صنف خواهان آن هستند.
«علی» یکی از سوپرمارکت‌داران آریاشهر معتقد است با توجه به تجربیات فعالان این صنف، اگر حمایت‌ها و تسهیلات دولتی به داد فعالان این حوزه برسد، قطعا آنان می‌توانند با فروشگاههای زنجیره‌ای مشابه رقابت کنند: «ما با رشد و توسعه مخالف نیستیم، اما توجه به کسب و کارهای خُرد که معیشت بخش قابل توجهی از مردم به آن بستگی دارد نیز نباید فراموش شود.»
//انتهای پیام