این قانون سالیان سال عمر دارد!
گفت‌وگوی شهروند با پخش‌کننده پرکار بین‌المللی درباره قانون جنجالی این روزها
با توجه به مسایل و حواشی پیش‌آمده برای فیلم «برادران لیلا» بعد از حضور در جشنواره کن و به دنبال آن هم توقیف این ساخته سعید روستایی؛ این سوال در مجامع سینمایی و بین اهالی سینمای ایران ایجاد شد که آیا این اتفاق برای دیگر فیلم‌های حاضر در جشنواره‌های جهانی هم رخ خواهد داد و به عبارت بهتر آیا بعد از این حواشی و جنجال‌های جشنواره‌ای تبدیل به یک اتفاق تکراری در سینمای ایران خواهد شد؟!
البته بعضی از کارشناسان سینمایی نیز از اشاره مصداقی به نمونه‌های آتی عبور کرده و این پرسش را پیش کشیدند که آیا قانون لزوم دریافت مجوز برای نمایش فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های جهانی یک قانون و قاعده سختگیرانه جدید از سوی سازمان سینمایی وزارت ارشاد است؛ یا این که پیش‌ترها هم چنین قانونی وجود داشته و تنها بنا به مصلحت سینمای ایران در مواردی نادیده گرفته شده و به اصطلاح زیر سبیلی رد شده است؟!
محمد اطبایی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین پخش‌کنندگان خصوصی بین‌المللی سینمای بعد از انقلاب ایران که از همان اوایل حضورهای جشنواره‌ای سینمای ایران در سال‌های دهه شصت با این قوانین و قواعد سروکار داشته؛ گزینه خوبی برای صحبت درباره چنین مواردی می‌تواند باشد. این پخش‌کننده که با شرکت «فیلم‌های مستقل ایرانی» فیلم‌های موفق پرشماری را به فستیوال‌های جهانی ارائه کرده؛ بر این باور است که لزوم دریافت مجوز برای فیلم‌های ایرانی- جهت نمایش‌های بین‌المللی- یک اتفاق جدید نیست…
او در این زمینه می‌گوید:
این قانون از مدت‌ها پیش وجود داشته، اما کمتر پیش می‌آمد که با استناد به این قانون مشکلی برای فیلمی به وجود آید. در واقع معمولا فیلم‌هایی از سینمای ایران در فستیوال‌های غربی حضور می‌یافتند که یا پروانه نمایش در داخل کشور داشتند، یا این که پیش از نمایش در جشنواره‌های خارجی، در داخل کشور مثلا در جشنواره فیلم فجر یا سینما حقیقت یا هر رویداد دیگری به نمایش عمومی درآمده بودند و همین هم کافی بود تا حساسیت زیادی برای نمایش آن فیلم‌ها در جشنواره‌های جهانی ایجاد نشود و مشکلی در این زمینه پیش نیاید.
-پس در واقع این امر اتفاق جدیدی نیست و شاهد تکرار همان قانون گذشته هستیم- که به هر دلیلی بحث‌انگیز و حاشیه‌ساز نبوده است؟
تا حدی. فقط به نظر می‌رسد که ابن سیستم جدید و به عبارت بهتر مسئولین جدید سازمان سینمایی نسبت به این ماجرا با حساسیت بیشتری نگاه می‌کنند و عقیده دارند که فیلم‌ها برای نمایش در جشنواره‌های خارجی، علاوه بر پروانه نمایش داخلی یا حتی جشنواره‌های داخلی، باید جداگانه پروانه نمایش خارجی هم داشته باشند…
-آقای اطبایی عزیز؛ این که پیش از این موضوع لزوم دریافت مجوز برای خروج فیلم از کشور چندان حاشیه‌ساز و جنجالی نشده بود؛ دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد. به نظر شما چرا شاهد چنین اتفاقی بودیم؟ یعنی اصلا پیش نیامده بود که فیلمی بدون دریافت پروانه یا حداقل یک نمایش جشنواره‌ای ریسک نمایش در جشنواره‌های خارجی را بپذیرد؛ یا این که سازمان یا معاونت سینمایی با تساهل بیشتری به چنین مسایلی نگاه می‌کردند و چشم بر مواردی از این دست می‌بستند؟
نه؛ واقعا فیلمی که پروانه نمایش داشت یا حداقل یک نمایش در جشنواره یا رویدادی را گذرانده بود، با این که قانون لزوم دریافت مجوز برای نمایش خارج از کشور از همان زمان هم وجود داشت، اما به خاطر مسایلی چون نمایش در جشنواره‌های بین‌المللی و مسایلی دیگر از این دست دچار حاشیه و جنجال و برخورد نمی‌شد. این موضوع ولی به نظر می‌رسد برای مسئولین جدید فرهنگی کشور موضوع حساس‌تر و مهم‌تری است و به این دلیل هم هست که در این چند وقت شاهد حاشیه‌های پرتعدادی در این زمینه هستیم…
-فیلمی که آن مجوز داخلی یا نمایش جشنواره‌ای داخلی را نداشت چه؟ به هر حال گفته می‌شود که دلیل برخورد با فیلمی مانند «برادران لیلا» این است که بدون مجوز و حتی بدون این که کسی در داخل کشور آن را دیده باشد یا حتی برای نمایش در جشنواره فجر خودمان درخواست پروانه کرده باشد، در یک فستیوال بین‌المللی به نمایش درآمده است. شما مواردی خاص از چنین مسایلی را به خاطر دارید که فیلمی با این شرایط در جشنواره‌های خارجی به نمایش درآمده باشد؟
نه واقعا فیلم خاصی با چنین شرایطی در ذهنم نیست. ولی با این حال کتمان نمی‌توان کرد که اگر چنین وضعیتی پیش می‌آمد، بی‌تردید در تمام دوره‌های سازمان یا معاونت سینمایی ممکن بود برخوردهایی با آن فیلم‌ها انجام گیرد. ولی با توجه به این موضوع که حساسیت مسئولین درباره این موضوع افزایش یافته است، بی‌شک برخوردهایی که صورت می‌گرفت تا این حد جدی نبود.