جنگ سرد خرس قهوهای و شنل قرمزی!
«شهروند» در گفتوگو با کارشناسان به این پرسش پاسخ میدهد که آیا زمستان سخت و تاریک اروپا معادلات بینالمللی را تغییر خواهد داد
جنگ در اوکراین پس از ۶ ماه همچنان ادامه دارد، همزمان با نزدیک شدن زمستان و افزایش تورم و بهای انرژی حالا بحرانهای ناشی از این جنگ نیز بیشتر از گذشته نمایان شده است. موضوعی که منجر شده تا رویارویی قاره سبز با مسکو شدت یابد. در همین راستا روی جلد شماره اخیر هفتهنامه اکونومیست خطر زمستانی سخت را برای اروپا گوشزد شده است. نشریه اکونومیست با توسل به داستان فولک مشهور در اروپا ( یعنی شنل قرمزی) به جای گرگ این قصه، خرس روسیه را در کمین شنل قرمزی معصوم تصویر کرده است.
به گزارش «شهروند» همزمان با قطع گاز خط لوله نورد استریم-۱، ولادیمیر زلنسکی به کشورهای اروپایی هشدار داده است که انتظار یک زمستان سرد و دشوار را داشته باشند. زمستان تاریک و سرد، تعبیری است که رئیسجمهوری کشور جنگزده اوکراین از آن در بیان نگرانی خود استفاده میکند. تحلیلگران باور دارند که افزایش ناآرامیها و اعتراضات در کشورهای اروپایی به دلیل کمبود انرژی در زمستان پیشرو، میتواند معادلات بینالمللی حتی در آن سوی مرزهای قاره سبز را نیز تغییر دهد. «شهروند» به همینمنظور گفتوگویی داشته است با کارشناسان حوزه بینالمللی.
به گزارش خبرنگار شهروند آنلاین؛ «روسیه آماده است تمام اروپا را با مشت محکم قطع انرژی بکوبد.» این بخشی از پیام ویدیویی است. پیام ویدیویی ولادیمیر زلنسکی به سران اروپایی. تحلیلگران باور دارند که افزایش ناآرامیها و اعتراضات در کشورهای اروپایی به کمبود انرژی در زمستان پیشرو، میتواند در گام نخست از حمایت متحدانه دولتهای اروپایی از اوکراین در برابر روسیه بکاهد و در گام های بعدی معادلات بینالمللی را تغییر خواهد داد. موضوعی که «هادی خسروشاهین»، پژوهشگر عرصه روابط بینالملل نیز در گفتوگو با «شهروند» به آن اشاره دارد.
اولویت سیاست داخلی بر سیاست خارجی
این کارشناس حوزه بینالملل معتقد است موضوع خاص جنگ اوکراین تاثیرات عمیقی بر ساختار نظامهای بینالمللی، نحوه توزیع قدرت، قواعد و روابط بینالملل برجا گذاشته، او در اینباره میگوید: «ما در عرصه بینالمللی به سمت چندقطبی بودن به تدریج در حرکت هستیم و به اذعان کارشناسان بینالمللی، جهان آینده جهان چندقطبی خواهد بود.»
هادی خسروشاهین در پاسخ به میزان تاثیر بحران انرژی در معادلات میان اروپا و روسیه نیز میگوید: «در مسأله انرژی اگر غرب نتواند بحران پیشبینی شده را رفع کند، این بحران میتواند در فصل سرما اختلاف اتحادیه اروپا در عرصه سیاستخارجی را افزون سازد.» به نگاه این کارشناس روابط بینالملل، با ادامهدار شدن این جنگ برخی از کشورهای اروپایی ممکن است سیاست داخلی را بر سیاست خارجی ترجیح دهند و اروپا در قبال جنگ اوکراین دچار چندپارچگی شود. التهاب اخیر در قاره سبز نیز بر گفتههای این کارشناس صحه میگذارد. به طور مثال جمهوری چک در روزهای گذشته شاهد اعتراضات گسترده به حکومت این کشور به خاطر حمایت از تحریم نفت و گاز روسیه و در نتیجه افزایش قیمت انرژی و هزینههای زندگی در این کشور بوده است.
او در ادامه میگوید: «متغیرهای فعلی بیانگر این مسأله است که در آینده نزدیک در موضوع اوکراین شاهد مصالحهای باشیم. در حال حاضر چه روسیه و چه کشورهای غربی تنها به دنبال کسب امتیازات بیشتر هستند.»
تغییر معادلات بینالمللی حتی آن سوی مرزهای اروپا
اما به نگاه کارشناسان، بحران انرژی در اروپا تنها خلاصه در معادلات سیاسی قاره سبز نخواهد شد. آنها معتقد هستند که این مسأله به روابط بازیگران دیگر عرصه بینالمللی نیز تاثیر میگذارد. یکی از موضوعاتی که به اذعان کارشناسان به این مسأله بازمیگردد مذاکره هستهای جمهوری اسلامی ایران است. مرندی، مشاور ارشد تیم مذاکرهکننده هستهای ایران در وین در صفحه توییتری خود با تاکید بر اینکه ایران ابهامات و خلأهای متن پیشنویس توافق را نمیپذیرد، نوشت: «زمستان نزدیک است و اتحادیه اروپا با بحران انرژی فلجکننده مواجه است.»
صحبت از زمستانی که دولتمردان اروپایی ماههاست در تدارک برنامهریزی برای عبور از آن هستند، موضوع نگرانکنندهای برای قاره سبز است. اگرچه سران کشورهای اروپایی این روزها به دنبال آن هستند که در رفتوآمدهای متعدد به قطر، آفریقا و آمریکا بتوانند کسری انرژی و بهطور اخص گاز در اروپا را جبران کنند، اما برخی از کارشناسان معتقد هستند تا زمانی که با دو دارنده اصلی ذخائر گاز در جهان یعنی روسیه اولین و ایران دومین دارنده، روابط و چالشهای خود را رفع نسازند، از این بحران عبور نخواهند کرد.
عرضهکنندگان گاز در جهان محدود هستند
مسألهای که «سیدسعید میرترابی حسینی»، کارشناس انرژی و سیاست بینالملل نیز بر آن اذعان دارد. او معتقد است در کوتاهمدت کشورهای اروپایی توان جایگزینسازی کامل گاز وارداتی از روسیه به اروپا را ندارند و این موضوع در اروپا بحرانآفرین است. او در اینباره میگوید: «این مسأله در سطوح مختلفی قابل بررسی است. اما به هر حال در کوتاهمدت در این زمینه اروپاییها فشار بسیاری را در عرصه انرژی باید تحمل کنند. در موضوع گاز این مسأله تشدیدتر است چراکه عرضهکنندگان گاز در جهان نسبت به نفت محدودتر هستند.»
این پژوهشگر ادامه می دهد:«در موضوع نفت ما انعطاف بیشتری در عرضهوتقاضا میبینیم. در موضوع صادرات یا انتقال گاز به شکل خط لوله مطرح است یا به شکل صادرات گاز الانجی.» به نگاه این کارشناس در حال حاضر در کشورهای رقیب زیرساخت لازم را برای جایگزینسازی کامل گاز روسیه به اروپا وجود ندارد.»
افزایش صادراتی گاز در دستور کار
«سیدسعید میرترابی حسینی» در پاسخ به این پرسش که آیا این بحران در مسأله مذاکره هستهای جمهوری اسلامی ایران با غرب نیز تاثیرگذار خواهد بود و معادلات بینالمللی را تغییر می دهد، نیز میگوید: «بله صددرصد تاثیرگذار خواهد بود. کشورهای اروپایی از سال 2006 که بر سر انتقال گاز روسیه با این کشور به اختلاف رسیدهاند این موضوع را دریافتند که روسیه شریک قابل اعتمادی در حوزه اقتصادی برای اروپا نیست، این مسأله در موضوع کریمه شدیدتر و در جنگ اوکراین کاملا آشکار شد. آنان به دنبال شریکی تازه و اطمینانبخشتر هستند.»
موضوعی که حسینزاده، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی نیز به آن اشاره دارد. این نماینده مجلس معتقد است که ایران بایستی هرچه سریعتر توسعه میادین را در دستور کار قرار دهد. او سرمایهگذاری اخیر در این عرصه را در راستای همین موضوع عنوان میکند و میگوید: «انتقال و فروش گاز به دو شکل یا از طریق خط لوله و دیگری با فشردهسازی یا LNGصورت میپذیرد. ایران باید تلاش کند تا به شیوه مختلف ظرفیت صادراتی گاز خود را افزایش دهد.»
// انتهای پیام