آنچه ما دریای خَزَر می نامیم و در زبان بین المللی به آن دریای کاسپین می گویند، پهنه‌ای آبی است که از جنوب به ایران، از شمال به روسیه، از غرب به روسیه و جمهوری آذربایجان و از شرق به جمهوری‌های ترکمنستان و قزاقستان محدود می‌شود.
دریای خزر دارای 4 درصد ذخائر نفت و گاز جهان است و 90 درصد خاویار دنیا از آن تامین می شود. علاوه بر این، گونه های زیستی منحصر بفردی دارد و جزئی از مسیر حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب نیز محسوب می شود.
ظرفیت های کشورهای ساحلی این دریا با توجه به موقعیت سرزمیی خاص آن در دنیا یکی از اهداف اساسی در ارتقا دیپلماسی اقتصادی و رونق روابط همسایگی ایران در دولت سیزدهم است.
در سال 1400 حجم تبادلات تجاری ایران با کشور ترکمنستان به 368 میلیون دلار، با کشور قزاقستان به 265 میلیون دلار، با کشور روسیه به 1529 میلیون دلار و با کشور آذربایجان به 607 میلیون دلار رسید که اگرچه به نسبت گذشته افزایش داشت اما انتظارات با توجه به ظرفیت های موجود بسیار فراتر از این اعداد و ارقام است.
حدود 265 میلیون نفر از مردم دنیا در کنار این پهنه آبی زندگی می کنند و همکاری های اقتصادی پیرامون نفت و گاز، انرژی، حمل و نقل، صنعت، کشاورزی و گردشگری می تواند به بهبود زندگی همه آنها کمک کند.
در این میان ایران موقعیتی ویژه دارد. پس از فروپاشی شوروی در دهه 90 میلادی و اکنون پس از جنگ اوکراین مسیر حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب اهمیت ویژه ه ای یافته و تنها کشوری که می تواند خزر و کشورهای پیرامونی آن را به خلیج فارس و دریای عمان وصل کند، ایران است.
امروزه 5 کشور ساحلی این دریا بیش از گذشته مصمم هستند تا ضمن بهره برداری عادلانه از این پهنه آبی، همکاری های اقتصادی خود را نیز گسترش دهند. از این رو در یک مجمع اقتصادی گرد هم آمده اند تا بتوانند از ظرفیت های یکدیگر برای پیشرفت بهره ببرند.
به همین منظور دومین مجمع اقتصادی کشورهای پیرامون خزر نیمه مهرماه سال جاری با حضور معاون اول رئیس جمهور ایران و نخست وزیران چهار کشور ساحلی دیگر در مسکو برگزار می شود و امید می رود در راستای سیاست توسعه روابط همسایگی در دولت سیزدهم بتوان از آن در مسیر گسترش تعاملات اقتصادی با کشورهای حاشیه بزرگترین دریاچه جهان بیشترین استفاده را برد.