انتخاب با رای مستقیم مردم؛ آری یا نه؟
"شهروند" از طرح مجلس برای تغییر روند انتخاب شهرداران گزارش می دهد؛
سیمین برادران_شهروندآنلاین؛ انتخابات شوراهای شهر کمتر از سه سال دیگر برگزار خواهد شد و گویا فرآیند این انتخابات دستخوش تغییراتی می‌شود. از انتخاب شهردار به‌صورت مستقیم توسط مردم تا تغییر در نحوه نظارت بر عملکرد شوراها همگی طرح جدید مجلس برای آن روزهاست. مجلس شورای اسلامی به دلیل برخی نقایص موجود بنا دارد تا از کاندیدای شورا بخواهد که شهردار مدنظر خود را پیش از انتخابات مشخص کرده و شهردار نیز تایید صلاحیت شود، بنابراین مردم به شهردار نیز رأی می‌دهند. در این طرح مردم به شهردار و شورا رأی می‌دهند و شهرداری که اکثریت رأی را آورده، بعد از انتخابات کار خود را شروع می‌کند. در حال حاضر انتخاب شهردار به‌عنوان مسئول ارائه خدمات در حوزه شهری توسط اعضای شورای شهر که با رأی مردم انتخاب می‌شوند، صورت می‌گیرد و احکام شهرداران کلان‌شهرها با معرفی شورای شهر و امضای وزیر کشور و در سایر شهرها توسط استاندار صادر و ابلاغ می‌شود، اما مجلس شورای اسلامی بنا دارد این رویه را تغییر دهد. طرح انتخاب شهردار به‌صورت مستقیم توسط مردم که در سال95 هم مطرح‌شده چه چالش‌هایی دارد و اعضای شورای شهر چه ایده‌ای در این رابطه خواهند داشت؟ مخالفان و موافقان این طرح چه می‌گویند؟
جزئیات طرح انتخاب مستقیم شهرداران توسط مردم
محمدصالح جوکار، رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها و نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی جزئیات این طرح را شرح می‌دهد: «طرحی در دستور کمیسیون مجلس برای شهرهای بزرگ داریم. بناست دو تا سه گزینه از سوی کاندیداها در زمان انتخابات شورا به‌عنوان شهردار معرفی شود. به این ترتیب هر فردی که چه به‌صورت تیمی یا فردی، کاندیدای شورای شهر شود، باید شهردار منتخب خود را معرفی کند.»
او می‌افزاید: «وقتی این افراد انتخاب شدند و شورا تشکیل شد، طبق میزان آرایی که فرد دارد و براساس اولویت شهردار انتخاب خواهد شد.»
جوکار به فرآیند تعیین تکلیف این طرح اشاره می‌کند: «این طرح در کارگروه تصویب‌شده، اما هنوز در کمیسیون تصویب نشده است. بعد از تصویب در کمیسیون تخصصی به مجلس می‌آید و امیدوارم تا انتخابات شورای شهر تعیین تکلیف شود.»
اصلاحات اساسی در انتخابات شوراهای شهر و روستا
نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی به سایر تغییرات در انتخابات شوراها اشاره دارد: « فعلا تغییری در تعداد اعضا و نمایندگان مردم در شوراها مدنظر نیست. بررسی انتخابات شوراها بحث دیگری است و اصلاحات اساسی در کارگروه انتخابات شوراها انجام‌شده است.»
« در حال حاضر نظارت پیشین داریم که مجلس انجام می‌دهد، اما نظارت پسینی بر عملکرد اعضای شوراهای شهر و روستا صورت نمی‌گیرد.»
رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها با بیان این مطلب ادامه می‌دهد: «نظارت بر انتخابات بر عهده مجلس بوده، الان بر عهده شورایی است که انتخابات را دنبال می‌کند، نمایندگان مجلس هم در آن حضور دارند و برای این هیأت دبیرخانه دائمی تشکیل خواهد شد. بعد از انتخابات شوراها و تعیین
اعضای شوراها نظارت بر آنان توسط این هیأت انجام می‌شود و مسئولان اجرایی هم در آن حضور دارند. »
او توضیحاتی درباره هیأت نظارت بر عملکرد پسینی شوراها ارائه می‌دهد: «در این هیأت از قوه قضائیه، دستگاه‌های اجرایی، دستگاه‌های نظارتی و مجلس حضور دارند.»
انتخاب شهردار فعالیتی تخصصی است
اما برخی افراد صاحب‌نظر در امور شوراها نظراتی درخصوص این طرح دارند. مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران در مصاحبه‌ای ضمن مخالفت با این طرح بیان می‌کند: «ما با انتخاب شهردار به‌صورت مستقیم یک‌درجه‌ای موافق نیستیم، انتخاب شهردار کاری تخصصی است و باید توسط گروه‌های تخصصی انجام شود، نه اینکه با تبلیغات و نگاه‌های سیاسی و … مانند رئیس‌جمهوری، شهردار انتخاب شود.»
خطر انقراض شوراها با انتخاب مستقیم شهردار
پرویز سروری، رئیس شورای‌عالی استان‌ها در این‌باره بیان می‌کند: «مجلس در قالب‌های خاصی این طرح را مطرح کرده است، یکی در قانون مدیریت یکپارچه شهری بیان‌شده و در آنجا به انتخاب مستقیم شهردار به‌ویژه در کلان‌شهرهای بزرگ اشاره دارد و دیگری در کمیسیون شوراها مورد بحث و بررسی است.» او ضمن اشاره به نظر اعضای شورای‌عالی استان‌ها در این طرح بیان می‌کند: «آنچه اطلاع دارم نظر شورای‌عالی استان‌ها این است که انتخاب مستقیم شهردار دیگر امکانی برای ادامه حیات شوراها نخواهد داد و مغایر مردم‌سالاری دینی است.»
تضعیف جریان مردم‌سالاری دینی
سروری در ادامه می‌افزاید: «مجلس به این جمع‌بندی رسیده که شوراها لیست بدهند و شهردار منتخب خود را در سه اولویت انتخاب کنند و وقتی ظرفیتی که بالاترین رأی را آورد، شهردار آنها به‌عنوان شهردار تهران انتخاب می‌شود. بازگشت به این طرح نوعی تضعیف جریان مردم‌سالاری دینی است.»
سروری درباره اعلام شهردار منتخب از سوی کاندیدای شوراهای شهر بیان کرد: «ما در شورای عالی استان‌ها بررسی دقیقی روی این موضوع نداشتیم، ولی بیشتر اعضا نگاه‌شان این بود که هر تصمیمی که به رأی مستقیم شهردار منجر نشود، پذیرفته‌‌تر است.»
موافق طرح جدید مجلس درخصوص انتخاب شهرداران نیستیم
علیرضا نادعلی، سخنگوی شورای شهر تهران در این‌باره می‌گوید: «ما با این طرح مخالفیم. وقتی نمایندگان مردم و اعضای پارلمان شهری توسط مردم انتخاب می‌شوند، به این معناست که افراد واجد شرایط برای مسئولیت مهم برگزیده می‌شوند.» او ادامه می‌دهد: « این اعضای منتخب شهردار را برمی‌گزینند، پای آن می‌ایستند و نظارت بر کار دارند. اضافه و کم‌کاری‌ها را به شهردار می‌گویند و تذکر می‌دهند یا حمایت می‌کنند. به نظر می‌رسد اگر مردم را در فضای احساسی انتخابات برای انتخاب شهردار که جریانات سیاسی حائل می‌شوند، درگیر کنیم، آنچه به نفع مردم است، اتفاق نمی‌افتد.»
نادعلی می‌افزاید: «برادران و خواهران ما در مجلس در زمینه پارلمان شهری و حل مسائل مردم در شهرها کمک‌های خوبی می‌توانند داشته باشند و استثنائا این مورد از آن دسته نیست. نمایندگان مجلس مسئول هستند تا اتفاق خوبی برای مردم رقم بخورد. ما نماینده مردم دقیقا در این موضوع ورود داریم و نظر ما، نظر موافقی نیست.»
تمرکزگرایی را به تمرکززدایی تبدیل کنیم
سیدجعفر هاشمی‌تشکری، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران از آن دسته از نمایندگان مردم در شورای شهر تهران است که با این طرح مجلس موافق است. او در گفت‌وگو با خبرنگار «شهروند» به برخی از این دلایل اشاره دارد: «می‌دانم این طرح مطرح است، اما باید جزئیات آن را هم دید و سپس قضاوت کرد. ولی هرچقدر مردم مشارکت بیشتری کنند، وجه ممیز و نکته مثبت در عملکرد ما محسوب می‌شود.»
او می‌افزاید: « هرچقدر تمرکزگرایی را به تمرکززدایی تبدیل کنیم و به عبارتی اختیارات متمرکزی که از طریق دولت به‌صورت سلسله‌مراتب داده‌شده است، به‌صورت محلی تفویض کنیم و مردم را در انتخابات مشارکت دهیم، به‌طور یقین اثربخشی بیشتری دارد.»
شوراهای شهر، شورای شهرداری نباشند
هاشمی‌تشکری در پاسخ به این سوال که آیا این اقدام سبب تضعیف شوراها خواهد شد، بیان می‌کند: «این‌گونه نیست. شوراها باید به‌دنبال این باشند که شورای شهر و استان و بخش باشند و نه شورای شهرداری. این افراد نباید تصمیمات‌شان در سطح شهرداری محدود شود.»
او ادامه می‌دهد: «ما در حال حاضر راجع به وزارتخانه‌های مختلفی که باید خدمات در سطح شهر بدهند، از آموزش‌وپرورش تا وزارت نیرو، وزارت راه، وزارت رفاه و… را در سطح شهر می‌بینیم که مسئولیت در امور شهر دارند، اما شهرداری‌ها اختیارات ندارند و اگر دارند نتیجه‌بخش نیست.»
معاون شهردار اسبق تهران بابیان اینکه «اگر شوراها در جایگاه واقعی خودشان باشند، دغدغه ندارند»، ادامه می‌دهد: «مجلس شورای اسلامی هم درخصوص قانون‌گذاری و نظارت کلی بر همه دستگاه‌ها فعالیت می‌کند و انتخاب رئیس‌جمهوری با مردم است، اما نظارت بر عملکرد دولت با مجلس است و این اتفاق می‌تواند در سطح شهرها رخ دهد. تمامی امور مربوط به شهرها اگر شوراها اختیار داشته باشند، ولی چنانچه انتخاب شهردار به دست مردم باشد و مردم فردی را انتخاب کنند که برای شهرشان منشأ تحول باشد، از حمایت مردمی و موفقیت بیشتری برخوردار می‌شوند.»
معرفی شهردار منتخب در آرای انتخاباتی کاندیداها اثرگذار است
محمدصالح جوکار، رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در پاسخ به سوال منتقدان مبنی‌بر تضعیف شوراها با این طرح مجلس بیان می‌کند: «این کار باعث تقویت شورا خواهد شد و کسانی که در انتخابات شوراها شرکت می‌کنند، همزمان گزینه شهردار هم معرفی می‌کنند و به معنای شناخت بیشتر مردم نسبت به فرد نامزد است.»
او در ادامه می‌گوید: «در دیدگاه افراد اینکه شهردار موفق چه کسی است در آرا اثرگذار است و این اقدام سبب تضعیف شوراها نخواهد شد.»
و اما بعد…
انتخاب شهردار به‌صورت مستقیم توسط مردم مخالفان و موافقان جدی دارد که سال‌های قبل هم از سوی مجلس مطرح‌شده است. مخالفان تضعیف شوراهای شهر را از مشکلات آن می‌دانند و موافقان بر افزایش مشارکت مردم در انتخابات تاکید دارند، به‌گونه‌ای که مردم بدانند کاندیدای مربوطه کدام شهردار را مدنظر دارد و آیا این شهردار محبوبیت لازم برای تصدی را خواهد داشت یا خیر. به نظر می‌رسد شور و شوق انتخابات با طرح جدید مجلس شدت خواهد گرفت، اما با مشخص‌شدن جزئیات این طرح می‌توان نگاه کارشناسانه‌تری به این موضوع داشت. از سوی دیگر قدرت شوراهای شهر به میزانی نیست که از ابتدا مدنظر بوده و لازم است تا نگاهی مجدد به افزایش قدرت شوراها در شهرها با تصویب مدیریت یکپارچه شهری صورت گیرد و بر مسائل دیگر هم توجه جدی شود.
//انتهای پیام