کوچ تلخ مردی که سلطان دوبله ایران بود!
جلال مقامی، صدا و چهره آشنای شبهای دهه شصت، هم پر کشید و رفت
جوان اول دنیای دوبله
زندهیاد جلال مقامی به جای بسیاری از جوانهای نقش اول سینما گویندگی کرده بود. از رابرت ردفورد در فیلمهای بروبیکر، بوچ کسیدی و ساندنسکید، پابرهنه در پارک، تعقیب، سه روز کندور، نیش و همه مردان رئیسجمهوری تا عمر شریف که در فیلمهای بالاتر از معجزه، بانوی مسخره، جاگرنات، دکتر ژیواگو، رولزرویس زرد، شب ژنرالها، طلای مَکِنا و لورنس عربستان با صدای جلال دوبله ایران روی پرده سینماها رفته بود. وارن بیتی (بانی و کلاید، شکوه علفزار)، مونتگمری کلیفت (از اینجا تا ابدیت، اعتراف میکنم، رود وحشی)، ژان-پل بلموندو (آل پاگور، بورسالینو)، داستین هافمن (فارغالتحصیل، کابوی نیمهشب)، ریچارد چمبرلین (آسمانخراش جهنمی، در تلاطم زندگی)، آرتور کندی (باغوحش شیشهای، ساعات ناامیدی)، آلن بیتس (دور از اجتماع خشمگین، زوربای یونانی)، مارچلو ماسترویانی (ارثیه فامیلی)، جان کاساوتیس (بچه رزماری)، آل پاچینو (پدرخوانده)، رابرت واگنر (پلنگ صورتی)، ریچارد هریس (توپهای ناوارون)، کلینت ایستوود (دو قاطر برای خواهر سارا)، جان درک (ده فرمان)، آلن دلون (زمانی که دزد بودم)، اسپنسر تریسی (شهر پسران)، اسکار ورنر (فارنهایت ۴۵۱)، جیمز کاگنی (فرشتگان آلودهصورت)، مایکل کین (مردی که میخواست سلطان باشد)، تونی کرتیس (وایکینگها)، آلبرتو سوردی (وداع با اسلحه) و… از دیگر بازیگرانی هستند که با صدای جلال مقامی به مخاطبان ایرانی سینما معرفی شدهاند.
«غزل»، «معصوم»، «تعقیب سایهها»، «لانه عقابها»، «خلبان»، «مرد نامرئی»، «سفر بخیر»، «هبوط»، «بدوک»، «آهوی وحشی»، «باد سرخ»، «شب حادثه»، «تشکیلات»، «گمشده» و «قصه خیابان دراز» نیز بخشی از فیلمهای ایرانی هستند که جلال مقامی مدیریت دوبلاژ آنها را بر عهده داشته است.
پولاد امین، شهروند| «بیش از دو سال است که خانهنشین شدهام و دیگر نمیتوانم کار کنم. کسی حالم را نمیپرسد؛ البته انتظاری هم ندارم چون همه گرفتار هستند. از وقتی سکته کردهام انگار فراموش شدهام. کسی به دیدنم نمیآید، البته انتظاری هم ندارم، راه دور است و همه گرفتار هستند. خواستهای ندارم و نمیخواهم به کسی رو بیندازم که آهای آدمها به من کمک کنید. به هر حال قسمت ما هم اینطور بوده و من از هیچکس انتظاری ندارم. به هر حال شاید هفت، هشت ماه دیگر رفته باشم.»
اینها را جلال مقامی همین تابستان امسال گفته بود؛ یعنی همین دو، سه ماه پیش و احتمال داده بود که تا پایان امسال کوچ خواهد کرد. با این حال، تتمه عمرش حتی به هفت، هشت ماه هم نرسید و جلال مقامی رفت؛ هنرمندی که خیلی چیزها به او مدیون بودیم؛ از بیشمار فیلم و سریال و البته شخصیتهای درجه یک تا «دیدنیها»یی که نه تنها شبهای سرد و سیاه دهه شصت را نور میداد، که دستکم هفتهای یک ساعت دریچهای باز میکرد به دنیایی غیر از سرزمین جنگزده ما و خبرمان میکرد که برعکس آنچه میگویند آسمان همهجا یک رنگ نیست!
این مرد، این گوینده باکلاس، اما پنجشنبه به پایان راه رسید تا آبان تلخ را تلختر از پیش کرده باشد. خبری که اولبار در صفحه رسمی دوبلاژ ایران اعلام شد و بعد از آن هم محسن سوهانی، مدیر رادیو نمایش، به همراه امیر عطرچی و شراره بانکی-هر دو از هنرمندان دنیای دوبله- خبر کوچ این استاد همیشه را تایید کردند. ظاهرا جلال مقامی که چند سال اخیر را با بیماری دست و پنجه نرم کرده بود، بر اثر ایست قلبی درگذشته است.
این هنرمند بزرگ که دوم خرداد سال ۱۳۲۰ در تهران به دنیا آمد، کارنامهای مملو از نقشها و دستاوردهای بزرگ به جا گذاشت. او که در سال ۱۳۳۷ و در هفدهسالگی پا به عرصه دوبلاژ گذاشت، در حدود نیمقرنی که بعد از آن بهطور مستمر کار کرد، بیشمار فیلم و سریال به یاد ماندنی دوبله کرد؛ از فیلمهایی چون «لورنس عربستان»، «همه مردان رئیسجمهور»، «روانی»، «بانی و کلاید»، «کابوی نیمهشب»، «فرار بزرگ»، «وداع با اسلحه» و «زمانی که دزد بودم» تا سریالهای پربیننده «شرلوک هولمز»، «هشدار برای کبرا 11»، «جزیره اسرارآمیز»، «خانواده رابینسون» و «ارتش سری». جلال مقامی به جای بازیگرانی چون رابرت ردفورد، عمر شریف، وارن بیتی، مونتگمری کلیفت، داستین هافمن، مارچلو ماسترویانی، جان کاساوتیس، آل پاچینو، کلینت ایستوود، آلن دلون، جیمز گارنر، جیمز کاگنی، مایکل کین، آلبرتو سوردی، سیدنی پوآتیه، استیو مککوئین، گری کوپر، دانا اندروز، هامفری بوگارت، استیفن بوید، پیتر اوتول و بیشمار بازیگر درجه یک دیگر صحبت کرده بود.
با این حال، بهرغم اینکه شهرت اصلی جلال مقامی به عنوان دوبلور، صداپیشه و سرپرست دوبلاژ بود، اما آنچه او را تبدیل به چهرهای محبوب در میان مردم کرد، برنامه تلویزیونی «دیدنیها» بود که در روزگاری که تلویزیون بیننده بسیار داشت و از شبکههای اجتماعی و اینترنت نیز خبری نبود، به مدت 12 سال اخبار و گزارشهایی را از چهار گوشه دنیا به خانههای مردم میآورد.
خبرگزاریهای هنری در ساعات گذشته ضمن اشاره به اینکه جلال مقامی همسر زندهیاد رفعت هاشمپور یکی دیگر از نامهای بزرگ تاریخ دوبله ایران بود، تاکید کردهاند که تاکنون مراسم تشییع جلال مقامی قطعی نشده و در صورت اعلام رسمی متعاقبا اطلاعرسانی خواهد شد.