توافق سخت، اما ممکن!/ سایه انتخابات بر سر«برجام»
«شهروند» آخرین تحولات مذاکرات هسته‌ای را در گفت‌وگو با کارشناسان بررسی می‌کند
بار دیگر مذاکرات هسته‌ای ایران و طرف‌های غربی که در آستانه بیست‌سالگی قرار دارد با بن‌بست روبه‌رو شد و مشخص نيست كه طرف‌های مذاکره چه زماني گفت‌وگوها را در زمينه حل اختلافات باقي‌مانده از سر خواهند گرفت. به گزارش «شهروند»، اگرچه دولت سیزدهم در قبال مسأله برجام به اذعان تیم مذاکره‌کننده با حسن نیت، رویکردی عملگرایانه و طرحی روشن وارد گفت‌وگوها شده بود، اما انتشار اخبار منفی در هفتههای اخیر، نگاه امیدوارانه تحلیلگران را نسبت به توافق در آینده نزدیک کمرنگ کرده است.
«شهروند» به همین منظور در گفت‌وگو با کارشناسان آخرین تحولات مذاکرات هسته‌ای را بررسی کرده است. به اذعان کارشناسان، توافق اگرچه در برهه کنونی دشوار است، اما موضوعی غیر ممکن نیست.
به گزارش خبرنگار شهروند آنلاین؛ برجام بار دیگر به کما رفت. خواب زمستانه برجام تعبیری است که این روزها کارشناسان در توصیف وضعیت مذاکرات ایران و گروه 5+1 به کار می‌برند. اگرچه در دو، سه ماه گذشته مذاکرات به مرز توافق نزدیک شده بود، اما احیای توافق هسته‌ای در پی افزایش تنش میان تهران و غرب بار دیگر به مرحله رکود، بن‌بست و توقف رسیده و نگاه‌های امیدواری را که در هفتههای گذشته نسبت به توافق شکل گرفته بود، مُردد کرده است؛ موضوعی که ابوالقاسم دلفی، سفیر پیشین ایران در فرانسه و تحلیلگر مسائل بین‌المللی نیز به آن اشاره دارد.
«زهیر اصفهانی»، مدرس دانشگاه و تحلیلگر مسائل سیاسی: من نسبت به مذاکرات خوشبین هستم.
توقف در ایستگاه پادمانی
دلفی در این گفت‌وگو به مرور وضعیت مذاکرات در چند ماه گذشته می‌پردازد: «مذاکرات در مقطعی متوقف شد که جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، جمع‌بندی از پیشنهادهای دو طرف تهیه کرده بود. دو طرف اصلاحات و پیشنهادهایی مطرح کردند؛ پیشنهادهایی که در نهایت منجر به توقف مذاکرات شد.»
به اذعان این کارشناس، مسائل پادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مهم‌ترین محور اختلاف در این دور از مذاکرات بوده که آن را متوقف کرده است. او بیانیه تند سه کشور اروپایی و تکرار مواضع را نیز موضوع دیگری خواند که منجر به توقف مذاکرات در مقطع کنونی شده است. از نگاه تحلیلگران، بیانیه تروئیکای اروپا عملا به شکنندگی فضای برجامی و افزایش فاصله میان طرفین منجر شد. در این بیانیه سه کشور اروپایی مواضع ضد ایرانی خود را تکرار و ادعا کردند که مواضع اخیر ایران مبنی بر اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تحقیقاتش درباره ذرات اورانیوم یافت‌شده در سه سایت هسته‌ای را به پایان برساند، تردید‌های جدی در مورد بازگشت به توافق هسته‌ای ایجاد می‌کند.
سایه جنگ بر سر مذاکره!
حقیقت این است که با گذشت زمان، علاوه بر موضوعات اختلافی در مذاکرات، مسائل و عوامل بیرونی نیز در جریان مذاکرات ایران و گروه 5+1 تاثیر گذاشته است؛ مساله‌ای که ابوالقاسم دلفی نیز به آن اذعان دارد. سفیر پیشین ایران در فرانسه معتقد است که با فرسایشی‌شدن مذاکرات، موضوعات دیگر نیز بر روند آن تاثیر گذاشته است. او با اشاره به جنگ روسیه و اوکراین، در این‌باره می‌گوید: «ادعای اخیر غربی‌ها مبنی بر فروش پهپاد از سوی ایران به روسیه یکی از این موضوعات است. اروپایی‌ها در موضوع اوکراین و مساله انرژی روی ظرفیت و توانایی ایران حساب باز می‌کردند. برداشت‌ها چنین بود که ایران جایگزین بخشی از گاز صادراتی روسیه به اروپا شود، اما با ادعای مطرح‌شده درباره فروش پهپاد، بار دیگر چالشی میان ایران و اروپایی‌ها شکل گرفت.»
گره آخر؛ حل مسائل پادمانی!
مفهوم پادمان در موضوع‌های مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای بسیار شنیده می‌شود؛ مفهوم پادمان هسته‌ای که در اساسنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کار رفته است. پادمان هسته‌ای یعنی نظارت و بازرسی از مواد و موسسات هسته‌ای به منظور اطمینان از کاربرد صلح‌آمیز آنها.
بسته‌شدن پرونده ادعاهای سیاسی در ارتباط با مساله هسته‌ای ایران، از مهم‌ترین خطوط قرمز ایران در مذاکرات است. به گفته کارشناسان، در صورتی که پرونده ادعاهای پادمانی بسته نشود، ممکن است زمینه‌ساز اعمال فشار مجدد طرف مقابل بر ایران و ایجاد مانع در انتفاع اقتصادی از توافق احتمالی شود.
حقوق بشر، یک دستاویز دیگر
ابوالقاسم دلفی حوادث اخیر در کشور و واکنش کشورهای غربی نسبت به اعتراضات در ایران را یکی دیگر از عواملی برشمرد که بر مذاکرات هسته‌ای تاثیرگذار است. او در این‌باره می‌گوید: «این موضوعات باعث شده است که کشورهای غربی ادعای حقوق بشری خود علیه ایران را بار دیگر تکرار کنند و دستاویزی قرار دهند برای فشار بر ایران.»
موضوع انتخابات آتی آمریکا نیز مساله دیگری است که این تحلیلگر بین‌المللی به آن اشاره دارد: «با توجه به اتفاقات بین‌المللی، پیش‌بینی می‌شود که در انتخابات آتی جمهوری‌خواهان موفقیت بیشتری نسب به دموکرات‌ها کسب کنند؛ مساله‌ای که می‌تواند کار مذاکرات را سخت‌تر کند.» سفیر پیشین ایران در فرانسه در پاسخ به این پرسش که آیا ممکن است مذاکرات با واسطه و غیر مستقیم ادامه یابد نیز می‌گوید: «حضور میانجی منطقه‌ای و بین‌المللی همچون عمان، قطر و.. نیز در شرایط کنونی و با توجه به تنش‌های پیش آمده، دور از انتظار است.»
احتمال بازگشت به میز مذاکره
اگرچه در روزهای اخیر مسائل گوناگون فرآیند مذاکرات هسته‌ای ایران را متوقف کرده است، اما هنوز بسیاری از کارشناسان حصول توافق را امری غیر ممکن نمی‌دانند. حشمت‌الله فلاحت‌پیشه یکی از چهره‌های سیاسی است که در اظهار نظری تاکید کرده که سیاست آمریکا بازگشت برجام و مذاکرات هسته‌ای است. او در این‌باره گفته است: «معتقدم آمریکا به برجام برمی‌گردد و این مواضع، مقطعی است.»
زهیر اصفهانی، یکی دیگر از تحلیلگران عرصه سیاست خارجی است که معتقد است که طرفین به میز مذاکره باز خواهند گشت.
«ابوالقاسم دلفی»، سفیر پیشین ایران در فرانسه: عوامل متعدد بر روند مذاکرات تاثیر گذاشته است
خوشبین به آینده
زهیر اصفهانی، مدرس دانشگاه و تحلیلگر مسائل سیاسی، در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: «من نسبت به مذاکرات خوشبین هستم؛ چراکه هم ایران و هم آمریکا نیازمند دستیابی به یک توافق مشخص هستند. آمریکا با توجه به توهمات خود در زمینه ایران هسته‌ای سعی دارد برنامه هسته‌ای ایران را در قالب توافق مشخص کند و ایران نیز با توجه به تحریم‌های اقتصادی، به دنبال حل مشکلات اقتصادی خود است.»
از نگاه اصفهانی، دو طرف به دنبال تامین منافع خود در چارچوب مذاکرات هستند. او بهانه‌جویی‌ها و کارشکنی‌های آمریکایی‌ها را دلیل توقف مذاکرات عنوان می‌کند: «دلیل توقف کوتاه‌مدت مذاکرات، بهانه‌جویی‌های آمریکایی‌ها درباره سه سایت هسته‌ای ایران و نگاه سیاسی آژانس است.» این تحلیلگر سیاسی معتقد است که طرفین پس از انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس آمریکا در هفتههای آتی مذاکرات را از سر خواهند گرفت.
// انتهای پیام