دیگر سکوت آخرین سنگر نیست و رسانههای دنیا داستانها و تجربیات زنان را از موضوع دردناک آزار روایت میکنند.
پولاد امین، شهروند آنلاین: وقتی چند هفته پیش بالاخره سیل افشای تجربههای آزار جنسی به ایران هم رسید و شماری از زنان ایرانی در شبکههای اجتماعی تجربههای خود را در این مورد روایت و عدهای از نامهای شناختهشده فرهنگ و هنر ایران را متهم کردند، گمان میرفت این نیز مثل تمام سیلها و موجهای مجازی و حقیقی در داخل مرزهای ایران محصور خواهد ماند و در نهایت درگیر و دچار ملاحظات و مصلحتاندیشیهای همیشگی خواهد شد، حالا اما در حالی که عمر این ماجرا به دو ماه رسیده، اتفاقاتی در حال وقوع است که حکایت از این میکند که این سیل سر باز ایستادن ندارد و جنبش «میتو»ی ایران در نیویورک تایمز خبرساز شده است.
آغاز ماجرا
ماجرا حدود چهارده- پانزده ماه پیش در هالیوود آغاز شد- زمانی که چهرههای شناختهشدهای مانند گوئینت پالترو، آنجلینا جولی، اوما تورمن، آسیا آرجنتو و بیشمار بازیگر و ستاره دیگر اتهاماتی درباره آزار جنسی به هاروی واینستاین، تهیهکننده مقتدر هالیوود وارد آوردند و بعد هم تجربیات خود را از سینماگرانی دیگر چون وودی آلن، کوین اسپیسی و هریسون فورد منتشر کردند.
یک سال بعد از آن ماجرا (که در ادامه به واسطه بازتاب آن در فضای مجازی به جنبش میتو معروف شد) این سیل به ایران نیز رسید و باعث شد بسیاری به آزار جنسی متهم شوند- که در میانشان اخیرا یک نفر به اتهام ۳۰۰ مورد تجاوز محکوم شده است.
میتوی هنری
اولین هنرمندی که نامش در این کمپین نامش مطرح شد، یکی از شناختهشدهترین نقاشان و گرافیستهای ایران بود که از سوی یکی از خبرنگاران این حوزه به آزار جنسی متهم شد. این هنرمند البته در آغاز واکنشی به این اتهام نشان نداد، اما بعد از واکنش گسترده کاربران فضای مجازی مجبور به پاسخگویی شد و ضمن معذرتخواهی از کسانی که آزار دیدهاند، کلیه اتهامات جنسی را که علیهاش مطرح شده بود، شدیداً تکذیب کرد.
بازتاب جهانی
آیدین آغداشلو با این که اتهامات وارد شده را تکذیب و از چند تن از رسانهها و افرادی که بهش اتهام زده بودند، شکایت کرد، اما جریانی که علیهاش شکل گرفته بود، فروکش نکرد. حتی دفاعیات خانواده و شماری از شاگردان این نقاش برجسته هم چندان بازتابی در رسانهها نیافت.
حالا در روزهای اخیر این داستان به رسانههای آمریکا نیز رسیده و روزنامه نیویورک تایمز به طور مفصل به این داستان پرداخته است. گزارشی که در روزهای اخیر به شدت در فضای مجازی بازتاب داشته و در صفحات و کانالهای متعددی بازنشر شده است.
گزارش نیویورک تایمز
جنبش «میتو»ی ایران در نیویورک تایمز از اینجا شروع شد: سه سال پس از آغاز جنبش #من_هم (میتو) زنانی که ادعا میکنند مورد آزار و اذیت قرار گرفتهاند، طی اقدامی بیسابقه در جمهوری اسلامی ایران دست به افشاگری زدهاند. جنبشی که دامنهاش در ایران در اواخر ماه اوت و در پی اتهامات علیه بیش از ۱۰۰ مرد در شبکههای اجتماعی، از جمله مدیر سابق یک شرکت اینترنتی بزرگ، یک استاد برجسته جامعهشناسی و صاحب یک کتابفروشی مشهور، با شتاب گسترش پیدا کرد.
اتهامات هنرمند برجسته
نیویورک تایمز نوشته که شناختهشدهترین چهرهای که تاکنون با چنین اتهاماتی روبرو شده هنرمند سرشناس ۸۰ ساله ایرانی است که شهرت جهانی دارد. سیزده زن در مصاحبه با روزنامه نیویورک تایمز این هنرمند را به سوءرفتار جنسی در طول بیش از ۳۰ سال متهم کردهاند که بیشترشان از شاگردان قدیمی و برخی از روزنامهنگاران فعال در حوزه فرهنگ و هنر هستند.
بیانیه آقای هنرمند
نیویورک تایمز ضمن اشاره به این که تمایل زنان به بازگو کردن تجربههایشان حاکی از تغییری بزرگ در جامعه محافظهکار ایران است که تاکنون صحبت در مورد چنین مسایلی در آن از لحاظ فرهنگی ممنوع و تابو بوده، مینویسد: آقای آغداشلو درخواست مصاحبه را رد کرد و با قاطعیت هر گونه عمل خلاف را انکار نمود. به گفته وکیل ایشان، وی حتی از یکی از مدعیان به اتهام افترا شکایت کرده است. آغداشلو همچنین در بیانیهای کتبی برای روزنامه نیویورک تایمز خود را هنرمندی مستقل توصیف کرد که سابقه کاریاش کاملاً مبتنی بر دستاوردهای خلاقانهاش بوده است. به گفته او «اتهامات تعرض جنسی مطرح شده پر از اشتباهات فاحش، اظهارات نادرست و ساختگی است. صراحتاً میگویم که من همیشه سعی کردهام با مردم با احترام و شرافت رفتار کنم و به کسی تعرض نکرده، به کسی آزار نرساندهام و از کسی سوءاستفاده نکردهام».
او در ادامه نوشت: «من انسان بیعیبی نیستم و اگر رفتارم باعث آزار و یا رنجش کسی شده، عمیقاً عذرخواهی میکنم».
تبعات جنبش
در ادامه گزارش جنبش «میتو»ی ایران در نیویورک تایمز ، این نشریه به تبعات جنبش #من_هم در آمریکا و ایران پرداخت شده است: در آمریکا این قبیل اتهامات تأثیر دگرگونکنندهای چون زندانی شدن هاروی واینستین غول سینمای هالیوود داشت و در ایران نیز شاهد نشانههایی از آغاز پاسخگویی ساختار قدرت مردسالار ایران هستیم که از آن جمله میتوان به اعلام پلیس مبنی بر اعتراف کیوان اماموردی به ۳۰۰ مورد تجاوز، اخراج استاد جامعهشناسی مورد اتهام، یا حذف نقاشی آغداشلو از روی جلد یکی از کتابهای هوشنگ گلشیری اشاره کرد.
در بندهای بعدی نیز جایگاه جهانی آیدین آغداشلو و جایگاه او در هنر پنجاه سال اخیر ایران مورد اشاره قرار گرفته است.
اتهام و دفاع
در ادامه گزارش ضمن نقل مصاحبههای تلفنی ۴۵ نفر، از جمله شاگردان سابق، یک دستیار قدیمی، گالریداران، بازیگران، یک دلال آثار هنری و خبرنگاران فعال در حوزه فرهنگ و هنر درباره تجربیاتشان از کلاسهای این استاد برجسته، به گفتههای طرفداران و شاگردان قدیمی او هم اشاره شده که در بیانیهای در اینستاگرام از او دفاع کردند. همسر سابق او هم گفته که «او هرگز دست به چنین اعمال شنیعی نمیزند». و البته شماری از شاگردان سابق هم گفتهاند که «چیزی جز خوبی» از او ندیدهاند.
بند آخر
در شرایطی که این هنرمند در پاسخ کسانی که ادعا کردهاند که او به واسطه روابط خاصی که دارد این اتهامات را مسکوت خواهد گذاشت، گفته: «من همیشه به عنوان هنرمندی مستقل كار كردهام و بعد از انقلاب زندگیام را نه از طریق امتیازها و روابطم بلکه با هنرم گرداندهام»؛ اما کسانی هم هستند که از نتیجه دادن چنین جنبشها و پویشهایی ناامیدند.
با این حال وکلایی مانند خانم محمدی، وکیل دادگستری هم هستند که عقیده دارند «دیگر نمیشود این جرم را پنهان کرد. سکوت چه برای زنان چه برای مردان دیگر کارساز نیست».