ویدیو/ فاجعه انسانی، مقدمه میزبانی جام‌جهانی قطر

به گزارش خبرنگار شهروندآنلاین؛ پس از آنکه قطر در قرعه کشی میزبانی جام جهانی 2022 برنده شد، خیابان‌های این کشور از شادی منفجر شد. قطر، کشوری کوچک با فقط یک استادیوم و گرمای سوزان، اولین کشور در خاورمیانه بود که میزبان چنین رویدادی می‌شد.

از زمان اعلام نتایج قرعه‌کشی، قطر 12 سال فرصت داشت تا زیرساخت‌های لازم برای برگزاری این رویداد مهم در دنیای ورزش را ایجاد کند. زیرساخت‌هایی همچون ساخت 8 استادیوم، گسترش فرودگاه، احداث جاده و راه‌آهن، تفرجگاه‌ها و مراکز خرید و جزایر مصنوعی و از همه مهم‌تر طراحی و ساخت هتل و اقامتگاه برای 1 میلیون تماشاگری که برای دیدن بازی‌ها به این کشور کوچک حاشیه خلیج فارس سرازیر می‌شدند.

طبق گزارشات قطر تاکنون 229 میلیارد دلار برای میزبانی این رویداد هزینه کرده است، یعنی 16 برابر هزینه روسیه برای جام جهانی 2018. اگرچه قطر هرگز به طور مستقیم به چنین هزینه بالایی اعتراف نکرده است، اما وزیر دارایی قطر گفت که طی این سال‌ها هر هفته 500میلیون دلار برای ایجاد زیرساخت‌ها و انجام به موقع پروژه‌ها هزینه کرده است.

اگرچه به دلیل گرمای سوزان در ماه‌های تابستان برگزاری بازی‌ها به ماه نوامبر موکول شده و برنامه همیشگی رویداهای مختلف ورزشی با آشفتگی و جابجایی روبرو شد، اما همچنان در این ماه‌ها نیز گرما و رطوبت در قطر ادامه داشته و نیاز به سیستم‌های تهیه هوای مطبوع احساس می‌شد. به همین دلیل بیشترین هزینه صرف اضافه کردن سیستم‌های خنک‌کننده به استادیوم‌ها شد که به عنوان مثال هزینه ساخت استادیوم الیعقوب را سه برابر کرد.

اما این فقط بازیگران و تماشاگران نبودند که به دستگاه‌های تهویه هوای مطبوع نیاز داشتند. بذر چمن ورزشگاه‌ها، که از آمریکا وارد و کاشته شده بود، به سیستم‌های آبیاری و خنک‌کننده مخصوص نیاز داشت تا در شرایط مناسب باقی بماند.

اما به سرانجام رساندن تمامی این پروژه‌ها و ایجاد زیرساخت‌ها به نیروی کاری عظیم نیاز داشت: کارگران مهاجر؛ نان‌آورانی که به دلیل بیکاری و برای تامین زندگی خانواده‌شان به قطر سرازیر شدند. و این مهاجران این رویداد باشکوه را گاه به قیمت جان خود ممکن ساختند. هزینه مالی جام جهانی قطر با هزینه انسانی آن قابل مقایسه نبود.

این کارگران مهاجر، که اغلب از هند، نپال و بنگلادش راهی قطر شده بودند، از طریق آژانس‌های کاریابی در کشورشان استخدام شده و مجبور بودند 4000 دلار هزینه استخدام را قرض کرده و به آژانس‌ها بپردازند. و زمانی که این کارگران مقروض پا به خاک قطر می‌گذاشتند خود را در دامی سخت‌تر می‌یافتند: سیستم کفالت.

کفالت بدین معنا بود که یک کارفرما در قطر اسپانسر ویزای کار این کارگران می‌شد تا بتوانند برای کار وارد قطر شوند.؛ اما این کارفرما نه فقط بر وضعیت کار آنها بلکه بر وضعیت مهاجرت این کارگران نیز کنترل کامل داشت. سیستم کفالت به کارفرما اجازه می‌داد که گذرنامه کارگران را ضبط کند و آنها حتی در صورت آزار و اذیت از سمت کارفرما اجازه تغییر شغل و یا گرفتن ویزای خروج از قطر را نداشتند. قطر می‌گوید که در سال 2016 سیستم کفالت را لغو کرده اما گروه‌های حقوق بشری می‌گویند که این سیستم هرگز در واقعیت لغو نشد.

کار در گرمای سوزان و طاقت‌فرسای بالای 50 درجه سانتیگراد در قطر فقط بخشی از سختی زندگی برای این مهاجران در غربت بود. ساعات طولانی کار که گاه به 12 ساعت در طول روز می‌رسید، جوشکاری روی پشت‌بام‌ها در گرمای ظهر، حمل سنگ‌ها و بارهای سنگین و هزاران کار یدی دیگر بیشتر به بیگاری شبیه بود تا کار.

گاهی کارگران تا چند ماه حقوقی دریافت نمی‌کردند و حداکثر دستمزد برای بسیاری از آنها فقط 800 ریال قطر بود، یعنی معادل 220 دلار در ماه که آن هم برای تامین زندگی به کشور و خانواده‌های چشم به راهشان فرستاده می‌شد. کارفرمایان کارگران را در اقامتگاه‌های شلوغ و پرجمعیت اسکان می‌دادند، اقامتگاه‌هایی کثیف و پر از حشرات موذی، بدون آب کافی که گاهی چنان از مراکز درمانی دور بودند که اگر یکی از کارگران بیمار و یا دچار سانحه می‌شد ممکن بود در راه بیمارستان جان خود را از دست بدهد.

با این حال و با وجود این شرایط سخت، چون بسیاری از این مهاجران در کشور خود بیکار بوده و یا درآمد اندکی داشتند همچنان سیل مهاجرت آنها به قطر ادامه داشت. و بسیاری از آنها زنده نماندند تا داستان خود، سختی‌ها و جهنمی که تجربه کرده بودند را تعریف کنند. بسیاری از آنها در اثر گرمازدگی و یا مشکلات قلبی و ریوی ناشی کار طاقت‌فرسا در گرما جان خود را از دست داده و یا دست به خودکشی زدند.

سرانجام در سال 2017 قطر کار در ساعات اوج گرما در تابستان را ممنوع کرد. اما حتی خارج از این ساعات نیز گرما خارج از تحمل بوده و باعث ایجاد مشکلات قلبی و حتی مرگ می‌شد.

طبق گزارشی از روزنامه گاردین بین سال‌های 2010 تا 2020 حدود 6500 کارگر مهاجر جان خود را از دست دادند که مقامات قطری دلیل مرگ 70 درصد از آنها را مرگ طبیعی و یا در اثر مشکلات قلبی-ریوی ناگهانی گزارش کردند. اغلب این کارگران جوان بودند و چنین مرگ‌های ناگهانی در سنین جوانی شک‌برانگیز است. البته که برای گزارش دقیق مرگ نیاز به کالبدشکافی بود که دولت قطر از آن سر باز می‌زد، چون در آن صورت پرداخت دیه و خسارت، نظارت سخت‌تر بر کارفرمایان و هزینه‌های مالی و انسانی بالاتر آن برای دولت قطر اجتناب‌ناپذیر می‌شد. گزارش‌‌های مرگ مبهم بوده و خانواده‌های این کارگران، که اغلب بی‌سواد یا کم‌سواد و زیر خط فقر بودند، هزاران کیلومتر از قطر دور بوده، راهی برای پیگیری مرگ آنها نداشته و با سوالات بی‌پاسخ درباره مرگ عزیزانشان باقی می‌ماندند. آنها حتی راهی برای بازگرداندن پیکر آنها و خاکسپاری‌شان نداشتند.

تحت فشار سازمان‌های حقوق بشری، قطر بیش از 300 کارگاه ساختمانی را در سال 2019 تعطیل کرده و برای گرمازدگی دستورالعمل‌های جدیدی صادر کرد.
یک سال پس از آن کارگران اجازه ترک قطر بدون مجوز خروج و تغییر شغل بدون رضایت کارفرما را دریافت کردند. حالا در قطر طنین شور و هیجان هواداران فوتبال در استادیوم‌هایی طنین خواهد انداخت که بر استخوان‌های این مهاجران غریب بنا شده و در آن سوی دیگر آسیا، در نپال، هند و بنگلادش خانواده‌های این کارگران با چشمانی اشک‌آلود بدون نان‌آور، مستمری و دیه باقی مانده‌اند.

گوینده و مترجم: مهرناز الماسی
منبع:
Business Insider