آمونیاک؛ سوخت سمی اما سبز

به گزارش خبرنگار شهروندآنلاین؛ سازمان بین‌المللی دریانوردی به دنبال سختگیرانه‌تر کردن قوانین است تا دی‌اکسید کربن تولیدی کشتی‌ها را تا سال 2025 در مقایسه با سال 2008 به میزان 30 درصد و تا سال 2050 به میزان 70 درصد کاهش دهد. هم‌اکنون حدود ۳ درصد از آلاینده‌های گاز دی‌اکسید کربن حاصل صنعت کشتیرانی است.

استفاده از سوخت‌های غیرفسیلی بدون کربن بهترین راه برای پیروی از این قوانین است. در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی آمده است که برای به صفر رساندن آلاینده‌ها تا سال ۲۰۵۰ می‌باید ۳۰ درصد از سوخت صنعت کشتیرانی را سوخت‌های هیدروژنی نظیر آمونیاک تشکیل بدهند. در نتیجه سازندگان کشتی‌ به دنبال ساخت کشتی‌هایی با سوخت آمونیاک هستند که با تولید انبوه آنها قانون کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای تا سال 2025 و قوانین سازمان بین‌المللی دریانوردی تا سال 2050 اجرایی شود.

اما با شنیدن نام آمونیاک چه چیزی به ذهن متبادر می‌شود؟

اکثر افراد ذهنیتی منفی به آمونیاک دارند. اما از آنجا که استفاده از انرژی‌های سبز به موضوع روز بدل شده است، آمونیاک نیز به عنوان یک منبع انرژی دوستدار محیط‌زیست و قابل استفاده در آینده مطرح شده است. اخیرا صنایع هوافضا، خودروصسازی و کشتی‌سازی به دنبال تولید و مصرف رسوخت بر پایه آمونیاک هستند و توجه بازارهای داخلی و بین‌المللی را که به دنبال انرژی‌های دوستدار محیط‌زیست هستند را به خود جلب کرده‌اند.

آمونیاک که ترکیبی از نیتروژن و هیدروژن است عمدتا در تهیه کود شیمیایی و شوینده‌ها به کار می‌رود. سوزاندن آمونیاک گاز دی‌اکسید کربن تولید نمی‌کند، به وفور یافت شده و اگرچه فعلا فرآیند تولید آن آلودگی زیادی ایجاد می‌کند، اما به زودی با استفاده از الکتریسیته، آب و هوا قابل تولید است. این ماده شیمیایی هم در موتورهای درون‌سوز و هم سلول‌های سوختی قابل استفاده است. برعکس هیدروژن، آمونیاک نیاز به ذخیره در مخازن فشار بالا و یا مخازن کرایوژنیک را نداشته و 10 برابر چگالی انرژی یک باتری لیتیومی را داراست.

آمونیاک یک گاز قابل احتراق است اما به راحتی آتش نمی‌گیرد و با اینکه یک گاز اشتعال‌زاست انرژی مورد نیاز برای شعله‌ور شدن آن 1000 برابر بیشتر از دیگر گازهای اشتعال‌زا بوده و محدوده انفجاری آن نیز بسیار کوچک و بین 16 تا 25 درصد است. در نتیجه ریسک استفاده از آن پایین است.

گاز آمونیاک، حتی در صورت فشرده‌سازی در دمای محیط، به راحتی به مایع تبدیل می‌شود و مانند گاز هیدروژن نیاز به دمای بسیار پایین برای ذخیره‌سازی ندارد. در نتیجه حمل و ذخیره آن از دیگر سوخت‌های دوستدار محیط‌زیست آسان‌تر بوده و به فناوری تخصصی کمتری نیاز دارد.

علاوه بر اینها، با استفاده از برق تولیدی از دریا، امکان تولید هیدروژن و آمونیاک در بنادر و استفاده سریع آن در کشتی‌ها وجود دارد که هزینه‌های انتقال و ذخیره آن را به شدت کاهش می‌دهد که همین اقتصادی بودن و ذخیره‌سازی آسان باعث جلب توجه بازار سوخت می‌شود.

اما خطرناک‌ترین ویژگی آمونیاک سمی بودن آن است.

در حالت فشرده، این گاز بدبو و بی‎رنگ می‌تواند کشنده باشد، ولی خوشبختانه به دلیل بوی خاص آن تشخیص آمونیاک حتی در مقادیر بسیار پایین نیز بسیار آسان است. از سوی دیگر آمونیاک باعث خوردگی بعضی فلزات می‌شود که به دلیل مشکلات ایمنی و اثرات سمی نشت آمونیاک می‌تواند ریسک حوادث انسانی را بالا ببرد. بنابراین تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان آمونیاک در جهت کاهش حوادث احتمالی باید در حین کار از دستورالعمل‌های شدید ایمنی پیروی کنند.

آمونیاک قابلیت‌های فراوانی دارد و باوجود گرانی و دیگرچالش‌های استفاده از آن، انتظار می‌رود که هزینهٔ انرژی‌های تجدیدپذیر همچنان کمتر شود و این کار آمونیاک سبز را به سوختی پاک و قابل‌اعتماد برای آينده بدل کند.

گوینده و مترجم: مهرناز الماسی
منبع:
DSEC