پا جای پای آمریکا
بررسی چرایی سفر «شی جین‌پینگ» رئیس‌جمهوری چین به منطقه در گفت‌وگوی «شهروند» با کارشناسان:
«شی جین‌پینگ»، رئیس‌جمهوری خلق چین در واپسین روزهای هفته گذشته برای شرکت در دو نشست _کشورهای عربی و کشورهای حاشیه خلیج فارس_ به ریاض سفر کرد. به گزارش «شهروند»، در چند روز گذشته گمانه‌زنی‌های بسیاری پیرامون آثار این سفر به منطقه در رسانه‌های متعدد بین‌المللی مطرح شده است؛ اگرچه محور اصلی این گمانه‌زنی‌ها بیشتر مسائل اقتصادی بوده است، اما مسائل سیاسی و امنیتی نیز در این‌باره مورد توجه قرار گرفته است. به اذعان برخی از کارشناسان بین‌المللی، چین علاوه بر اینکه سعی دارد توان اقتصادی خود را در منطقه ارتقا دهد، به دنبال توسعه روابط سیاسی و امنیتی خود در خاورمیانه نیز هست. «شهروند» به همین منظور سعی کرده در گفت‌وگو با کارشناسان به این پرسش پاسخ دهد که آیا ریشه این سفر، صرفا مسائل اقتصادی بوده است یا به موضوعات دیگری همچون مسائل امنیتی-سیاسی نیز بر‌می‌گردد؟
به گزارش خبرنگار «شهروندآنلاین»؛ شی جین‌پینگ در سفر خود به منطقه در نشستی با برخی از سران کشورهای عربی و در نشستی دیگر با سران کشورهای حاشیه خلیج فارس دیدار و گفت‌وگو کرد. رسانه‌های منطقه برگزاری این نشست‌ها میان چین و کشورهای عربی را، در شرایطی که در ماه‌های اخیر روابط عربستان سعودی و آمریکا در مساله انرژی تا حدودی تنش‌زا دنبال شده است، مهم تلقی و از آن به عنوان جایگزین برای آمریکا یاد کرده‌اند. موضوعی که محمدپارسا نجفی، کارشناس سیاست خارجی و روابط بین‌الملل نیز در گفت‌وگو با «شهروند» بر آن صحه می‌گذارد. این تحلیلگر و پژوهشگر مسائل خاورمیانه تاکید دارد که چین هم مانند آمریکا سعی دارد که استعمار جریان انرژی و محصولات پتروشیمی در خلیج فارس را در اختیار خود نگه دارد و همچنین در مسیر توسعه صادرات کالا و افزایش سرمایه اقتصادی خود در این منطقه گام بردارد.
چین پا جای پای آمریکا گذاشته است
دو موضوع انرژی و افزایش صادرات تجاری که محمدپارسا نجفی به آن اشاره دارد، موضوعاتی پرتکرارند که تحلیلگران بین‌المللی درباره این سفر به آن اشاره داشته‌اند. اما علاوه بر این نگاه، برخی از تحلیلگران این سفر را در ابعاد امنیتی و سیاسی نیز مورد واکاوی قرار داده‌‌اند. از نظر این کارشناسان، احساس نااطمینانی که در برخی از سران کشورهای عربی نسبت به آمریکا در سال‌های گذشته بروز یافته، باعث شده است تا نگاه سران این کشورها به آمریکا تغییر یابد. نشریه آمریکایی پولیتیکو در این‌باره نوشته است: «سفر رئیس‌جمهوری چین به عربستان سعودی، به عنوان اولین سفر خارجی او پس از قرنطینه دوساله کرونایی، نه تنها گواهی تازه بر قدرت جهانی روزافزون چین است، بلکه به ولیعهد عربستان امکان می‌دهد به واشنگتن نشان دهد که آمریکا یک رقیب جدی به عنوان ابرقدرت حامی ریاض دارد.»
نگاه امنیتی از سوی برخی از سران کشورهای عربی منطقه به روابط دیپلماتیک موضوعی است که محمدپارسا نجفی نیز به آن اذعان دارد، اگرچه او معتقد است که امنیت این کشورها مستلزم احترام به منافع و حق سایر ملت‌ها و کشورهاست. او در این‌باره می‌گوید: «نکته مهم در این مساله محور مقاومت است. باید هر کشور ثانی به این نکته توجه کند که تامین منافع اقتصادی بدون در نظر گرفتن حقوق سایر کشورها و ملتهای منطقه امکان‌پذیر نیست.» بنا به گفته این تحلیلگر، سران کشورهای عربی و هر کشور دیگری با وجود موضوعاتی همچون مساله یمن و نادیده گرفتن حقوق این ملت نمی‌توانند به سادگی به خواست خود دست یابند.
از نگاه این تحلیلگر، امنیت خاورمیانه با احترام به حقوق تمام ملتهای منطقه تامین خواهد شد.
افزایش گسترده فعالیت‌های اقتصادی چین
در مورد اهداف و تاثیر سفر شی جین‌پینگ به خاورمیانه پیش از آغاز آن نیز گزارش‌ها و تحلیل‌های بسیاری از سوی تحلیلگران متعدد در رسانه‌های بین‌المللی منتشر شد؛ گزارش‌هایی که در آنها از این سفر به عنوان تغییر تدریجی و آرام ژئوپلیتیکی چین در منطقه یاد شده است.
بنا بر گزارش‌ها، چین در روابط دو جانبه خود با عربستان پای بیش از ۲۰ قرارداد اولیه با ارزش نزدیک به ۳۰ میلیارد دلار را امضا کرده است؛ مساله‌ای که در عرصه بین‌المللی بازتاب‌های متعددی داشته است. گدالیا پترمن، رئیس برنامه سیاست آسیا در موسسه دیپلماسی و روابط بین‌الملل، این سفر را با وجود منافع اقتصادی مشترک دو طرف، روشن خواند و گفت که چین بزرگ‌ترین شریک تجاری عربستان سعودی و عربستان یکی از بزرگ‌ترین تأمین‌کنندگان نفت چین است.
موضوعی که «زهیر اصفهانی»، تحلیلگر مسائل سیاسی و مدرس دانشگاه نیز به آن اشاره دارد: «چین در چند دهه اخیر سعی داشته دایره روابط اقتصادی-تجاری خود را عمیق‌تر کند. موضوعاتی همچون طرح ابتکاری «یک کمربند، یک راه» همسو با همین سیاست بوده است.»
«چین» کشوری رو به رشد در عرصه اقتصاد
زهیر اصفهانی، تحلیلگر مسائل سیاسی و مدرس دانشگاه، با اشاره به این موضوع که دولت چین سعی دارد قدرت نفوذ خود را در سایر کشورها افزایش دهد، می‌گوید: «طرح‌هایی همچون «یک کمربند، یک راه» و «سرمایه‌گذاری کلان اقتصادی 60 کشور دنیا» نمونه‌ای از فعالیت‌هایی است که جمهوری خلق چین در مسیر این سیاست دنبال کرده است.»
زهیر اصفهانی در ادامه اذعان دارد که چین در عرصه اقتصادی رشدی سریع را تجربه کرده است؛ رشدی که بنا بر پیش‌بینی‌ها ادامه‌دار نیز هست: «چین امروز جزو پنج کشور اصلی اقتصادی در جهان به شمار می‌آید، اما پیش‌بینی‌ها حاکی است که این کشور در سال 2050 قطب اصلی اقتصاد دنیا خواهد بود.» او این مساله را دلیلی عنوان می‌کند که باعث تمایل به همکاری اقتصادی دیگر کشورها با جمهوری خلق چین شده است. اصفهانی در ادامه به توافقاتی همچون توافق با ایران، عراق، کویت و عربستان اشاره دارد: «گستره تجاری چین امروز شامل آفریقا، اروپا، آمریکا و آسیاست؛ خاورمیانه هم مستثنی نیست.» این کارشناس سیاسی معتقد است که چین همچنان سعی دارد دامنه انتخاب‌های خود را در این منطقه و جهان افزایش دهد؛ اگرچه در حال حاضر نیز این دامنه وسیع و عمیق است.
بر اساس اطلاعات منتشرشده توسط مجمع همکاری چین و کشورهای عربی در سال گذشته، همکاری چین با کشورهای عربی در طول یک سال حدود 332.2 میلیارد دلار بوده است. از این میزان عربستان سعودی بیش از یک‌چهارم تجارت کشورهای عربی با چین را به خود اختصاص داده و بزرگ‌ترین شریک تجاری پکن در خاورمیانه و شمال آفریقاست.
شکل‌گیری نظام نوین بین‌الملل
یکی دیگر از موضوعاتی که در حاشیه سفر شی جین‌پینگ به خاورمیانه مطرح شد، موضوع شکل‌گیری نظام نوین بین‌الملل بود. موضوعی که از نگاه کارشناسان و تحلیلگران، اتکای انحصاری سران کشورهای عربی به آمریکا را از بین خواهد برد.
تحلیلگران و کارشناسان سیاسی و اقتصادی معتقدند که جهان به سمت شکل‌گیری نظام نوین بین‌الملل و چندقطبی‌شدن قدرت پیش می‌رود، بر این اساس سران کشورهای عربی درباره اتکای انحصاری به آمریکا به عنوان تنها قطب قدرت تجدید نظر می‌کنند.
مساله‌ای که الخلیج آنلاین نیز به آن اذعان دارد. این رسانه ابراز داشته است که تداوم روابط متوازن کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نقشه اقتصادی و سیاسی جهانی را تغییر خواهد داد؛ آنچه زهیر اصفهانی نیز به آن اشاره دارد. او یکی دیگر از دلایل سفر شی جین‌پینگ به خاورمیانه را در چارچوب توسعه بازاریابی در منطقه و شکل‌دهی مجدد «جاده ابریشم» عنوان می‌کند و بر این موضوع تاکید دارد که امروز کشورهای عربی همچون عربستان درصدد افزایش تبادل تجاری خود با چین هستند؛ چرا که چین با قدرت اقتصادی در آینده، قدرت سیاسی و نظامی را نیز در اختیار خواهد داشت.
// انتهای پیام