ویدیو/ آنجا که خانه‌ام نیست

به گزارش خبرنگار شهروند آنلاین؛ 18 دسامبر روز جهانی مهاجران نامگذاری شده است. سازمان بین‌المللی مهاجرت هر ساله این روز را با موضوعات مختلفی نظیر یکپارچگی اجتماعی، کرامت انسانی، استثمار مهاجران و همبستگی گرامی می‌دارد تا مشارکت و نقشی که مهاجران در جهان ایفا کرده و چالش‌ها و مشکلاتی که با آن روبرو هستند را برجسته کند.

روز 18 دسامبر به این دلیل انتخاب شده که در این روز در سال 1990 سازمان ملل متحد «کنوانسیون بین‌المللی حقوق همه کارگران مهاجر و اعضای خانواده‌های آنان» را تصویب کرد و در سال 2000 سرانجام این روز توسط سازمان ملل به عنوان روز جهانی مهاجران شناخته شد که خود گام مهمی در جهت محافظت از مهاجران و حقوق انسانی آنها شمرده می‌شود. این روز فرصتی است تا نقش میلیون‌ها مهاجر در اقتصاد میهن خود و یا کشور میزبان به رسمیت شناخته شده و احترام به حقوق انسانی بنیادی آنها ترویج شود.

اما در سال‌های اخیر جنگ، ناامنی و آثار تغییرات اقلیمی باعث مهاجرت بسیاری از افراد درون مرزهای کشور خود و یا به خارج از مرزهای وطن خود شده است. تا آخر سال 2021 حدود 59 میلیون نفر در درون مرزهای کشور خود مجبور به ترک خانه و مهاجرت شده بودند.

صرف نظر از دلایلی که مردم را به مهاجرت وا می‌دارد، مهاجران و آوارگان داخلی یکی از آسیب‌پذیرترین و به حاشیه رانده شده‌ترین گروه‌ها در جامعه هستند که اغلب در معرض سوءاستفاده و استثمار قرار دارند. آنها به خدمات ضروری نظیر خدمات پزشکی دسترسی محدود داشته و مورد حمله‌های بیگانه‌هراسی قرار می‌گیرند و با آنها مانند لکه ننگی در جامعه میزبان برخورد می‌شود که اطلاعات ناکافی مردم جامعه نیز به آن دامن می‌زند. به علاوه، بسیاری از کارگران مهاجر شغل‌های موقت و غیررسمی که آنها را با عدم امنیت شغلی، خطر اخراج و یا شرایط بد کاری رو در رو قرار می‌دهد.

به دلیل نبودن راه‌های امن و یا معمول برای مهاجرت، هر ساله میلیون‌ها نفر از مسیرهای خطرناک اقدام به مهاجرت می‌کنند. از سال 2014 بیش از 50هزار مهاجر در مسیرهای مهاجرتی اغلب ناامن جان خود را از دست داده‌اند.

شاید بیشترین مهاجران سال‌های اخیر مربوط به بحران ونزوئلا و جنگ در یمن، سوریه و افغانستان باشد که آثار فاجعه‌بار و خیل عظیم آوارگان در جهان را به همراه داشته است.

سوریه:

از زمان شروع بحران در سوریه بیش از نیمی از جمعیت کشور از خانه‌های خود رانده شده که 5.6 میلیون نفر آنها در کشورهای همسایه پناهنده شده و 6.9 نفر در درون کشور آواره شده‌اند که بیش از دو سوم آنها را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند. حدود 14.6 میلیون سوری نیازمند کمک‌های بشردوستانه هستند. در سال 2021 سه چهارم خانوارهای سوری قادر به تامین نیازهای بنیادین خود نبوده‌اند.
آوارگان سوری در بیش از 130 کشور پناهنده شده اما اکثریت آنها در کشورهای همسایه نظیر نظیر ترکیه، لبنان، اردن و مصر زندگی می‌کنند. ترکیه به تنهایی میزبان بیش از 3.7 میلیون پناهنده سوری است و در لبنان نیز از هر 4 نفر یک نفر از پناهجویان سوریه است که 90 درصد آنها در فقر شدید به سر می‌برند.

از دسامبر 2019 تا کنون در شمال غرب این کشور سیل و خشونت و درگیری باعث آواره شدن ده‌ها هزار خانواده سوری شده است که هم‌اکنون به دلیل ویرانی وسیع خدمات شهری و بحران اقتصادی در وضعیت بسیار فاجعه‌باری به سر می‌برند. وضعیت سوریه بزرگ‌ترین بحران پناهندگی و انسانی در جهان خوانده شده است.

ونزوئلا:

بحران انسانی در ونزوئلا این کشور را، که همیشه میزبان خوبی برای پناهندگان بوده، با 6 میلیون آواره در سرتاسر جهان در مقام دوم از نظر بحران آوارگان بین‌المللی قرار داده است. از این تعداد، 4.8 میلیون نفر در آمریکای لاتین و منطقه کارائیب سکونت دارند.
رواج خشونت، تورم، درگیری بین دسته‌های خلاف‌کاران، نرخ رو به رشد جرم و کمبود غذا، دارو و خدمات ضروری میلیون‌ها نفر را مجبور کرده که به کشورهای همسایه و دیگر کشورها پناهنده شوند. روزانه حدود 5هزار ونزوئلایی کشور خود را به مقاصد دیگر ترک می‌کنند که اغلب آنها فاقد مدارک لازم برای اقامت قانونی بوده و در نتیجه به حقوق اولیه انسانی نیز دسترسی ندارند. آنها معمولا در معرض استثمار، قاچاق انسان، خشونت، تبعیض و بیگانه‌هراسی هستند.

افغانستان:

مردم افغانستان بیش از 40 سال است که درگیر جنگ هستند و بلایای طبیعی، فقر شدید، عدم امنیت غذایی و پاندمی کرونا اوضاع را سخت‌تر کرده است. اما خروج نیروهای ناتو پس از 20 سال جنگ طاقت‎‌فرسا و سلطه مجدد طالبان بر این کشور در ماه اوت 2021 عدم ثبات و خشونت را در افغانستان شدت بخشیده و باعث موج عظیمی از آوارگان داخلی و مهاجران اغلب غیرقانونی خارجی شده است.
امروزه حدود 24 میلیون افغانستانی نیازمند کمک‌های بشردوستانه هستند. تا پایان سال 2021 بیش از3.5 میلیون افغان درون کشور آواره شده و حدود 2.7 میلیون نفر نیز به عنوان پناهجو از مرزها خارج شده و در 98 کشور مختلف پراکنده شده‌اند. پناهجویان افغان سومین جمعیت بزرگ مهاجران را پس از پناهجویان سوری و ونزوئلایی در جهان تشکیل می‌دهند. 1.3 میلیون نفر از این مهاجران در ایران و 780هزار نفر از آنها در پاکستان زندگی می‌کنند. زنان و کودکان بیشترین آسیب را در جنگ دیده و حدود 80 درصد آوارگان را تشکیل می‌دهند. حقوق زنان و دختران به شدت در معرض تهدید بوده و بسیاری از کودکان نمی‎‌توانند به مدرسه بروند. حدود 23 میلیون نفر، یعنی نیمی از جمعیت افغانستان، از گرسنگی رنج می‌برند.

یمن:

هشت سال جنگ در یمن، وضعیت این کشور را که خود یکی از فقیرترین کشورها در خاورمیانه بود به یکی از بزرگ‌ترین فجایع انسانی تبدیل کرده است. حدود 4 میلیون نفر از خانه‌های خود آواره شده و 20.7 میلیون نفر نیز نیازمند کمک‌های بشردوستانه هستند. بیشتر مراکز درمانی در این کشور ویران شده و سال‌ها رکود اقتصادی این کشور را به ورطه قحطی انداخته است. آوارگان داخلی در یمن بیش از بقیه در معرض عدم امنیت غذایی هستند و حدود 2.6 میلیون نفر از 4 میلیون آواره با کمبود مرگبار غذا مواجه هستند. پاندمی کرونا و شیوع مجدد بیماری‌هایی نظیر وبا، دیفتری و سرخک که سالها پیش ریشه‌کن شده بودند به فاجعه دامن زده است. علی رغم جنگ و مشکلات یمن میزبان 137هزار پناهجوی سومالیایی و اتیوپیایی است.

با وجود تمام این مشکلات و اینکه جامعه میزبان گاهی به این مهاجران و پناهندگان به چشم سرباری بر جامعه می‌نگرد اما مهاجران اغلب منبع تولید ثروت، خلاقیت و پیشرفت وطن خود و کشور میزبان هستند. بسیاری از آنها، به ویژه افراد از کشورهای کم درآمد، با ارسال بخشی از درآمد خود به وطن به امرار معاش خانواده و رونق بازارهای محلی کمک کرده و از این طریق در اقتصاد کشورها مشارکت مالی دارند. نقش آنها و دانش و مهارتشان در بازار کار در جوامعی که در برخورد با مهاجران انعطاف بیشتری دارند نیز بسیار باارزش بوده و البته تنوع فرهنگی که با خود به همراه می‎برند قطعا باعث غنای فرهنگی کشور میزبان و گفتگوی بین فرهنگ‌ها، مذاهب و نژادها خواهد شد.

ترجمه و گزارش: مهرناز الماسی

منبع:
unrefugees.org
iom.int