بی دفاع در پاریس
گزارش «شهروند» از تیراندازی مرگبار ظهر جمعه پایتخت/ مهاجران کرد؛ در فرانسه احساس ناامنی می کنیم
این صحنه‌ها شاید برای کسی که هرگز در زندگی خود نگرانی نداشته است، شوکه‌کننده باشد. اما ما زیر تهدید اسلحه و بمب بزرگ شده‌ایم، زندگی برای ما کردها اینگونه است.
راضیه زرگری_شهروندآنلاین؛ حوالی ظهر روز جمعه، منطقه 10 پاریسِ غرق در هیاهوی کریسمس و سال نو، با شنیده‌شدن صدای چندین گلوله در شوک و ترس فرو رفت. احمد کایا، مرکز فرهنگی کردها در خیابان دو انگین پاریس، در هفته پایانی دسامبر 2022، صحنه تیراندازی‌‌ای مرگبار بود که سه کشته و سه زخمی برجای گذاشت. اینکه حمله پاریس تروریستی بود یا نژادپرستانه، هنوز پاسخ واضحی ندارد. اما این صحنه‌ها برای مهاجرانِ کرد فرانسه، چندان غریب نیست. 9 سال پیش، پاریس شاهد قتل سه زن فعال کرد بود و حالا این خاطره تلخ دوباره با تیراندازی مردی 69 ساله تکرار شد. مردی که به‌تازگی از بازداشتِ حمله سال گذشته‌اش به اردوگاه پناهجویان آزاد شده بود، دوباه تفنگ به دست گرفت تا در آستانه سال نوی میلادی، پاریس را به آشوب بکشد.
در پی تیراندازی روز جمعه در مرکز فرهنگی کُردها در پاریس که به مرگ سه نفر و مجروح‌شدن سه نفر دیگر منجر شد، اعضای جمعیت کردنشین فرانسه به خیابان‌ها آمدند و با برگزاری تظاهرات، خواستار اجرای عدالت شدند. پیرمرد ۶۹ ساله در مرکز فرهنگی کردها در مرکز پاریس، اقدام به تیراندازی کرد که سه نفر را به کام مرگ کشاند و سه نفر دیگر را زخمی کرد. فرد ضارب که پیش از این هم سابقه حملات نژادی داشت، در این حمله مجروح و سپس دستگیر شد. این حمله در حالی روی داد که خیابان‌های پاریس در آستانه سال جدید میلادی، پرازدحام است. شهردار منطقه ۱۰ پاریس اعلام کرد که این حمله در یک رستوران، آرایشگاه و مرکز فرهنگی کرد رخ داده و هنوز انگیزه آن مشخص نشده است.
شعله‌ور شدن آتش خشم و اعتراض کردهای پاریس‌نشین
صدها نفر پس از تیراندازی به سه نفر توسط مردی که در انتظار محاکمه برای حمله به اردوگاه پناهندگان بود، تجمع کردند. معترضان با پلیس درگیر و خواستار اجرای عدالت در قتل سه نفر در محله کردنشین پاریس شدند. به گزارش گاردین صدها نفر از نمایندگان جامعه کرد فرانسه روز شنبه در میدان جمهوری پاریس گرد هم آمدند و خواستار پاسخگویی به قتل‌های روز جمعه شدند که به گفته آنها باعث ترس جامعه شده است. تصاویر این روزهای پرآشوب پاریس برخی از معترضان را نشان می‌دهد که پرچم‌هایی در دست دارند و اشیا را به سوی پلیس پرتاب می‌کنند. پلیس نیز برای متفرق‌کردن جمعیت از گاز اشک‌آور استفاده می‌کند.
ضارب روز جمعه پاریس، به‌تازگی از بازداشت آزاد شده و در انتظار محاکمه برای حمله یک سال پیش به اردوگاه پناهجویان در پاریس بود. تیراندازی اخیر جرقه خشونت و اعتراض را در میان کردهای پاریس‌نشین روشن کرد. شورای دموکراتیک کرد در فرانسه (CDK-F) در وب‌سایت و رسانه‌های اجتماعی خود فراخوانی برای تجمع مردم در میدان جمهوری، محلی سنتی برای تظاهرات در پایتخت منتشر کرد.
حمله تروریستی یا نژادپرستانه
لور بکو، دادستان پاریس، گفت که تحقیقات در مورد انگیزه‌های نژادپرستانه احتمالی بررسی می‌شود، اما نمایندگان کرد گفتند که این حادثه باید حمله‌ای تروریستی تلقی شود. با این حال به گفته دادستانی، بازداشت مظنون 24 ساعت تمدید شده و دامنه تحقیقات –برای انگیزه قتل و اقدام به قتل- به طور رسمی با انگیزه احتمالی نژادپرستی این فرد پیش می‌رود. دفتر دادستانی عنوان کرد: «در هر حال افزودن قتل به اتهامات احتمالی پیشین او، بر حداکثر مجازات جرایم تاثیر نمی‌گذارد، اشد مجازات همچنان حبس ابد باقی می‌ماند.»
بریوان فیرات، سخنگوی CDK-F، به شبکه خبری فرانسوی BFM TV گفت: «ما می‌دانیم که در معرض تهدید هستیم؛ به طور کلی کردها، فعالان کرد و مبارزان. فرانسه موظف به حفاظت از ماست.» دیوید اندیک، وکیل شورای دموکراتیک کرد CDK-F، گفت که قتل‌های روز جمعه جامعه کرد را در حالی که برای برگزاری دهمین سالگرد کشتار سه زن کرد در پاریس در ژانویه 2013 آماده می‌شد، در هراس فرو برد. «جامعه کرد می‌ترسد. ما پیش از این، از قتل‌های سه‌گانه در سال 2013 احساس ناامنی داشتیم و آسیب‌دیده بودیم. جامعه کرد نیاز به پاسخ، حمایت و توجه دارد.» رئیس پلیس پاریس قرار بود قبل از تظاهرات روز شنبه با اعضای جامعه کرد دیدار کند که این اتفاق رخ نداد.»
به گفته جرالد دارونین، وزیر کشور فرانسه، مظنون -که راننده قطار بازنشسته است- در این حمله آگاهانه به دنبال افراد خارجی بود، با این حال او تصریح کرد که هنوز مشخص نیست آیا او به دنبال شلیک به افراد کُرد بود یا نه. ساعاتی پس از دستگیری ضارب، تعدادی از کردهای پاریس در محل حادثه تجمع کردند و طبق گزارش پلیس، میز رستوران‌ها و سطل‌های زباله را به خیابان آوردند. پلیس برای متفرق‌کردن جمعیت به استفاده از گاز اشک‌آور روی آورد.
این در حالی است که اعضای جامعه کردنشین فرانسه مدعی شدند که اخیرا از پلیس فرانسه هشدارهایی مبنی بر احتمال وقوع حمله به آنها دریافت کرده‌اند. امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، این حمله را «نفرت‌انگیز» خواند و در توییتر نوشت: «کردهای فرانسه در قلب پاریس هدف حمله‌ای شنیع قرار گرفتند. روح ما با قربانیان این حادثه همراه است، با مجروحان و خانواده‌ها و عزیزان‌شان.»
لور بکیو، دادستان پاریس، اعلام کرد که حال یکی از مجروحان وخیم است و ضارب نیز از ناحیه صورت آسیب‌دیده است. او همچنین با بیان اینکه بازپرس‌های ضدتروریسم فرانسه در حال بررسی این حمله هستند، گفت که هنوز هیچ نشانه‌ای از تروریستی‌بودن آن مشاهده نشده است.
دیگر هیچ وقت در پاریس احساس امنیت نداریم
این پیرمرد ۶۹ ساله دسامبر سال گذشته در یک پرونده خشونت با شمشیر متهم شناخته شد. در این پرونده او به مهاجران ساکن در چادرهای برپا شده در شرق پاریس حمله و حداقل دو نفر از آنها را مجروح کرد. ضارب سابقه‌دار روز جمعه در حالی که در انتظار محاکمه بود، آزاد شد. تظاهرکنندگان کرد در تجمع خود از آزادی او انتقاد کردند و یکی از آنها عنوان کرد: «واضح است که کردها هدف این حمله بودند. اینجا مانند سفارت کردها در پاریس است، مکانی برای برگزاری رویدادهای فرهنگی، بحث‌های سیاسی، کمک به مهاجران و مکانی برای تمامی کردها کنار هم.» مراد رونی که از فعالان کردزبان پاریس است، در ادامه گفت: «بعد از این حمله، ما به هیچ وجه در پاریس احساس امنیت نداریم. احساس می‌کنیم که نظام قضایی فرانسه از ما محافظت نمی‌کند.» برخی از تجمع‌کنندگان هم فریاد «اردوغان تروریست» سر دادند و به رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه اشاره کردند.
خوان گولان الیبرگ، هنرمندی که در مرکز کردها کار می‌کند، به رویترز گفت که تیرانداز، کردها را هدف قرار داده است. مهمت دیلک یکی از شاهدان عینی به رویترز گفت که ابتدا صدای تیراندازی و سپس فریادهایی را از داخل آرایشگاهی روبه‌روی مرکز فرهنگی احمد کایا شنیده است. «کسانی که شاهد صحنه‌های تیراندازی بودند، در فاصله زمانی که مرد مسلح مجبور شد اسلحه خود را دوباره پر کند، او را تحت کنترل خود درآوردند. این صحنه‌ها ممکن است برای کسی که هرگز در زندگی خود نگرانی نداشته است، شوکه‌کننده باشد. اما ما زیر تهدید اسلحه و بمب بزرگ شدیم، زندگی برای ما کردها اینگونه است.»
تکرار خاطره تلخ قتل‌های سه‌گانه ژانویه 2013
الکساندرا کوردبارد، شهردار منطقه، به خبرنگاران گفت که تیراندازی‌ها «درامی وحشتناک» بود. او بیان کرد که یکی از مجروحان جراحات خطرناکی دارد و وضعیتش وخیم است. رهبران کرد خواستار حفاظت بهتر از جامعه خود شدند، موضوعی که برای کردها در فرانسه از زمان قتل پرسروصدای سه زن کرد در دهه پیش مطرح شده است. در سال ۲۰۱۳ جسد سه زن فعال کُرد -از جمله سکینه جانسیز، یکی از موسسان حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک)- در پاریس در حالی پیدا شد که با شلیک گلوله کشته شده بودند. این سه فعال حزب غیرقانونی اعلام‌شده کارگران کردستان (پ‌ک‌ک)، در یک مرکز کردی –در همان منطقه‌ای که قتل روز جمعه اتفاق افتاد- به ضرب گلوله کشته شدند. این حادثه به حمله‌ای هدفمند شباهت دارد. در حادثه 9 سال پیش، شهروندی ترکیه‌ای-فرانسوی به دست داشتن در این قتل‌ها متهم شد، اما برخی به ردپای سرویس امنیتی ترکیه نیز اشاره کردند. پس از آن یک مرد ترک‌تبار به ترورهای مشکوک متهم شد، اما او سال 2016 قبل از محاکمه، در بازداشت درگذشت.
نمی‌توانم باور کنم قتل‌ها دوباره شروع می‌شود
کردهای پاریس و دیگر شهرهای فرانسه حالا بیشتر از همه از مقامات فرانسوی عصبانی‌اند؛ کسانی که به اذعان خودشان باید از مهاجران و پناهجویان محافظت کنند. آنها مقامات فرانسوی را متهم می‌کنند که به اندازه کافی برای محافظت از آنها اقدام نمی‌کنند. بسیاری دیگر از معترضان، بدون ارائه مدرکی دوباره انگشت اتهام خود را به سمت ترکیه نشانه رفته‌اند. جیهان آکدوغان در محل حادثه به خبرگزاری فرانسه گفت: «نمی‌توانم باور کنم که (قتل) دوباره شروع می‌شود. جوان گولان البیگ 41 ساله، برادر او افزود: «می‌دانستیم دوباره شروع خواهد شد.» آنها به قتل سه فعال زن کرد در 10 سال پیش در همان منطقه پاریس اشاره داشتند که عمیقا مهاجران کرد در فرانسه را دچار شوک کرد.
به گزارش رویترز مردی جوان روز جمعه در حالی که در خیابان محل حادثه گریه می‌کرد، خطاب به پلیس فریاد زد: «شما از ما محافظت نمی‌کنید. ما داریم کشته می‌شویم!» به نظر می‌رسد با وجود سوءظن جامعه کردی، هیچ مدرکی مبنی بر اینکه تیراندازی روز جمعه انگیزه‌های سیاسی داشته یا به ترکیه مرتبط بوده، وجود ندارد. مقامات فرانسوی در مورد مطرح‌کردن انگیزه قتل‌ها بسیار محتاطانه عمل کرده‌اند، زیرا گمان‌های اولیه بر نژادپرستی‌بودن این حمله دلالت دارد.
کنشگری کردی
شنیده شده که برخی از تظاهرکنندگان در روز جمعه در حمایت از پ‌ک‌ک، سازمانی کردی که توسط آنکارا، اتحادیه اروپا و دیگران به عنوان تروریست شناخته شده، شعار سر داده‌اند. پ‌ک‌ک از سال 1984 علیه دولت ترکیه – در ابتدا برای ایجاد کیان مستقل کردی و سپس برای خودمختاری بیشتر کردها در داخل ترکیه- شورشی را آغاز کرده است. ترکیه عملیات نظامی منظمی را علیه پ‌ک‌ک و همچنین گروه‌های کردی که آنها را به متحدبودن آن در سوریه و عراق متهم می‌کند، انجام داده است. گفتنی است شورای دموکراتیک کرد فرانسه، گروهی که مقر آن در مرکز فرهنگی مورد هدف قرار داده شده در روز جمعه قرار دارد،انگشت اتهام را به سمت ترکیه نشانه رفت. عگید پولات یکی از اعضای ارشد این گروه به خبرگزاری فرانسه گفت: «شکی نیست که این حمله تروریستی، تداوم حمله‌ای است که درست قبل از دهمین سالگرد قتل سه فعال کرد در پاریس رخ داده است.» این گروه در غروب جمعه برای تظاهرات فراخوان دادند.