[شهروند] با معرفی فیلم‌های بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر، اولین و مهم‌ترین موضوعی که به ذهن می‌رسد، ترکیب هنرمندان حاضر در جشنواره است؛ چهره‌هایی که قرار است در این روزها توجه رسانه‌ها را به خود جلب کنند و موجب رونق جشنواره شوند. اتفاقی که اگرچه در میان کارگردانان روی نداده و کمتر نشانی از فیلمسازان شناخته‌شده و جذاب در جشنواره امسال می‌بینیم، اما در میان بازیگران حکایتی دیگر وجود دارد و تقریبا می‌توان گفت که به‌جز انگشت‌شمار بازیگران، بقیه هنرپیشگان مطرح سالهای اخیر در جشنواره حضور دارند و حتی از هم اکنون -حتی بدون دیدن فیلم‌های جشنواره- از برخی از آنها به‌عنوان امیدهای دریافت سیمرغ در روز پایانی جشنواره نام برده می‌شود.
بهشت فیلمسازان
جشنواره امسال را می‌توان بهشت فیلمسازانی نامید که در صورت اندکی درخشش می‌توانند در نگاه رسانه‌ها تثبیت شوند یا خیلی زود به چشم مخاطبان بیایند. فیلمسازانی که البته نام شناخته‌شده در میان‌شان چندان زیاد نیست.
شاید بتوان کیومرث پوراحمد را نام‌آشناترین فیلمساز دوره چهل‌ویکم جشنواره عنوان کرد. فیلمسازی که امسال با فیلم «پرونده باز است» در جشنواره حضور دارد. فیلمی با بازی پژمان بازغی، محمدرضا غفاری، نسیم ادبی، حسین پاکدل، شادی مختاری و سام قریبیان که داستان نوجوان ۱۵سالهای را روایت می‌کند که ناخواسته مرتکب قتل می‌شود. فیلمی که بسیاری از نزدیکان پوراحمد آن را یکی از آثار قابل قبول کارنامه‌اش می‌دانند، با اینکه فیلم‌های این کارگردان در سالهای اخیر، یعنی درست از «اتوبوس شب» به این‌سو -که فیلم‌هایی چون «کفش‌هایم کو؟»، «پنجاه گام آخر» و «تیغ و ترمه» را شامل می‌شود- هیچ‌گاه توقعات موجود را حداقل در جشنواره برآورده نکرده‌اند. با این حال، سابقه کیومرث پوراحمد او را همچنان یکی از کارگردانانی نشان می‌دهد که پتانسیل درخشش در جشنواره امسال را دارد.
این موضوع درباره محمدعلی باشه‌آهنگر هم صدق می‌کند. سازنده فیلم‌های تحسین‌شده «فرزند خاک»، «بیداری رویاها»، «ملکه» و «سرو زیر آب» (البته فقط در جشنواره) که امسال با «سینما متروپل» یا «متروپل» در جشنواره حضور دارد. فیلمی درباره ماجرای راه‌اندازی سینمای متروکه متروپل آبادان در دل جنگ و حصر این شهر که با توجه به سابقه کارگردان در پرداخت خوش‌آب‌ورنگ و وسواسی صحنه‌های جنگی، درخشش‌اش در جشنواره دور از دهن نیست؛ به‌خصوص با حضور بازیگرانی چون مجتبی پیرزاده، رضا کیانیان، هومن برق‌نورد، مهتاب نصیرپور و پریوش نظریه که با هر متر و معیاری ترکیب متفاوت و معتبری برای یک فیلم
به شمار می‌آید.
درخشش جلوی دوربین
در میان بازیگران اما طبیعی است اگر فکر کنیم نگاه رسانه‌ها در روزهای جشنواره بیشتر معطوف به بازیگران پرکار این دوره از جشنواره خواهد شد. پرکارهایی که البته امسال برخلاف سالهای گذشته بازیگران چهارفیلمه در میان‌شان وجود ندارد و فقط یک بازیگر سه‌فیلمه (صابر ابر که البته یکی از نقش‌هایش کوتاه و ظاهرا افتخاری بوده) و ٦ بازیگر دوفیلمه -رضا کیانیان، امیر جعفری، پژمان بازغی، مهران احمدی، سارا بهرامی و نسیم ادبی- توانسته‌اند عنوان بازیگران پرکار جشنواره چهل‌ویکم را به دست آورند.
با اینکه صابر ابر با «بعد از رفتن»، «کت چرمی» و «یادگار جنوب» ساخته پدرام پورامیری و حسین دوماری پرکارترین بازیگر جشنواره امسال است، اما در میان این هفت بازیگر پرکار بیراه نیست اگر بگوییم که سارا بهرامی شانس بیشتری برای استمرار درخشش خود در جشنواره سال گذشته با فیلم «علف‌زار» دارد. بازیگری که در سالهای اخیر با «ایتالیا ایتالیا»، «جمشیدیه»، «دارکوب»، «روشن»، «خائن‌کشی» و «علف‌زار» در جشنواره درخشیده و امسال هم با دو فیلم «جنگل پرتقال» و «بعد از رفتن» پا به آوردگاه جشنواره خواهد گذاشت.
رضا کیانیان با دو فیلم «روایت ناتمام سیما» و «سینما متروپل»؛ مهران احمدی با «روایت ناتمام سیما» و «غریب»؛ امیر جعفری با فیلم‌های «هوک» و «آنها مرا دوست داشتند»؛ پژمان بازغی با فیلم‌های «پرونده باز است» و «کاپیتان» و نسیم ادبی نیز با فیلم‌های «آنها مرا دوست داشتند» و «پرونده باز داست» دیگر بازیگران پرکار جشنواره امسال خواهند بود که شانس زیادی هم برای دیده شدن و مورد توجه قرار گرفتن دارند.
رقابتی دیگر
مروری حتی گذرا بر اسامی فیلم‌های جشنواره اما حکایت از احتمال درخشش بازیگران دیگری نیز دارد. از جمله علی نصیریان، جواد عزتی، بابک حمیدیان، ژاله صامتی، باران کوثری، هانیه توسلی، علی مصفا، مانی حقیقی، فرشته حسینی، مجید صالحی، حسام منظور، امیرحسین آرمان، مصطفی زمانی، هدی زین‌العابدین، حسن معجونی، مارال بنی‌آدم، حامد کمیلی، آزاده صمدی و البته غزل شاکری که هر کدام آن‌طور که گفته می‌شود نقش‌های متفاوتی در کارنامه‌شان ارائه داده‌اند.
علی نصیریان که حضورش در هر فیلمی آن را یکی از شانس‌های سیمرغ در هر دوره‌ای از جشنواره می‌کند، امسال در فیلم «هفت بهار نارنج» به کارگردانی فرشاد گل‌سفیدی -که راوی داستان عشق اساطیری شمس و طلعت است- حضوری مانند همیشه درخشان داشته و به همین دلیل هم بعید نیست در این سال شگفت، قضاوت درباره او مترادف با قضاوت درباره تمام کارنامه‌اش قلمداد و منجر به اهدای سیمرغ به این افتخار مجسم سینمای ایران شود.
گفته می‌شود جواد عزتی نیز -البته در کنار همبازیانش صابر ابر، گلاره عباسی، پانته‌آ پناهی‌ها و ستاره پسیانی- در «کت چرمی» حسین میرزامحمدی یکی از متفاوت‌ترین فیلم‌های کارنامه خود را ارائه داده است. فیلمی درباره کارمند یک سازمان بازرسی که بعد از ماموریت برای بررسی تخلفات مالی یک مرکز، درگیر هزارتویی از فریب می‌شود.
بابک حمیدیان در «غریب» به کارگردانی محمدحسین لطیفی شمایلی از شهید محمد بروجردی معروف به مسیح کردستان در بحبوحه وقایع این استان در سالهای ۵۸ و ٥٩ ترسیم کرده که بعید نیست با یک سیمرغ، این تلاش پاس داشته شود. ژاله صامتی در «سرهنگ ثریا»ی لیلی عاج که داستانش در کمپ اشرف و در میان گروهک منافقین می‌گذرد، نقش یکی از اعضای این گروه را بازی می‌کند که درگیر بحرانی شگفت می‌شود. فیلمی که در شرایط امروز می‌تواند در جشنواره مورد توجه قرار گیرد.
باران کوثری، هانیه توسلی، علی مصفا، مانی حقیقی و فرشته حسینی اما در کنار هم ظاهرا در یکی از متفاوت‌ترین فیلم‌های جشنواره امسال نقش‌آفرینی کرده‌اند. نقش‌هایی کاملا متفاوت از بخش اعظمی از کارنامه‌شان، در فیلمی که راوی داستان مردی است که بعد از مرگ برادرش نمی‌تواند گریه کند و همین هم چالش اصلی این فیلم و البته دوستان این مرد را شکل می‌دهد که از راه‌های مختلف می‌خواهند او را وادار به گریه کنند.
مجید صالحی و حسام منظور در فیلم «شماره ١٠» حمید زرگرنژاد -که داستان مردی را در آخرین ماه‌های جنگ تحمیلی روایت می‌کند که به اسارت نیروهای عراقی درآمده و وارد اردوگاهی مخوف در نزدیکی‌های مرز می‌شود- حضور دشوار و چالش‌برانگیزی داشته‌اند و همین هم احتمال درخشش آنها را بالا می‌برد. امیرحسین آرمان هم «آنها مرا دوست داشتند» را در جشنواره دارد در نقش مردی که بیماری فرزندش او را به چالش با همسرش وامی‌دارد. مصطفی زمانی و هدی زین‌العابدین در نقش زوج اصلی «عطرآلود» هادی مقدم‌دوست -که در کنار حمید نعمت‌الله همواره شخصیت‌های متفاوت و جذابی خلق کرده‌اند- احتمال زیادی برای درخشش در فیلمی دارند که حتی اگر هم جذاب نباشد، پتانسیل زیادی برای نمایش شخصیت‌های به‌یادماندنی و جذاب دارد. گفته می‌شود که حسن معجونی نیز در «استاد» سیدعماد حسینی نقشی چالش‌برانگیز بر عهده داشته است. مارال بنی‌آدم که با نقشی کوتاه در «فروشنده» اصغر فرهادی و البته فیلم «خشکسالی و دروغ» ساخته پدرام علیزاده شناخته می‌شود، در فیلم «در آغوش درخت» بابک خواجه‌پاشا نقش زنی را با چهار فرزند دارد که بحرانی‌شدن زندگی‌اش، زندگی این کودکان را به هم می‌ریزد. کسانی که این فیلم را دیده‌اند حکایت از بازی متفاوت این بازیگر در این فیلم می‌کنند که احتمالا در روزهای جشنواره مورد توجه قرار خواهد گرفت.
حامد کمیلی، آزاده صمدی، غزل شاکری و مهران احمدی بازیگران فیلم «روایت ناتمام سیما» به کارگردانی علیرضا صمدی هستند که داستانی درباره تبعات فضای مجازی برای زندگی واقعی افراد را روایت می‌کند. هومن برق‌نورد، مهتاب نصیرپور و پریوش نظریه هم بازیگران «سینما متروپل» محمدعلی باشه‌آهنگر هستند.
غایبان پشت دوربین
در میان کارگردانان در همان نگاه اول می‌توان متوجه غیبت شماری شد که تا پیش از اعلام اسامی فیلم‌های بخش مسابقه گمان می‌رفت جزو چهره‌های حاضر در جشنواره خواهند بود. از جمله کیانوش عیاری، نرگس آبیار و محسن امیریوسفی که هر سه امسال پشت دوربین رفته بودند. در واقع تا پیش از اعلام اسامی فیلم‌ها، از «ویلای ساحلی» کیانوش عیاری، «کابل پلاک ١٠» جمشید محمودی، «بهشت تبهکاران» مسعود جعفری جوزانی، «سووشون» نرگس آبیار و «بی سروصدا»ی مجیدرضا مصطفوی به عنوان فیلم‌های مطرح جشنواره امسال نام برده می‌شد. با این حال، در فهرست فیلم‌های بخش مسابقه نامی از این فیلم‌ها نیست. غیبتی که نزدیکان کیانوش عیاری -که فیلمبرداری فیلمش با بازی رضا عطاران، پژمان جمشیدی و ریما رامین‌فر به تازگی تمام شده- دلیل آن را آماده نشدن فیلم عنوان می‌کنند. توجیهی که درباره «قیف» ساخته جدید محسن امیریوسفی هم- که می‌توانست دیگر فیلم رضا عطاران در جشنواره امسال باشد- گفته می‌شود.
غیبت «کابل پلاک ١٠» به کارگردانی جمشید محمودی اما قطعا حکایتی دیگر دارد. به خصوص که این فیلم با بازی الناز شاکردوست و پدرام امیری حدود یک سالی می‌شود که آماده نمایش شده است. «سووشون» نرگس آبیار و «بهشت تبهکاران» جوزانی اما حکایتی دیگر دارند. ظاهرا ساخت نسخه سینمایی «سووشون» کاملا منتفی شده و «بهشت تبهکاران» هم به دلیل آماده نبودن به جشنواره نرسیده است.