سرطان سینه ترسناک است؟

بهاره جلالوند_ شهروندآنلاین؛ خیلی­ ها از شنیدن اسمش هم می ترسند و تصور می کنند که در صورت ابتلا، هیچ وقت زندگی به حالت عادی باز نمی گردد در حالی که واقعیت چیز دیگری است. سرطان سینه (پستان) ، یکی از شایع ترین انواع سرطان است که افراد زیادی را به خود مبتلا می کند. چنانچه این نوع سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود، درمان آن موفقیت آمیز است. پس افزایش آگاهی خانم ها در رابطه با سرطان سینه، مسئله بسیار مهمی محسوب می شود. چهارم فوریه مصادف با 15 بهمن ماه، روز جهانی سرطان نام دارد به همین منظور با «دکتر امیرپاشا ابراهیمی»، فلوشیپ جراحی پستان از دانشگاه تهران گفت ­و گویی انجام دادیم.

*آیا سابقه خانوادگی در ابتلا به سرطان سینه نقش دارد؟

پیش از هر چیز باید گفت سرطان پستان که با عنوان سرطان سینه در بین افراد شناخته شده است ، در واقع از بافت آن شروع می­ شود و کم کم با گذشت زمان بزرگ و تبدیل به توده ای سفت خواهد شد. این مسئله می تواند باعث بروز علائمی در سینه برخی از خانم ­ها شود و در برخی دیگر بدون علامت باشد. همه خانم ­ها می­ توانند به این نوع سرطان مبتلا شوند. اما به طور کلی، احتمال ابتلا در خانم­ هایی که سابقه سرطان سینه در خانواده آن ها وجود دارد، بیشتر است. برای مثال ، چنانچه مادر، خواهر یا سایر اقوام نزدیک (عمه ، خاله و…) به سرطان سینه مبتلا شده باشند ، احتمال ابتلا در سایر افراد بیشتر خواهد شد. البته نباید این مسئله را از یاد برد که هر چه نسبت نزدیک تر باشد ، احتمال ابتلا نیز افزایش پیدا می کند. علاوه بر این ، سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان تخمدان نیز می تواند احتمال ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد. هر چه تعداد افرادی که در یک خانواده به انواع سرطان مبتلا شده اند بیشتر باشد ، احتمال بروز سرطان سینه نیز افزایش می یابد.

*به غیر از سابقه خانوادگی، چه موارد دیگری می تواند در ابتلا به سرطان سینه نقش داشته باشد؟

موارد زیادی می توانند در افزایش احتمال ابتلا به سرطان سینه نقش داشته باشند. اما به طور کلی، مصرف طولانی مدت و بیش از اندازه داروهای حاوی هورمون های جنسی زنانه می تواند شانس ابتلا را افزایش بدهد به همین دلیل این داروها باید حتما تحت نظر پزشک مصرف شوند. آن دسته از افرادی که تحت پرتو درمانی های مداوم در ناحیه قفسه سینه قرار می گیرند نیز ممکن است به این نوع سرطان مبتلا شوند. البته چاقی ، مصرف دخانیات و تغذیه ناسالم را نباید نادیده گرفت. یکی دیگر از فاکتورهایی که در ابتلا به سرطان سینه می تواند نقش داشته باشد ، سن است. با افزایش سن ، شانس ابتلا نیز بالا می رود. البته در کشور ما به نسبت کشورهای غربی، ابتلا به سرطان سینه یک دهه زودتر اتفاق می افتد. در ایران به طور متوسط سن بروز سرطان سینه حدود 50 سالگی است در حالی که در بسیاری از کشورهای دنیا (کشورهای غربی) ، به طور متوسط در حدود 60 سالگی بروز می کند.

*با توجه به اینکه سرطان سینه در مراحل اولیه علائم خاصی ندارد، چطور می توان متوجه ابتلا شد؟

سرطان سینه در واقع یک سرطان خاموش محسوب می شود و در مراحل اولیه ابتلا ، علائم خاصی وجود ندارد به همین دلیل اغلب در حین تصویربرداری یا توسط خود فرد در زمان لمس شناسایی می شود. البته لمس هر توده ای در سینه ، دلیل بر ابتلا به سرطان نیست و تشخیص نهایی نوع توده ها تنها توسط پزشک متخصص پستان، امکان پذیر است. بنابراین معاینات ساده دوره ای که خود خانم ها در خانه می توانند انجام بدهند، بسیارحائز اهمیت است. همه خانم ها (مجرد و متاهل) باید به صورت ماهانه سینه های خود را به دقت لمس کنند و به دنبال توده بگردند. نحوه صحیح این معاینه را می توان از پزشک آموخت. معاینه نباید تنها به سینه ها محدود شود بلکه زیر بغل ها نیز باید مورد بررسی قرار بگیرند.

علائم ظاهری نیز مورد دیگری است که باید خانم ها به آن توجه کافی داشته باشند. هر گونه تغییرات در ظاهر سینه ­ها باید مورد توجه قرار بگیرد که این تغییرات می تواند به صورت فرورفتگی قسمت های مختلف سینه، تغییر رنگ، زخم و…، باشد. گاهی فرو رفتگی یا حالت چروکیدگی غیر عادی پوست در زمان خم شدن فرد  به سمت جلو می تواند روی سینه ها مشاهده شود که نباید آن را نادیده گرفت. خروج خون یا ترشحات از سینه ها نیز اهمیت دارد و باید برای بررسی علت آن به پزشک متخصص مراجعه کرد. 

*معاینات دوره ای در خانه برای تشخیص اولیه سرطان سینه کافی است؟

این معاینات به ظاهر ساده، اهمیت زیادی در تشخیص اولیه سرطان سینه دارد ولی در کنار آن، مراجعه به پزشک متخصص و غربالگری به وسیله ماموگرافی و سونوگرافی، از اهمیت بالایی برخوردار است. همه خانم های بالای 40 سال باید برای معاینه سالانه مراجعه کنند و خانم­های 25 تا 40 سال، هر یک تا 3 سال یک ­بار باید مراجعه به پزشک داشته باشند. البته در برخی از افراد بنا بر تشخیص پزشک ، این فواصل ممکن است  کوتاه تر شود. معمولا اولین ماموگرافی با هدف غربالگری در سن 40 سالگی انجام می شود و پیش از آن در صورت لزوم و بنا بر تشخیص پزشک متخصص، به کمک سونوگرافی بررسی صورت می گیرد. معاینات و بررسی ها با هدف غربالگری در افرادی که سابقه خانوادگی دارند کمی متفاوت است و بنا بر تشخیص پزشک متخصص، این موارد زودتر انجام خواهد شد.

*شاید خیلی از آقایان این تصور را داشته باشند که سرطان سینه فقط در خانم ها اتفاق می افتد، این باور چقدر درست است؟

سرطان سینه تنها به خانم ها اختصاص ندارد و آقایان نیز می توانند به این نوع سرطان مبتلا شوند ولی احتمال بروز آن در آقایان کمتر است. چنانچه آقایان در زیر بغل یا سینه خود احساس توده داشته باشند، باید حتما به پزشک متخصص مراجعه کنند. همچنین تغییرات ظاهری سینه ها یا خروج خون و ترشحات نیز، مواردی هستند که نباید نادیده گرفته شوند و مراجعه به پزشک متخصص در چنین شرایطی ضروری است.

*چنانچه تشخیص نهایی سرطان باشد، چه باید کرد؟

معمولا پزشک متخصص با معاینه می تواند تا حدود زیادی نوع توده سرطانی را تشخیص بدهد ولی برای اطمینان نمونه برداری و تصویربرداری باید انجام شود. با تشخیص زود هنگام ، احتمال درگیر شدن سایر قسمت های بدن (متاستاز) بسیار کم است. بعد از انجام بررسی های لازم، برنامه درمانی خاصی در نظر گرفته می شود که این برنامه ، از فرد به فرد دیگر متفاوت است. مثلا در یک فرد تنها جراحی انجام می شود در حالی که در فرد دیگر همراه با جراحی شیمی درمانی یا پرتو درمانی باید انجام شود. بسیاری از خانم های مبتلا به سرطان ، این نگرانی را دارند که سینه شان با جراحی برداشته می شود در حالی که با پیشرفت علم و افزایش مهارت جراحان ، برداشتن سینه بسیار محدود شده است و تنها در برخی از افراد انجام این کار ضروری است.

*به نمونه برداری اشاره کردید، برخی خانم ها تصور می کنند که انجام نمونه برداری در بروز سرطان یا حتی پیشرفت آن نقش دارد، این باور چقدر درست است؟

نمونه برداری یکی از روش های تشخیصی ایمن محسوب می شود و سوزن مخصوص آن هیچ نقشی در ابتلا به سرطان یا پیشرفت سرطان ندارد و این باور کاملا اشتباه است. چنانچه پزشک انجام این کار را ضروری بداند، خانم ها بدون نگرانی باید این کار را انجام بدهند.

*درمان سرطان سینه برای خیلی از افراد ترسناک است آیا واقعا باید از درمان این نوع سرطان ترسید؟

برخی از خانم ها به دلیل ترس از ابتلا به سرطان ، بررسی و معاینه توسط پزشک را به تعویق می اندازند یا حتی آن دسته از خانم هایی که برای شان سرطان تشخیص داده شده ، جراحی و شیمی درمانی را به دلیل ترس به به موقع انجام نمی دهند. در حالی که درمان سرطان سینه هر چه سریع تر انجام شود، احتمال موفقیت آمیز بودن آن بیشتر است. علاوه بر این داروهای شیمی درمانی به نسبت گذشته پیشرفت کرده اند و عوارض آن ها کمتر شده است پس چندان جای نگرانی وجود ندارد. معمولا درمان سرطان  زمان زیادی می برد و فرد باید برای درمان به خوبی همکاری کند. داشتن آگاهی و روحیه بالا می تواند تاثیر مثبتی در روند و نتیجه درمان داشته باشد. البته خانواده ها نیز باید در این زمینه آگاه شوند و بیمار را از نظر عاطفی و روانی به شیوه ای درست حمایت کنند.