پرده‌برداری از سیمرغ به‌دست‌های شب آخر جشنواره!

‍[پولاد امین] در هشتمین روز جشنواره و در شرایطی که می‌توان گفت جشنواره نه‌چندان پرستاره امسال به روزهای اوج خود رسیده، بنا به سبک و سیاق چند سال اخیر برگزارکنندگان آن هنوز نامزدهای دریافت سیمرغ را در رشته‌های مختلف معرفی نکرده‌اند و باز هم احتمالا از ترس تکرار اعتراضات ‌چند سال اخیر -که مرسوم شده تمام فیلم‌ها و سینماگرانی که نامزد نشده‌اند، نسبت به این قضیه اعتراض و خود را بهتر و بالاتر از نامزدها قلمداد کنند- این موضوع را به روز پایانی جشنواره، ساعاتی پیش از آغاز مراسم اختتامیه، موکول کرده‌اند. با این حال، کسانی که فیلم‌ها را دیده‌اند بر این باورند که تا حد -و با تقریب- زیادی ترکیب نامزدهای رشته‌های مختلف را می‌توان حدس زد و حتی برندگان احتمالی جشنواره را هم با درصد خطای اندکی پیش‌بینی کرد. در واقع در شرایطی که نامزدهای جشنواره اعلام نشده‌اند و سلیقه داوران -و البته حداقل تا دیروز خود ترکیب داوری نیز- هنوز در پرده است؛ مرور فیلم‌هایی که در جشنواره روی پرده آمده‌اند تا حد زیادی می‌تواند از شانس‌های اصلی شکار سیمرغ رونمایی و پیشاپیش برای سینمادوستان این موضوع را فاش کند که در شب پایانی جشنواره چه اتفاقاتی رخ خواهد داد و چه کسانی شاد و خوشحال، سیمرغ به‌دست، از مراسم اختتامیه بیرون خواهند آمد.

سیمرغ مردمی

همواره در تمام سال‌هایی که در جشنواره فیلم فجر سیمرغی هم تحت عنوان سیمرغ مردمی اهدا شده، بی‌تردید مهم‌ترین جایزه جشنواره فجر به شمار آمده است. سیمرغی که مردم -مخاطبان- فارغ از تنگ‌نظری‌ها و برخوردهای سلیقه‌ای معمول جشنواره‌ها به فیلم‌ها می‌دهند و در عین اینکه نشان‌دهنده برآیند آرا و سلایق طیف کثیری از مخاطبان سینماست، سرنوشت فیلم‌ها را هم می‌تواند بسیار پیشتر از آغاز اکران آنها تعیین کند. این سیمرغ اما امسال اهدا نخواهد شد که دلیلش را هم مجتبی امینی، دبیر جشنواره، چنین با رسانه‌ها در میان گذاشته است: «امسال خط تولید آثار سینمایی به دلیل شرایط سه، چهار ماهه -که کشور درگیرش بود- کند شده و ما به پاس متقاضیان حضور در جشنواره منتظر ماندیم تا دوستانی که فیلم‌شان هنوز آماده نشده بود، آن را برسانند.»

حالا با این پیش‌فرض و با توجه به واکنش‌های تماشاگران به فیلم‌های هشت، نه روز اول جشنواره، بیراه نیست که بگوییم اگر این اتفاق نمی‌افتاد و قرار بود سیمرغ مردمی امسال نیز اهدا شود، این جایزه به احتمال زیاد به یکی از فیلم‌های «عطرآلود» هادی مقدم‌دوست، «سرهنگ ثریا»ی لیلی عاج، «جنگل پرتقال» آرمان خوانساریان یا «غریب» محمدحسین لطیفی می‌رسید. فیلم‌هایی که می‌توان گفت راضی‌ترین تماشاگران را در میان بینندگان 24 فیلم بخش مسابقه داشته‌اند.

سیمرغ بهترین فیلم و کارگردانی

می‌توان گفت که در بخش بهترین فیلم و کارگردانی نیز تا حد زیادی رقابت اصلی بین همین چهار فیلم خواهد بود. با این توضیح که «گل‌های باوارده» مهرداد خوشبخت و «سینما متروپل» محمدعلی باشه‌آهنگر را هم می‌توان به این سیاهه افزود. دو فیلمی که -به‌خصوص اولی- در میان تولیدات ارگانی جزو محبوب‌ترین‌ها بوده‌اند و رضایت شماری از نشریات خاص و بانفوذ را نیز با خود داشته‌اند  و اتفاقا به گمان همین رضایت‌ها و حمایت‌ها هم بوده که اهالی رسانه این دو فیلم را جزو شانس‌های سیمرغ بهترین فیلم و کارگردانان‌شان، خوشبخت و باشه‌آهنگر، را هم جزو شانس‌های نامزدی در بخش بهترین کارگردانی به شمار آورده‌اند.

با این حال، با توجه به جو عمومی جشنواره به نظر می‌رسد رقابت اصلی در بخش بهترین فیلم بین «سرهنگ ثریا»، «غریب» و «سینما متروپل» خواهد بود و برنده این رقابت سرنوشت دو سیمرغ بهترین فیلم و بهترین کارگردان را مشخص خواهد کرد.

سیمرغ فیلم اول

در سال‌های اخیر پدیده‌های جشنواره اغلب از میان فیلم‌اولی‌ها بوده‌اند. در واقع اگر پدیده‌هایی مانند محمدحسین مهدویان، سعید روستایی، محمد کارت، منیر قیدی و بسیاری دیگر را در نظر آوریم، می‌بینیم که برخلاف آنچه تصور می‌شود، سیمرغ فیلم اول می‌تواند یکی از مهم‌ترین سیمرغ‌های هر دوره از جشنواره فیلم فجر و به‌خصوص با توجه به تعداد قابل توجه فیلمسازان فیلم‌اولی، یکی از سیمرغ‌های مهم دوره‌های اخیر باشد.

برای همین است که امسال هم سینمادوستان پرشماری در انتظارند تا ببینند همای سعادت بهترین فیلم‌اولی روی شانه‌ کدام فیلمساز خواهد نشست: لیلی عاج برای ساخت «سرهنگ ثریا»؛ حسین میرزامحمدی برای ساخت «کت چرمی»؛ آرمان خوانساریان برای ساخت «جنگل پرتقال»؛ بابک خواجه‌پاشا برای «در آغوش درخت» یا ناهید عزیزی برای ساخت «آه سرد»؟! پرسشی که با توجه به فضای ایجادشده می‌تواند در نهایت با برنده شدن «سرهنگ ثریا» به فرجام برسد؛ مگر اینکه این فیلم در بخش بهترین فیلم یا کارگردان به سیمرغ برسد که در آن صورت «کت چرمی» و «آه سرد» سزاواری بیشتری برای دریافت جایزه این بخش دارند.

مردان سیمرغی

اما در بخش مردان بازیگر، در دوره‌ای که خبری از بازیگران همیشه مطرح جشنواره از قبیل نوید محمدزاده، پرویز پرستویی، شهاب حسینی، بهرام رادان، هادی حجازی‌فر و بسیاری دیگر از عزیزکرده‌های جشنواره نیست، بسیاری امیدوارند جواد عزتی بابت بازی در «کت چرمی» بعد از بارها حضور بی‌ثمر بتواند سیمرغ بازیگری نقش اول را در دست بگیرد. در واقع عزتی که در تمام سال‌های اخیر -از 1395 به این سو- با فیلم‌های «ماجرای‌ نیمروز»، «لاتاری»، «تنگه ابوقریب»، «جان‌دار»، «ماجرای‌ نیمروز؛ رد خون»، «خورشید»، «مغز استخوان»، «دوزیست»، «آتابای»، «شنای پروانه» و «مرد بازنده» یکی از شانس‌های اصلی دریافت سیمرغ بازیگری نقش اول بوده، هیچ‌گاه نتوانسته به این عنوان دست یابد. با این‌حال، به‌رغم اینکه بازی جواد عزتی در «کت چرمی» فاصله‌ای قابل توجه با نقاط اوجش دارد، ولی بعید نیست در غیاب بازیگران محبوب جشنواره بتواند بابت بازی در همین نقش، اولین سیمرغ نقش اصلی خود را بعد از سه نامزدی برای «ماجرای‌ نیمروز»، «ماجرای‌ نیمروز؛ رد خون» و «آتابای» به دست آورد.

جواد عزتی البته تنها بازیگری نیست که شانس برنده شدن در جشنواره امسال را دارد و در این زمینه می‌توان روی امیر جعفری، رضا کیانیان، حسن معجونی، صابر ابر، پژمان بازغی، هومن برق‌نورد، مجید صالحی، مصطفی زمانی، همایون ارشادی، علی مصفا و نوید پورفرج نیز حساب باز کرد. به خصوص امیر جعفری، صابر ابر و مصطفی زمانی که این دو بازیگر آخر تاکنون سه‌بار نامزد دریافت جایزه شده‌اند، اما آن را به دست نیاورده‌اند. این دو نفر هم مانند جواد عزتی امسال از شانس خوبی برای نامزدی و حتی برنده‌ شدن برخوردارند. اما به احتمال زیاد این جایزه در شب اختتامیه به بابک حمیدیان خواهد رسید که در فیلم «غریب» نقش شهید بروجردی را با قدرتی شگفت‌انگیز ایفا کرده است.

سیمرغ زنانه

اما در میان بازیگران زن جشنواره امسال، در غیاب هنرمندانی چون فاطمه معتمد آریا، مریلا زارعی، هدیه تهرانی، لیلا حاتمی و هنگامه قاضیانی که همواره در صورت حضور در جشنواره شانس بالایی برای دریافت سیمرغ داشته‌اند و همین هم آنها را به رکوردداران دریافت سیمرغ بلورین تبدیل کرده، رقابتی تنگاتنگ میان طیف وسیعی از بازیگران مختلف در جریان است. بازیگرانی که شمار زیادی از آنها بازی‌هایی قابل توجه در حد نقاط اوج کارنامه‌شان ارائه داده‌اند که از آن میان می‌توان به الناز شاکردوست، مهتاب نصیرپور، پریوش نظریه، باران کوثری، هانیه توسلی، آزاده صمدی، غزل شاکری، مریم سعادت، گلاره عباسی، ستاره پسیانی، رؤیا تیموریان، سحر دولتشاهی، نسیم ادبی، مه‌لقا باقری، سارا بهرامی، مارال بنی‌آدم، ژاله صامتی، هدی زین‌العابدین، پانته‌آ پناهی‌ها و لادن مستوفی اشاره کرد. حتی مرور گذرای این نام‌ها هم حکایت از این دارد که برنده بیرون آمدن از این رقابت ساده نخواهد بود.

با این حال، مرور بازی‌های خوب زنان بازیگر و معرفی هنرمندانی که شانس دریافت سیمرغ بازیگری را دارند، ما را به دو نام می‌رساند که بهتر و بیشتر از بقیه درخشیده‌اند: اولی سارا بهرامی است. او در فیلم «جنگل پرتقال» اگرچه حداقل در ظاهر حضوری متفاوت از بازی‌های سال‌های اخیرش نداشته، اما از این‌رو که توانسته خود را بازیگری نشان دهد که وزن حضورش یک فیلم را نجات می‌دهد، می‌تواند گل سرسبد بازیگران زن امسال به شمار آید. دومی هم ژاله صامتی است که در فیلم «سرهنگ ثریا» یک‌تنه بار حسی و عاطفی فیلم را به دوش کشیده و به تنهایی تماشاگران را با روایت همراه کرده است.