سومین روز بعد از زلزله خوی بود که اعضای تیم سحر در کمپ‌ها و مناطق زلزله‌زده مستقر شدند؛ تیم‌هایی از استان آذربایجان غربی‌وشرقی که برای حمایت‌های روحی و روانی، خودشان را به مردم خوی رساندند. «پس‌لرزه» مهم‌ترین چالش پیش روی اهالی خوی بود که خواب‌وزندگی عادی را از آنها گرفته و چادرنشین‌شان کرده بود. بیش از دو هفته از زلزله گذشته و هنوز خانواده‌های زیادی شب را در چادر سپری می‌کنند. چند روزی است مدارس دوباره دایر شده اما ترس زلزله هنوز در تن‌وجان مردم، به‌خصوص کودکان به‌چشم می‌خورد. این روزها اگر گذرتان به کمپ‌های اسکان اضطراری در خوی افتاده باشد، جوانانی را می‌بینید که در فضای دوستدار کودک مشغول بازی با کودکان هستند یا گوشه‌ای از محوطه کمپ‌ها را به کارگاه نقاشی تبدیل کرده‌اند تا بچه‌ها ترس‌هایشان را روی کاغذ بیاورند و از شر آنها خلاص شوند.
مرضیه موسوی- شهروند آنلاین؛ کاورهای سازمان جوانان هلال‌احمر را بر تن دارند و در گوشه‌وکنار کمپ‌های اسکان اضطراری، به حرف زدن با خانواده‌های ساکن اردوگاه مشغولند. تعدادی از آنها هم دست بچه‌ها را گرفته‌اند و در حیاط کمپ ورزشگاه جانبازان خوی، مشغول بازی هستند. چند روزی است که مدارس خوی باز شده و بچه‌ها گاهی با دفتروکتاب مدرسه از راه می‌رسند تا در کنار یکدیگر تکالیف خود را انجام دهند. تیم‌های سحر با گذشت دو هفته از زلزله خوی، همچنان در میان مردم زلزله‌زده حضور دارند.
«منیجه سرخوش»، رئیس اداره دانشجویی معاونت جوانان آذربایجان غربی است که با نخستین کاروان تیم سحر، از ارومیه به خوی رفته و همچنان در این شهرستان مستقر است. او می‌گوید: «با وقوع زلزله و تثبیت شرایط اولیه، 20تیم سحر از سراسر استان آذربایجان غربی به خوی اعزام شد. این تیم‌ها در اردوگاه‌های اسکان اضطراری مستقر شدند و خدمات خود را ارائه کردند.»
مشاوره‌های روان‌شناسی به‌خصوص در زمینه ترس از زلزله و مشکلات خواب و تنش‌های روانی، از مهم‌ترین اقدامات تیم‌های سحر در این اردوگاه‌هاست. کودکان و نوجوانان اردوگاه‌های اسکان اضطراری هر روز با جوانان تیم سحر مشغول بازی می‌شوند، نقاشی می‌کشند، شعر می‌خوانند و بازی‌های جمعی می‌کنند. در میانه‌های بازی و تفریح از ترس‌هایشان می‌گویند و صحبت‌های همدیگر را می‌شنوند.
سرخوش می‌گوید: «بخش مهمی از فعالیت‌های تیم‌های سحر معطوف به کودکان در مناطق زلزله‌زده است. روان‌شناسان و کارشناسان ما در این تیم‌ها در قالب بازی و سرگرمی، آموزش‌های غیرمستقیم به کودکان ارائه می‌کنند و تلاش دارند تا ترس از زلزله را از آنها دور کنند.»
اختلال در خواب، اضطراب، شب‌ادراری، بی‌اشتهایی و… ازجمله علائمی است که بعد از زلزله خوی در میان کودکان وحشت‌زده رواج پیدا کرده است و تیم‌های سحر سعی در برطرف کردن‌شان دارند.
سرخوش می‌گوید: «این تیم‌ها متشکل از ۱۴ نفر هستند که روان‌شناس، امدادگر هلال‌احمر و مددکار در این تیم‌ها حضور دارند. اعضای تیم سحر با انجام فعالیت‌های هنری ازجمله آموزشی، مشاوره و بازی‌های انفرادی و گروهی، نقاشی، بازی مارپله و…. برای کودکان ساکن در نقاط زلزله‌زده سرگرمی ایجاد کرده و توانستند در این حادثه با مراجعه به مراکز اسکان اضطراری شهرستان خوی و روستاها ۱۲۰۰ کودک را در این بازی‌ها مشارکت دهند.»
دوباره به ما سر بزنید
علاوه بر جوانان آذربایجان غربی، دو تیم از استان آذربایجان شرقی هم به‌عنوان اعضای تیم سحر در خوی و فیرورق حضور داشتند تا آرامش روحی و روانی را به مردم مضطرب این مناطق بازگردانند. «رامین سلیمانی»، معاون جوانان هلال‌احمر آذربایجان شرقی مسئولیت این تیم‌ها را در خوی برعهده داشت.
او می‌گوید: «یکی‌دو روز است تیم‌های سحر ما از خوی بازگشته‌اند. دو تیم 12و 18نفره از اعضای آموزش‌دیده ما در این مناطق حضور داشتند. طی دوهفته‌ای که در خوی بودیم بیش از هر چیزی با کودکان بازی می‌کردیم تا سرگرم باشند و از طرفی ترس از زلزله را پشت‌سر بگذارند.»
بهترین خاطره‌اش از حمایت‌های روانی در خوی، روزی است که با بچه‌های اردوگاه‌های اسکان خداحافظی می‌کردند: «بچه‌ها خیلی زود با مربیان و کارشناسان سحر اخت شده بودند و حضورشان بسیار اثرگذار بود. گرچه خداحافظی از کودکان بعد از دوهفته بسیار برای ما سخت بود، اما از ما می‌خواستند تا دوباره به خوی برویم و به آنها سر بزنیم. اینکه کودکان، ما را آنقدر خوب پذیرفته بودند و دوست‌مان داشتند، بهترین دستاوردی بود که می‌شد از این ماموریت داشته باشیم.»
از ترس‌هایی می‌گوید که مانع از بازگشت اهالی خوی به خانه‌های سالم‌مانده می‌شد: «طبق آمایش کارشناسان بنیاد مسکن، تعدادی از خانه‌های شهر آسیبی ندیده‌اند و قابل سکونت هستند، اما وقوع پس‌لرزه‌های متعدد باعث شده تا ترس در جان مردم رخنه کند و کسی حاضر به بازگشت به خانه‌اش نشود. یکی از کارهای مهمی که کارشناسان ما انجام می‌دادند، شناسایی این ترس‌ها و تلاش برای حل آنها بود. این اقدامات به شرطی می‌تواند تاثیرگذار باشد که تداوم داشته باشد. اگر تداوم نداشته باشد شرایط دوباره به حالت اول برمی‌گردد.»
کودکان را در کمپ‌ها با برگزاری مسابقه‌های سرگرم‌کننده به سمت خود جذب می‌کردند و جایزه‌های کوچک، گل‌ازگل‌شان را می‌شکفت.
سلیمانی می‌گوید: «باز شدن مدارس در خوی و بازگشتن آرامش بین بزرگ‌ترها کمک زیادی به کودکان برای کاهش ترس‌هایشان می‌کند. از طرفی هر شایعه و اتفاق کوچکی، مردم را تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهد. شایعه‌ها از شب اول زلزله در خوی وجود داشت و بسیاری از آنها هنوز بین مردم ادامه دارد؛ از پیش‌بینی برای وقوع زلزله‌ای بسیار بزرگ‌ومهیب در فلان تاریخ گرفته تا خبر احتکار برخی اقلام ضروری توسط سودجویان و… که باعث می‌شد، مردم فکر کنند حتما قرار است اتفاق بدی رخ بدهد که از آن بی‌اطلاعند. برطرف کردن این چالش‌ها، این روزها می‌تواند آرامش را به مناطق زلزله‌زده خوی برگرداند.»
بازگشت به زندگی عادی
چند سالی است که فعالیت‌های تیم‌های سحر، از گروهی تشریفاتی به سمت گروه‌های عملیاتی سوق پیدا کرده است. این تیم‌ها یکی از درخشان‌ترین کارنامه‌های خود را در متروپل رقم زدند که شیرازه اصلی کمک به خانواده‌های جانباختگان را ایجاد کرد. حالا با گذشت بیش از دوهفته از زلزله خوی، حضور تیم‌های سحر به تثبیت آرامش در مناطق زلزله‌زده کمک زیادی می‌کند.
«عباسعلی محمدزاده»، رئیس اداره دانشجویی سازمان جوانان می‌گوید: «حضور و فعالیت تیم‌های سحر در مناطق حادثه‌دیده، تاثیر زیادی در بازگشت آرامش به این مناطق دارد. جوانان تیم سحر از روز سوم بعد از زلزله خوی در این شهرستان حضور داشتند. برخی از این افراد که از اهالی خوی هم بودند، در آن روزهای پراضطراب از خانواده خود فاصله گرفته بودند و در کمپ‌ها به کودکان کمک می‌کردند.»
از آسیب‌های زلزله خوی می‌گوید و پس‌لرزه‌هایی که همچنان در این شهرستان احساس می‌شود: «بیشترین تاثیر زلزله خوی، معطوف به ساختمان‌ها بود. طبق گزارش‌های بنیاد مسکن برخی خانه‌ها دیگر قابل سکونت نیستند و باید تخریب و نوسازی شوند. برخی خانه‌ها قابل سکونت هستند و برخی دیگر با مرمت جزئی می‌توانند قابل سکونت و امن باشند، اما وقوع پس‌لرزه‌ها باعث ترس و وحشت مداوم مردم می‌شود. گرچه در این زلزله بسیاری از وسایل زندگی مردم سالم مانده و قابل استفاده است، اما تیم‌های سحر به توزیع لباس و لوازم‌تحریر و… در بین اهالی خوی می‌پردازند، چراکه این اقلام بیش از هرچیزی برای مردم و به‌خصوص کودکان باعث دلگرمی است. آنها می‌بینند که هلال‌احمر فراموش‌شان نکرده و به فکرشان هست.»
او درباره تیم‌های اعزامی سحر به خوی، به موضوع مهم «همزبانی» در حل بحران‌های روحی اشاره می‌کند.
محمدزاده می‌گوید: «بعد از زلزله خوی تیم‌های سحر از استان‌های مختلف ازجمله مرکزی، خراسان رضوی، فارس و… اعلام آمادگی کردند، اما ترجیح ما این بود که افرادی که به خوی می‌روند به زبان آذری مسلط باشند. چراکه همزبان بودن، تاثیر زیادی روی پذیرفتن این خدمات دارد و مردم در این شرایط، احساس آرامش بیشتری می‌کنند.»
مداخلات روانی در حوادث را از بزرگ‌ترین تحولات رخ‌داده در هلال‌احمر در سالیان گذشته می‌داند و می‌گوید: «امروز در ساختارهای مدیریت بحران کشور، حمایت‌های روحی و روانی رسمیت پیدا کرده و اهمیت زیادی دارد. کارشناسان ما در تیم‌های سحر می‌توانند تاثیر زیادی در بازگشت افراد حادثه‌دیده به زندگی عادی داشته باشند. ارجاع به روان‌شناس و روان‌پزشک، مشاوره، بازی درمانی، گفتار درمانی و… ازجمله مهم‌ترین اقداماتی است که توسط تیم‌های سحر انجام می‌شود. حتی بعد از وقوع زلزله مرگبار ترکیه هم سازمان جوانان هلال‌احمر طی نامه‌ای رسمی آمادگی خود را برای اعزام و حمایت روانی از مردم زلزله‌زده ترکیه و سوریه اعلام کرده بود.»
// انتهای پیام
این مدرسه خانه مردم زلزله‌زده است