شکل‌گیری دوباره نظم سیاسی جهان در بستر سفر رئیسی به چین

 به گزارش خبرنگار شهروندآنلاین؛  تایم درباره سفر رئیسی به پکن نوشت که رئیس‌جمهوری ایران روز سه‌شنبه در چارچوب  سفری سه روزه با شی جین پینگ، رهبر چین، دیدار کرد تا به اجرای ائتلاف ۲۵ساله همکاری بین دو کشور کمک کند. این سفر در شرایطی صورت گرفت که هر دو کشور بر سر طیفی از مسائل با فشار کشورهای غربی مواجه هستند. این سفر بسیار خاص به دعوت شی، اولین سفر دولتی رئیسی به کشور آسیای شرقی و اولین سفر رئیس‌جمهوری ایران در 20 سال گذشته به چین است.

رهبران دو کشور پیش از این تنها یک بار در ماه سپتامبر در نشست سران سازمان همکاری شانگهای (SCO) در ازبکستان با یکدیگر دیدار کرده‌اند. به گزارش رسانه دولتی چین، در سال 2021، سال روی کار آمدن رئیسی، دو کشور یک «پیمان همکاری استراتژیک» 25ساله امضا کردند که بر همان اساس، روز سه‌شنبه تعدادی از اسناد همکاری دوجانبه را امضا کردند. رئیسی در کنار رئیس کل جدید بانک مرکزی و 6 نفر از اعضای کابینه‌اش از جمله وزرای اقتصاد، نفت، امور خارجه، تجارت، حمل‌و‌نقل و توسعه شهری و کشاورزی در این سفر حضور دارد.

پیوند ایران و چین را باید بخشی از این صورت فلکی جدید دانست

تایم در ادامه عنوان کرد که ایران به دلیل برنامه هسته‌ای با تحریم‌ها از سوی غرب مواجه است، همچنین به‌واسطه تحویل هواپیماهای بدون سرنشین به روسیه، با انتقادهایی از سوی غرب روبه‌رو است. در همین حال، روابط ایالات متحده و چین در اوایل این ماه پس از اینکه واشنگتن یک بالن جاسوسی چینی را در حریم هوایی ایالات متحده مشاهده و آن را سرنگون کرد، بدتر شده است.

سفر دولتی و نادر ابراهیم رئیسی به شرق دور نشان‌دهنده چیست؟ «ما در میانه شکل‌گیری دوباره نظم در سیاست جهانی هستیم.» آرشین ادیب‌مقدم، استاد سیاست و مطالعات بین‌المللی در دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی لندن (SOAS)، این توضیحات را به تایم می‌دهد. او می‌گوید: «پیوند ایران و چین را باید بخشی از این صورت فلکی جدید دانست.»

هر دو کشور پیرامون موضع خود در مقابل جنگ روسیه و اوکراین -تقریبا یک سال پیش- موشکافی شدند. روسیه و چین هر دو عضو سازمان همکاری شانگهای و یک سازمان سیاسی، اقتصادی و امنیتی اوراسیا هستند. این نهاد که در سال 2001 با نام شانگهای پنج تشکیل شد، روسیه، چین و کشورهای شوروی سابق در آسیای مرکزی را گرد هم آورد. این نهاد در سال 2017 گسترش یافت و هند و پاکستان را نیز شامل شد. در سپتامبر سال گذشته میلادی ایران تفاهم‌نامه‌ای برای پیوستن به این سازمان امضا کرد. این گروه که قصد دارد به عنوان وزنه تعادلی در برابر نفوذ غرب عمل کند، بزرگ‌ترین سازمان منطقه‌ای جهان به شمار می‌رود.

چه توافقاتی بین ایران و چین حاصل خواهد شد؟

انتظار می‌رود اجرای «پیمان همکاری استراتژیک» ۲۵ساله نقش برجسته‌ای در این سفر داشته باشد. هدف از این پیمان سرمایه‌گذاری میلیاردها دلاری چین در بخش‌های نفت و گاز ایران است.

چین در حال حاضر بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران به شمار می‌رود که در اولین سال ریاست‌جمهوری رئیسی 162میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرده است. براساس آمار ثبت‌شده گمرک ایران، در 10 ماه نخست سال خورشیدی ایران که در مارس 2023 به پایان می‌رسد، صادرات تهران به پکن به ارزش 12.6میلیارد دلار بوده و 12.7میلیارد دلار کالا از چین وارد ایران شده است.

علاوه بر این، انتظار می‌رود موضوعات منطقه‌ای مانند جنگ روسیه و اوکراین و توافق هسته‌ای 2015 ایران با قدرت‌های جهانی، که چین یکی از امضاکنندگان آن است، در این سفر سه روزه مورد بحث و بررسی قرار گیرد. در حالی که مذاکرات هسته‌ای همچنان در بن‌بست باقی مانده، علی باقری‌کنی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران، در میان هیأت ایرانی است که به چین سفر کرده است. تحریم‌ها بزرگ‌ترین مانع برای توسعه قراردادها و پروژه‌های جدید به عنوان بخشی از پیمان همکاری 25 ساله است.

در ادامه تحلیل تایم آمده است که روابط ایران با دولت‌های عربی در دستور کار این سفر قرار دارد. در پایان سال گذشته، تهران سفیر چین در ایران را به‌واسطه پیوستن پکن به شورای همکاری خلیج‌فارس در صدور بیانیه‌ای که اراضی ایران در تنگه هرمز را زیر سوال می‌برد، احضار کرد. تهران در این دیدار «نارضایتی شدید» خود را ابراز کرد. در حالی که برخی ممکن است انتظار داشته باشند این موضوع در پکن مورد بحث قرار گیرد، آرشین ادیب‌مقدم معتقد است که احتمالا از نظر استراتژیک از مطرح‌کردن این موضوع اجتناب شود. او می‌گوید کشورها احتمالا «عامل شورای همکاری خلیج‌فارس را از روابط دوجانبه خود دور نگه می‌دارند، زیرا می‌دانند که منافع آنها لزوما نباید در هر صحنه ژئوپلیتیکی همسو باشد.»