بسیاری از نقاط کشور ما در معرض خطر وقوع زلزله است. زمینلرزه یا زلزله به مفهوم جابهجایی ناگهانی زمین به علت آزادشدن ناگهانی فشاری است که مدتهای مدید در سنگهای پوسته زمین تراکم پیداکرده است.
قشر کره زمین از صفحات زمینی (تکتونیک) عظیمی تشکیل شده است، این صفحات بهآرامی روی هم، در کنار هم و در زیر همدیگر حرکت میکنند. در برخی مواقع این صفحات به همدیگر قفلشده و قادر به تخلیه انرژی متراکم نیستند. وقتی که این انرژی متراکم به اندازه کافی زیاد شود، صفحات از همدیگر جدا میشوند. اگر این روند در مناطق مسکونی روی بدهد، بسته به میزان انرژی آزادشده (بزرگای) منجر به بروز تلفات انسانی و خسارات مالی خواهد شد.
با دانش فعلی بشر زمان، مکان وقوع زلزله و بزرگای آن قابل پیشبینی نیست، اما چنانچه تمهیدات لازم برای آمادگی در برابر زلزله رعایت شود، میزان تلفات و خسارات ناشی از وقوع آن کاهش مییابد.
- هنگام ساختوساز لازم است آییننامه طراحی ساختمانها در برابر زلزله (استاندارد ۲۸۰۰) رعایت شود.
- هنگامی که میخواهید خانهای بخرید یا اجاره کنید، نقشه سازه و تأسیسات را از مالک دریافت کنید و از یک مهندس سازه بخواهید تا ساختمان را از نظر مقاومت در برابر زلزله بررسی کند. اگر قبلا هم منزلی را تهیه کردهاید، میتوانید از یک مهندس سازه در مورد میزان مقاومت منزلتان یا امکان مقاومسازی آن در برابر زلزله مشاوره بگیرید.
- برای جبران و کاهش خسارات ناشی از وقوع زلزله محل سکونت بیمه شود.
- عیوب سیمکشی ساختمان، نشت لولههای گاز و ترکیدگی لولههای آب و فاضلاب را رفع کنید. برای این کار حتما از یک متخصص کمک بگیرید.
- راههای خروجی خانه و ساختمان برای مواقع اضطراری شناسایی شود.
- راههای ورودی و خروجی، راهپلهها و راهروها از وسایلی که ممکن است براثر وقوع زلزله سقوط کنند و مسیر خروجی را در مواقع اضطراری ببندند، خالی یا در جای خود محکم شوند.
- با مشارکت همه اعضای خانواده عوامل خطرساز در ساختمان شناسایی و رفع شود.
- آبگرمکن، یخچال، فریزر، اجاق گاز و اشیای بلند و بسیار سنگین را با بست یا تسمههای مناسب، به کف و دیوار منزل محکم کنید. همچنین کمد لباس، قفسهها، بوفهها، آینهها و تابلوهای دیواری منزل را نیز در جای خود محکم کنید.
- اشیای بزرگ یا سنگین و همچنین ظروف شیشهای، ظروف چینی و سایر اشیای شکستنی و ظروف حاوی مواد خوراکی و شیمیایی را در قفسههای پایین کابینت و کمد قرار دهید.
- لوسترها و روشناییها را در جای خود محکم کنید.
- از شیشههای سکوریت یا لایههای ایمنی و برچسبهای مخصوص شیشه برای پنجرهها استفاده کنید.
- اشیا و ملزوماتی که در خارج از ساختمان قرار دارند مانند کولرها، لولههای دودکش، گلدانها و … را در جای خود محکم کنید و آنها را در مکانهایی قرار دهید که خطر سقوط نداشته باشند.
- در هر اتاقی، محلهای کمخطر را مشخص کنید (مثلا زیر یک میز مستحکم، کنار ستونهای اصلی، کنار یا کنج دیوارهای داخلی اتاق به دور از پنجره، قفسه کتاب یا هر گونه اسباب و اثاثیه بلندی که ممکن است بر روی شما بیفتد) و در هر بار تمرین پناهگیری، در این محلها پناهگیری کنید تا انجام این عمل در زمان وقوع زلزله نیاز به صرف وقت نداشته باشد.
- به طور مرتب با اعضای خانواده نحوه پناهگیری را تمرین کنید.
- مکانهای پرخطر ساختمان را از قبیل کنار شیشه، پنجره، درهای خروجی، دیوارهای خارجی و … با مشارکت اعضای خانواده شناسایی کنید و هنگام شروع لرزشها فورا از این مکانها دور شوید.
- بعد از زلزله ممکن است سیستمهای ارتباطی دچار اختلال شود و امکان ارتباط وجود نداشته باشد. بنابراین با افراد خانواده قرار بگذارید که اگر هنگام وقوع زلزله بیرون از خانه بودید؛ کجا همدیگر را پیدا کنید. این محل باید جای امنی باشد که بر اثر زلزله احتمالی کمتر صدمه ببیند (مثلا پارک نزدیک محل سکونت).
- همه اعضای خانواده باید شماره تلفن یکی از آشنایان یا بستگان ساکن در شهر دیگر را از حفظ بدانند تا در مواقعی که ارتباطات در منطقه براثر وقوع مخاطره مختل میشود، بتوانند از این طریق از احوال یکدیگر مطلع شوند.
- کیف شرایط اضطراری (شامل جعبه کمک های اولیه، مقداری پول نقد، کپی کارت شناسایی اعضای خانواده و اسناد مهم، آب بستهبندیشده، غذای خشک و فاسدنشدنی، رادیوی باتریخور با باتری اضافه، چراغ قوه با باتری اضافه، مقداری طناب، کنسرو بازکن، سوت، وسایل بهداشت شخصی، لباس مناسب، کفش، زیرانداز پلاستیکی، داروهای مورد نیاز بیماران در خانواده و…) را برای شرایطی که مجبور به ترک منزل بودید، تهیه کنید و برای تأمین حداقل نیاز سه روز اعضای خانواده تجهیز و در دسترس قرار دهید.
- برای تأمین نیاز حداقل ۳ روز اعضای خانواده کیف شرایط اضطراری را تجهیز کنید و به صورت دورهای به تاریخ انقضای مواد خوراکی، داروها و … توجه و اقلام داخل آن با اقلام تاریخدار جایگزین کنید.
- در یک برگه مشخصات فردی، آدرس و شماره تلفن منزل، گروه خونی و بیماری خاص و داروی ویژهای را که مصرف میشود، بنویسید و همیشه همراه داشته باشید.
- فرد یا افرادی را برای یاریرساندن به بستگان و همسایگان سالخورده و معلول در شرایط اضطراری مشخص کنید.
- همه اعضای خانواده لازم است محل قرارگرفتن کنتورهای آب، گاز و برق ساختمان را بدانند و نحوه قطعکردن آنها را یاد بگیرند تا در شرایط اضطراری نسبت به قطع آنها اقدام کنند.
- کمکهای اولیه و مهارتهای خودامدادی را بیاموزید.