سرانجام پس از ماه‌ها مجلس روز گذشته طرح مالیات بر عایدی سرمایه را تصویب کرد. طرحی که اصلاح و بازنگری آن مدت‌ها طول کشید. در این طرح انتقال دارایی‌ها نظیر املاک، خودرو سواری، انواع طلا، نقره، پلاتین و جواهرآلات، ارز و رمز پول توسط اشخاص غیرتجاری «انتقال‌دهنده عین» یا «واگذارکننده حق» در همه مناطق کشور مشمول مالیات بر عایدی خواهد شد. وکلای ملت در جلسه روز گذشته با اکثریت آرا از مجموع 225 نماینده حاضر در جلسه علنی، با اصلاح ماده 12 طرح مذکور با 176 رأی موافق، بدون رأی مخالف و 5 رأی ممتنع موافقت کردند. «شهروند» به بررسی جزئیات مصوبه مالیات بر عایدی سرمایه در گفتوگو با صاحب‌نظران پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.
به گزارش خبرنگار شهروند آنلاین مالیات بر عایدی سرمایه، الگوی مالیاتی است که در جهان سابقه بسیار قدیمی دارد. این طرح که سال‌هاست در کشور ما مورد واکاوی و بررسی قرار گرفته است، سرانجام روز گذشته در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در تشریح این طرح می‌گوید: «اخذ مالیات در قالب این طرح به بیش از ۹۹درصد مردم اصابت نمی‌کند، به‌عنوان مثال یک خانواده چهار نفره می‌تواند چهار خانه و چهار خودرو داشته باشد و شامل مالیات نشود.»
طرحی در راستای عدالت اجتماعی
کارشناسان اقتصادی بر گفته‌های رئیس کمیسیون اقتصادی صحه می‌گذارند و از این الگوی اقتصادی به عنوان یک پایه مالیاتی ویژه ثروتمندان یاد می‌کنند. این شیوه مالیاتی در برخی از نظام‌های اقتصادی به عنوان مالیات ثروتمندان تعبیر می‌شود، الگوی مالیاتی که بر سود ناشی از انتقال اموال غیرمولد اعمال می‌شود. در واقع در این نوع مالیات، افراد از سود ناشی از فروش سرمایه و مایملک خود مالیات پرداخت می‌کنند.
موضوعی که رضا مقدس، عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، نیز در گفت‌وگوبا «شهروند» بر آن اذعان دارد. این تحلیلگر اقتصادی بر ضرورت اصلاح و بازنگری در نظام مالیاتی کشور تاکید دارد و معتقد است در اقتصاد امروز کشور توان و ظرفیت بالقوه افزایش درآمد مالیاتی فراهم است. او در این‌باره می‌گوید: «افزایش درآمدهای مالیاتی از طریق ایجاد منابع جدید درآمدی در بسیاری از کشورهای دنیا رایج است، طرح تصویب‌شده مالیات بر عایدی سرمایه نیز یکی از راهکارهایی است که می‌تواند بخش مهمی از انضباط مالی و عدالت مالیاتی را محقق کند و درآمدهای مالیاتی دولت را بسط دهد.»
مرور تاریخی نظام اقتصادی در جهان نیز بر گفته‌های این تحلیلگر اقتصادی صحه می‌گذارد که در بسیاری از کشورهای دنیا، یکی از پیشنهادهای صاحب‌نظران اقتصادی، افزایش درآمدهای مالیاتی از طریق ایجاد منابع جدید درآمدی در این بخش است. به طور مثال در سال ١٩١٣ ایالات متحده آمریکا برای اولین‌بار مالیات بر عایدی سرمایه را به اجرا گذاشت. پس از آن کشورهای مختلف، به‌خصوص کشورهای صنعتی و ثروتمند، قانون مالیات بر عایدی سرمایه را به اجرا درآوردند. از سال ٢٠٠٠ میلادی به این‌سو، تعداد کشورهایی که قانون مالیات بر عایدی سرمایه را اجرا کردند، رو به فزونی گذاشت و امروز ١٧١ کشور چنین مالیاتی را اجرا می‌کنند.
کاهش سوداگری
موضوعی که غلامرضا مرحبا، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، نیز بر آن صحه می‌گذارد. این نماینده مجلس این شیوه مالیاتی را بستری مناسب برای کاهش سوداگری در بازارهای مالی می‌داند و معتقد است اجرای صحیح آن می‌تواند تاثیرات مثبت متعددی در اقتصاد کشور داشته باشد. بنا به گفته او، مالیات بر عایدی سرمایه در جهت کاهش انگیزه‌های سوداگرانه در بازار و اعمال مالیات بر دارایی‌هایی نظیر طلا، ارز، مسکن و… اجرا می‌شود.» عضو کمیسیون اقتصادی مجلس معتقد است: «یکی از راه‌های پایدار حذف وابستگی دولت‌ها به درآمدهای نفتی، جایگزین‌سازی درآمدهای مالیاتی است.» این نماینده مردم معتقد است دولت سیزدهم در این راستا گام‌های مهمی برداشته است. گفته‌های او را آمار اقتصادی تایید می‌کنند. براساس گزارش‌های سازمان مالیاتی، مجموع درآمد مالیات دولت سیزدهم در سال گذشته بر کالاها و خدمات نسبت به مدت مشابه نزدیک به 50درصد رشد یافته است.
توجه دولت سیزدهم به اصلاح نظام مالیاتی
توجه به اهمیت درآمدهای مالیاتی و اصلاح نظام مالیاتی موضوعی است که دولت سیزدهم و مجلس یازدهم نشان داده‌اند برای تحقق آن عزم جدی دارند. طرح مالیات بر عایدی سـرمایه نیز که با رویکرد عدالت‌محوری روز گذشته در مجلس شورای اسلامی تصویب شد، بیانگر این مسأله است. منظور از عایدی سرمایه این است که درآمد مورد انتظاری که در زمـان فـروش دارایـی برآورد می‌شود، بیش از درآمد مورد انتظار پیش‌بینی شده قبلی (در زمان خرید) برای دارایی باشد. تصور کنید مسکنی را سال گذشته به قیمت ١٠٠میلیون تومان خریداری کرده‌اید و حال قصد فروش آن را دارید. مشتری مسکن شما را به قیمت ١٢٠میلیون تومان خریداری می‌کند. در این میان شما ٢٠میلیون تومان از فروش مسکن سود کرده‌اید، باید برای این ٢٠میلیون تومان که عایدی مسکن است، مالیات پرداخت کنید.
هدایت سرمایه به سمت توسعه
از منظر کارشناسان اقتصادی طرح مالیات بر عایدی سرمایه علاوه‌بر ایجاد عدالت مالیاتی و افزایش درآمدهای دولت می‌تواند منجر به هدایت سرمایه به سمت تولید شود. موضوعی که با استقبال فعالان بازار سرمایه نیز مواجه شد. اکبر حامدی میخوش، فعال بازار سرمایه، یکی از چهره‌هایی است که به دفاع از تصویب این طرح پرداخته است. او معتقد است این طرح می‌تواند سرمایه را از سوداگری به سمت بازارهای مولد سوق دهد. او در این‌باره می‌گوید: «یکی از مزیت‌های طرح مالیات بر عایدی سرمایه این است که درآمد حاصل از معاملات بازار سهام شامل مالیات بر عایدی سرمایه نمی‌شود، زیرا در معاملات سهام از قبل مالیات اخذ شده است.»
از منظر کارشناسان و صاحب‌نظران فعالیت‌های بخشی عظیمی از بازارهای مالی در کشور غیرمولد است که جذابیت سرمایه‌گذاری در آن نیازمند اتخاذ قوانین به‌روز و کارآمد است، مسأله‌ای که مهدی طغیانی، نماینده مردم اصفهان، نیز در گفتوگو با «شهروند» به آن اشاره دارد. او با بیان اینکه این طرح شامل معاملات مازاد بر نیاز مصرف در چهار حوزه طلا، ارز، خودرو و ملک است، می‌گوید: «سوداگری در این بازارهای مالی با اجرایی‌شدن طرح مالیات بر عایدی سرمایه کمتر خواهد شد.» بنا به گفته این مقام مسئول، برنامه‌‌ریزی‌های لازم برای اجرای این طرح مدنظر قرار گرفته است. در این راستا و بنا به گزارش منتشرشده از سوی مجلس شورای اسلامی، بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی موظف شدند به همه تراکنش‌ها اعم از وجوه واریزی و برداشت‌شده مطابق استاندارد اعلامی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، شناسه یکتا اختصاص دهند.