ملاحظات نقشآفرینی دیپلماتیک مکرون
پنجشنبه همین هفته مهلت سوم ایران به طرفهای برجام برای عمل به تعهداتشان به پایان میرسد و در صورتی که طرفهای اروپایی اقداماتی در راستای عمل به تعهداتشان صورت ندهند، ایران گام سوم فاصله گرفتن از تعهدات برجامی را آغاز خواهد کرد. طی روزهای گذشته نشانههایی از تمایل ایران به دستیابی به توافقی با اروپا دیده شده است. ایران البته همواره مایل به مذاکره بوده، اما این بار به نظر میرسد پیشنهاد اروپاییها تا حدودی انتظارات ایران را برآورده کرده است. حسن روحانی رئیسجمهوری ایران و امانوئل مکرون رئیسجمهوری فرانسه نیز گفتوگوی مفصل تلفنی با هم داشتهاند که به گفته رئیس دفتر رئیسجمهوری پنج ساعت به طول انجامیده و چارچوبهایی از توافق در این گفتوگو مورد بحث قرار گرفته است.
در آن سوی ماجرا اما آمریکا ایستاده است، کشوری که از برجام خارج شده و در حرکت علیه مفاد برجام تحریمهایی که در متن برجام نقش شده بود را بازگردانده است. اما به نظر میرسد امانوئل مکرون توانسته تا حدودی چراغسبز آمریکا را هم بگیرد. گفته میشود مکرون توانسته موافقت اولیه ترامپ را به لغو برخی تحریمها جلب کند. اما سوال این است که ترامپ در برابر لغو تحریمها چه طلب خواهد کرد؟ ترامپ سعی میکند تا انتخابات سال 2020، مسیرهایی که به تنش منتهی میشود را طی نکند. اما آیا اعمال برخی محدودیتهای نظامی و هستهای بر ایران او را راضی خواهد کرد یا اینکه چراغسبز ایران به مذاکره را به معنای تسلیم لحاظ کرده و سعی خواهد کرد خواستههای حداکثری را مطرح کند؟ البته هنوز برای پاسخ به این سوال زود است و طی چند روز آینده اوضاع تا حدودی شفافتر خواهد شد.
نحوه عملکرد ایران در روز پنجشنبه در شیوه و نوع کاهش تعهدات برجامی نشانهای است که میتواند برخی از گمانهزنیها را تقویت یا تضعیف کند. اگر ایران در روز پنجشنبه محافظهکارانه، محتاطانه و مصلحتجویانه اقدام کند، آنقدر میتوان گفت که مسیر کاهش تنشها اندکی هموارتر خواهد شد. در عین حال نباید نقش برخی از بازیگران و به عنوانی دیگر خرابکاران را نادیده گرفت. از نظر اسراییل دولت ترامپ یک فرصت استثنایی است که ممکن است بهزودی از دست برود، بنابراین باید زمان را مغتنم شمرده و در انجام اقدامات تعجیل کرد. بنابراین تلآویو تلاش خواهد کرد تا سال 2020 از حداکثر توان خود برای فشار بر ایران استفاده کند. درگیریهای اخیر اسراییل در عراق و سوریه و همچنین تنشهایی که این رژیم اخیرا با لبنان آغاز کرده را نیز میتوان در همین چارچوب تحلیل کرد.