چشم انتظار جزئیات یک امتیاز ویژه

ملیحه محمودخواه- قرار است این دستورالعمل در اکثر ادارات و کارگاه‌ها اجرا شود. این اتفاق می‌تواند مشکلات مادرانی مانند مهسا هرمزانی را که کودک مهد کودکی دارند و تغیر ساعت حضور کارمندان به ساعت 6صبح او را مستاصل و سردرگم کرده حل کند.

او که 15سال است در اداره پست کار می‌کند و دو کودک زیر 7سال دارد به شهروند می‌گوید: شرایط اقتصادی خانواده‌ام به‌گونه‌ای است که ناگزیر از کار در بیرون از خانه هستم. دو دخترم پشت سر هم به دنیا آمده‌اند و به قول معروف شیر به شیرند.

مهسا ادامه می‌دهد: هیچ‌کدام از اقوام در نزدیکی خانه ما زندگی نمی‌کنند و ناچارم بچه‌ها را به مهد ببرم، اما نکته اینجا است که اکنون تغییر ساعت کار کارمندان به ساعت 6صبح سبب شده با مشکل روبه‌رو شوم. مهد زودتر از ساعت 7باز نمی‌شود و من به خاطر این یک ساعت با مشکل روبه‌رو هستم. یعنی ساعت 7 که بچه‌ها را به مهد می‌سپارم، ساعت 8 به سر کار می‌رسم و این وضعیت سبب می‌شود که دو ساعت تأخیر کار بخورم. این بخشنامه شاید بتواند کمک کند که شرایط برای مادرانی مانند من که فرزند کوچک دارند بهتر شود.

 یک برنامه به نفع مادران

فاطمه طالبیان، مادر و کارمند دارای یک فرزند کوچک، که سال‌ها است در بانک کار می‌کند به قول خودش با هزار زحمت توانسته شرایط شغلی خود را تا حدود زیادی ارتقا دهد می‌گوید: تمام آرزوی من و شوهرم داشتن سه فرزند است، اما حالا که یک فرزند داریم شرایطمان آنقدر سخت شده که برنامه‌ریزی برای داشتن فرزندان دیگر ناممکن به نظر می‌آید. دخترم 6ساله است. مدتی او را در ساعات کاری به مادرم می‌سپردم اما مادرم در یک حادثه دچار شکستگی لگن شد و حالا خودش نیاز به مراقبت دارد. چند ماهی است دخترم را به مهد می‌سپرم، اما با تغییر ساعت کار با مشکل روبه‌رو شده‌ام. واقعا بیدار کردن بچه ساعت 5صبح کار بسیار سختی است. هر روز با گریه او را از خواب بیدار می‌کنیم. از سوی دیگر چون مهدکودک نزدیک محل کار ما است، من یک ساعت بچه را سر کار می‌برم تا مهدکودک باز شود و او را به آنجا بسپارم.

او ادامه می‌دهد: خبر شناور شدن ساعت‌ کار برای بانوانی که فرزند کوچک دارند می‌تواند کاملا به نفع ما باشد. از اجرا شدن این برنامه بسیار استقبال می‌کنیم.

طالبیان بر این موضوع تأکید می‌کند که چند وقت پیش دستورالعملی به سازمان‌ها و ارگان‌ها ابلاغ شد که براساس آن قرار بود سازمان‌های بزرگ در محل کار مکانی را به مهدکودک برای نگهداری فرزندان مادران شاغل اختصاص دهند. این دستورالعمل در برخی از شرکت‌ها اجرایی شد، اما در برخی از سازمان‌ها هنوز به اجرا درنیامده است. اما اگر بحث شناور شدن ساعت کاری مادران اجرایی شود،  مشکل مادرانی مانند من که بچه کوچک دارند و شاغل هم هستند برطرف می‌شود.

تغییر ساعت کاری کارمندان آن هم برای مادرانی که شاغل هستند برای آنها دردسر‌ساز شده است؛ عملاً از حدود 5صبح تا 5غروب آنها را درگیر می‌کند. این رویه برای مدت ۳۰ سال خدمت (از حدود ۲۰ سالگی تا ۴۵ سالگی) که دقیقاً اوج باروری و تربیت فرزند هر بانوی ایرانی است ادامه دارد و البته در تعارض مسلم با سیاست‌های کرامت خانواده و فرزندآوری نظام است. بر این اساس است که معاونت زنان ریاست‌جمهوری خبری را اعلام کرد که شرایط را برای این بانوان تسهیل می‌کند. به این معنا که قرار است این ساعت کاری شناور شود تا آنها با فراغ بال بیشتری در محل کار حاضر شوند.

با برنامه باید حرکت کنیم

زهرا قاسمی، جامعه‌شناس و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد، در گفت‌وگو با شهروند می‌گوید: شناور شدن ساعات کار مادرانی که فرزند زیر 7 سال دارند اتفاق کمک‌کننده‌ای برای این مادران به شمار می‌رود. برای این گروه از مادران باید تسهیلات فراهم شود تا حضور پررنگ‌تری در کنار بچه‌های خود داشته باشند. در واقع با توجه به اینکه سنین خردسالی یعنی صفر تا 3و 3تا 7سال سن بسیار مهمی برای فرزند به شمار می‌رود، بهتر است کمترین فشار به کودکان برای جدا شدن از مادر در نظر گرفته شود.

او با تأکید بر اینکه در این سنین بهتر است امنیت روانی کودک تامین شود، توضیح می‌دهد: بهتر بود که دولت تسهیلات بیشتری برای مادران شاغل پیش‌بینی کند. جابه‌جایی ساعات کار طی پروسه‌ای در دو دهه گذشته مطرح شده و آن هم معطوف به تامین انرژی و به نوعی بنا به ضرورت ذخیره انرژی برای ساعات تابستان و بهار است. اما متأسفانه امسال جا‌به‌جایی ساعات کار جدی گرفته نشد. در نتیجه در ابتدای بهار مردم با چالش روبه‌رو شدند و همین موضوع سبب شد که زمان حضور مردم در محل کار یک ساعت جلوتر تعیین شود.

او معتقد است: شناور شدن ساعات کار مادران شاغل که فرزند زیر 6سال دارند به نفع آنها است، اما باید به یک موضوع دیگر نیز توجه کرد و آن هم مشکلاتی است که ادارات با آن روبه‌رو می‌شوند. کاش به تجربیات ارزشمند به‌دست‌آمده از سنوات گذشته توجه داشته باشیم و به جای اینکه دوباره از صفر شروع کنیم برنامه‌ها را براساس تجربیاتمان پایه‌‌ریزی کنیم.

او با اشاره به اینکه تغییرات مورد نظر می‌تواند مانند شمشیر دولبه باشد، تأکید می‌کند: شناور شدن ساعات کار مادران از یک سو می‌تواند بسیار برای مادر مفید باشد، زیرا در حالت غیرشناور مادری که باید راس ساعت 6صبح سر کار باشد باید حداقل ساعت 5کارهایش را برای خروج از خانه انجام دهد و اگر کودک کوچک دارد یا او را به مادربزرگ یا پرستار بسپارد یا به مهدکودک ببرد و این نشدنی یا دست‌کم بسیار سخت است. اما اینکه مهد‌کودک‌ها هم با این برنامه‌ریزی همراهی کنند جای سؤال دارد، هرچند شناور شدن ساعات کار مادر به نظر می‌رسد که این مشکل مادران را تا حدودی برطرف ‌کند.

اما آن سوی ماجرا مغفول می‌ماند، به این معنا که ساختار اداری که مادر در آن مشغول به کاراست نوعی به هم ریختگی و نابسامانی اجرایی پیدا می‌کند.

در واقع باید گفت این اتفاق می‌تواند از یک سو به نفع مادر باشد و از سوی دیگر به ضرر ارباب‌رجوعی باشد که برای رتق و فتق کارهایش به ادارات و سازمان‌ها مراجعه می‌کند.

او ادامه می‌دهد: یکی از مهم‌ترین دلایلی که سبب شده است تصمیم‌گیری برای تغییر ساعات کار صورت گیرد بحث صرفه‌جویی انرژی است، اما وقتی مادری مجبور است که ساعت کارش را دو ساعت بیشتر از سایر کارمندان پر کند باز هم عملا روند کاهش انرژی با مشکل روبه‌رو می‌شود.

قاسمی پیشنهاد می‌دهد که بهترین حالت کم کردن ساعت مادران شاغل است. این اتفاق می‌تواند هم شرایط را برای مادران بهتر کند و هم اینکه برنامه‌هایی که دولت برای کاهش انرژی دنبال می‌کند را به درستی پیش ببرد.

شناورسازی ساعات کار مادران؛ ارائه تسهیلات برای طرح جوانی جمعیت

موضوع فرزندآوری و ایجاد تسهیلات برای بانوان از مباحث زیربنایی است. حسین جلالی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، در گفت‌وگو با «شهروند» با تاکید بر اینکه در بسیاری از موارد اشتغال و حضور زنان در جامعه موضوعی قابل اغماض نیست، توضیح می‌دهد: «زنان نیمی از جمعیت هر جامعه‌ای را تشکیل می‌دهند. بسیاری از آنان ناگزیرند در خارج از خانه کار کنند و به همین دلیل نمی‌توان جامعه را از حضور آنان محروم کرد.»

او ادامه می‌دهد: «اما از سوی دیگر، این شرایط ظلم به زنان نیز به شمار می‌رود؛ به این معنا که آنان باید هم نقش فردی شاغل در بیرون از خانه را ایفا کنند و هم بعد از رفتن به خانه نقش همسر و مادر را داشته باشند. یعنی زن باید هم اقتصاد خود و خانواده را بچرخاند و هفت ساعت و نیم به‌جز زمان رفت و آمد را در محل کار سپری کند و هم در خانه به نظافت و نگهداری از بچه‌ها بپردازد. در واقع، اینها اموراتی است که اگر یک شرکت خدماتی بخواهد آنها را انجام دهد، هزینه‌ گزافی برایش دریافت می‌کند.»

نماینده مردم کرمان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه زن باید وظیفه فرزندپروری را هم انجام دهد و با شاغل بودن شرایطش برایش سخت می‌شود، می‌گوید: «باید کارها بومی‌سازی شود؛ به این معنا که فضا برای زنی که در محیط کار مشغول است، آرامش‌بخش باشد. برای این منظور، می‌توان از ابزارهای متفاوتی استفاده کرد، از جمله دورکاری مادران شاغل، شناورسازی کار آنها، ساخت مهدکودک‌ در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها و کاهش ساعت کار بانوان که می‌تواند در این‌باره تاثیرگذار باشد.»

جلالی معتقد است: «وقتی زنی که ناچار است کار کند و درآمد داشته باشد، خیالش از بابت امنیت شغلی‌اش راحت باشد و بداند زمان کافی برای رسیدگی به فرزندش دارد، قطعا علاقه‌مند خواهد شد فرزندان بیشتری به دنیا بیاورد؛ چراکه بر اساس آمارها، بیش از 40 درصد از مردم ایران دوست دارند بیش از 4 فرزند داشته باشند، اما برای تحقق آن باید زمینه‌اش فراهم شود.»

او با تاکید بر اینکه شناورسازی ساعت کار بانوان یکی از راه‌هایی است که می‌تواند باب آسایش و امنیت را برای بانوان بگشاید، بیان می‌کند: «این اتفاق تا حدودی برای مادرانی که فرزند کوچک دارند مهم و تاثیرگذار است و امیدواریم تسهیلات دیگری نیز در این زمینه در اختیار خانواده‌ها قرار گیرد.»