هرساله در ایران عدهای به علت آتشسوزی جان خود را از دست داده و بسیاری مصدوم و معلول میشوند. بسیاری از موارد این آتشسوزیها قابل پیشگیری هستند. خسارات مالی ناشی از آتشسوزی نیز گاهی سر به میلیاردها تومان در سال میزند. شهروندان برای مراقبت از خود، اعضای خانواده، دوستان و نیز اموال باید با ویژگیهای آتشسوزی آشنایی داشته باشند. آتشسوزی سریعا گسترش پیدا کرده و معمولا فرصت آن نیست تا اشیای با ارزش را جمعآوری کرد یا حتی یک تلفن زد. آتشسوزی میتواند در عرض دو دقیقه جان آدم را به خطر بیندازد. در عرض ۵دقیقه محل سکونت در میان شعلههای آتش محصور خواهد شد. گرما و دود حاصل از آتشسوزی میتواند به مراتب از شعلههای آن خطرناکتر باشد. استنشاق هوای بسیار گرم میتواند به ریههای انسان آسیب برساند. آتشسوزی موجب تولید گازهای سمی میشود که میتواند موجب اختلال شعور یا خوابآلودگی در انسان شود. گاهی اوقات آتشسوزی به جای آنکه موجب فرار انسان از موقعیت شود، باعت میشود تا به خواب عمیقی فرو برود. خفگی مهمترین علت مرگ ناشی از آتشسوزی قلمداد شده و در مقایسه با سوختگی ۲ تا ۳برابر تلفات بیشتری به همراه دارد.
اقدامات حفاظتی و مراقبتی قبل از آتشسوزی
- باید آژیر شناسایی دود یا آشکارساز دور را در محل سکونت یا کار نصب کرد. اگر این آژیر یا آشکارساز درست کار کند، احتمال مرگومیر به دلیل آتشسوزی به نصف کاهش مییابد.
- در هر طبقهای از ساختمان محل سکونت یا کار یک آشکارساز نصب شود. بهتر است آشکارساز خارج از اتاق خواب روی سقف یا نزدیک سقف (۱۰ تا ۲۵ سانتیمتر پایینتر از سقف)، در بالای راهپلهها یا در مجاورت آشپزخانه (اما نه در داخل آن) نصب شود.
- این آژیرها باید هرماه یکبار تست و تمیز شوند. باتری آنها نیز سالی یکبار تعویض شود. هر ۱۰سال یکبار هم آژیرها جایگزین شوند.
- با اعضای خانواده راههای فرار از آتشسوزی بررسی شده و فرار از هرکدام از اتاقها تمرین شود.
- نباید پنجرهها میخکوبی شده باشد یا رنگکاری مانع از بازشدن آنها شود.
- چارچوب پنجرهها باید دارای حفاظ ایمنی در برابر آتشسوزی بوده و به راحتی از داخل باز شود.
- اگر محل سکونت یا کار چند طبقه است، باید به فکر تهیه نردبان فرار بود. حفاظهای بیرونی طوری طراحی شوند که بتوان آنها را به راحتی از سمت داخل باز کرد.
- به اعضای خانواده آموزش داده شود که هنگام فرار از آتش به کف اتاق نزدیکتر باشند، زیرا هوای آنجا ایمنتر است.
- انبارها بهطور مداوم پاکسازی شده و نباید اجازه داد زبالهها (مانند روزنامهها و مجلات قدیمی) در آنجا انبار شوند.
- بهتر است از مایعات قابل اشتعال نظیر بنزین، نفت و گازوییل در محیط داخلی خانه استفاده نشود. اینگونه مایعات باید در ظروف مخصوص و در جای مناسب نگهداری شوند. نباید در مجاورت این مایعات سیگار کشید.
اگر محل سکونت یا کار چند طبقه است، باید به فکر تهیه نردبان فرار بود. حفاظهای بیرونی طوری طراحی شوند که بتوان آنها را به راحتی از سمت داخل باز کرد.
- کهنههای پارچه آغشته به مایعات قابل اشتعال بعد از استفاده، باید دور ریخته شوند.
- دودکشهای خانه عایقکاری شوند. دودکش باید حدود یکمتر از سقف بلندتر باشد. در اطراف دودکش یا بالای آن نباید چیزی آویزان باشد.
- هنگام استفاده از منابع گرمایی جایگزین، موارد احتیاط به دقت رعایت شوند.
- چراغهای نفتی مورد استفاده باید استاندارد باشند. این چراغها باید در فضای بیرون از منزل پر از نفت شوند و باید مطمئن شد که کاملا سرد شده باشند.
- فاصله منابع گرما (چراغ و بخاری نفتی و…) تا مواد قابل اشتعال باید حداقل یکمتر باشد. کف اتاق و دیوارهای مجاور، باید عایقکاری مناسبی داشته باشند.
- فقط از همان نوع سوختی استفاده شود که برای دستگاه گرمایی بهویژه توسط شرکت سازنده توصیه شده است.
- خاکسترها باید در ظروف فلزی مخصوص و در فضای باز و دور از محل سکونت انبار شوند.
- شعلههای باز باید دور از دیوار، اثاثیه خانه، پرده و سایر مواد قابل اشتعال قرار داشته باشند.
- در جلوی اجاق گاز صفحهای محافظ قرار داده شود.
- هرساله امکانات گرمایی مورد استفاده باید توسط فرد با صلاحیت بررسی شوند.
- کبریت و فندک را باید در جایی بلند، دور از دسترس کودکان قرار داد.
- نباید در رختخواب یا هنگام خوابآلودگی یا هنگام مصرف دارو، سیگار کشید. برای افراد سیگاری، زیر سیگاری (دارای گودی و ضخامت مناسب) تهیه شود. قبل از انداختن تهسیگار در ظروف زباله باید آن را با آب خاموش کرد.
- به هنگام خروج از هر نوع دودی بهتر است سینهخیز حرکت کرد. دودهای سنگین و گازهای سمی در مرحله اول در زیر سقف متراکم میشوند.
- به هنگام فرار بهتر است درهای پشتسر را بست تا سرعت گسترش آتشسوزی به تأخیر بیفتد.
- بعد از خروج، بهتر است کماکان در محیط بیرون ماند و وارد خانه نشد و فورا به ۱۱۵ تلفن زد.
بعد از آتشسوزی چه کنیم؟
- اگر فردی خودش دچار سوختگی شده باشد یا در کنار او افرادی دچار سوختگی شدهاند، باید سعی کند که به اورژانس زنگ بزند (تلفن ۱۱۵). قسمتهایی از بدن که دچار سوختگی شدهاند را باید سرد کرده و پوشاند تا دچار آسیبدیدگی یا عفونت نشود.
- اگر کسی به هنگام ورود به ساختمانی متوجه دود یا گرما شد، بهتر است فورا آنجا را ترک کند.
- اگر کسی مستأجر چنین ساختمانی است، بهتر است فورا با مالک ساختمان تماس بگیرد.
- نباید درِ گاوصندوقها را قبل از سردشدن باز کرد، چون ممکن است چندین ساعت گرمای شدید را در خود نگه داشته و احتمال دارد محتویات آن منفجر یا شعلهور شود.
- اگر بازرس ساختمان به علت خطرناکبودن، توصیه به ترک محل کند، لازم است از فردی معتمد درخواست شود که از اموال موجود در آن مراقبت کند.