الفبای آمادگی در تجمعات انبوه

مرضیه موسوی- شهروند آنلاین؛ وقتی پای حضور بیش از 5 میلیون زائر اربعین در میان باشد، «سلامت» در این تجمع انبوه به مساله‌ای کلیدی و مورد بحث تبدیل می‌شود؛ موضوعی که باعث شده طی سه سال گذشته کنگره بین‌المللی اربعین برگزار شود و همه نهادها و سازمان‌های تصمیم‌گیرنده و اجرایی در این حوزه، دور هم جمع شوند.

برگزاری هر ساله مراسم اربعین تجربه‌های عملیاتی متعددی برای برگزارکنندگان این رویداد به همراه داشته است.

برای همین هم پیر حسین کولیوند در افتتاحیه سومین کنگره بین‌المللی سلامت در اربعین، درباره اهداف برگزاری این کنگره گفت: «تقویت و هماهنگی بین بخشی و هم‌افزایی بین همه گروه‌ها، اولین هدف مهم ما در این کنگره است. دوم اینکه ما به دنبال تقویت دیپلماسی سلامت در کشورهای اسلامی و علاقه‌مند به اربعین هستیم. همچنین قصد داریم ظرفیت‌های مورد نیاز خدمات اربعین و نقاط مواجهه با بحران را شناسایی کنیم. در نهایت اینکه به نقش آموزش در آمادگی برابر مخاطرات و به جنبه‌های علمی و عملیاتی سلامت در اربعین می‌پردازیم.»

شناسایی حوادث و مخاطرات در حضور خرد جمعی، نکته مهم دیگری‌ بود که دبیر اجرایی کنگره سلامت در اربعین به آن اشاره کرد و افزود: «مباحث آموزشی، حوزه‌های پرستاری از بیماران در اربعین، نکات پاراکلینیکی و دارویی، پدافند غیرعامل در اربعین و مباحث نوین حوزه سلامت در کنگره مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند.»

به گفته کولیوند، امسال بیش از 4هزار کادر درمانی، امدادی و عملیاتی در مراسم اربعین حضور خواهند داشت. او تاکید کرد: «بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ تن دارو و تجهیزات در خدمت سلامت زائران اربعین قرار می‌گیرد. ۸۰ آمبولانس و ۸ اتوبوس‌آمبولانس جمعیت هلال احمر در مسیر پیاده‌روی اربعین آماده‌باش هستند و همچنین مجوز پرواز بالگردهای هلال احمر ایران در کشور عراق اخذ شده تا در صورت نیاز به اجرای عملیات امدادی تسریع ببخشند.»

راه‌هایی برای مدیریت خطر

با آغاز رسمی کار کنگره، پنل‌های مختلفی در حوزه‌های سلامت در اربعین برگزار شد. رئیس جمعیت هلال احمر در اولین پنل این رویداد، به تشریح چرخه مدیریت خطر پرداخت: «برای کاهش خطر، باید در فاز پیشگیری و تخفیف اثرات بسیار تمرکز کرد و در این زمینه فعالیت مستمر انجام داد. این پیشگیری با شناخت مخاطرات و‌ آسیب‌های احتمالی به دست می‌آید. شناخت مذکور نیز باید منجر به ترسیم نقشه خطرپذیری و سپس تدوین سناریوهای محتمل شود.»

تاکید بر موضوع ارتباطات و مخابرات و توجه به این مفاهیم از مواردی بود که دبیر اجرایی کنگره به آن پرداخت و بیان کرد: «در مدیریت حوادث انبوه باید اصل زبان و فهم مشترک را ایجاد کنیم، سامانه جامع و ادغام‌یافته ارتباطی داشته باشیم و سامانه فرماندهی عملیات یکپارچه باشد. فرایند ارزیابی، ظرفیت ارزیابی، احتمال و بزرگی و آسیب‌پذیری باید ارزیابی دقیق شود تا برنامه‌ریزی پاسخ به درستی اتفاق بیفتد.»

کولیوند تاکید کرد: «در پاسخ به سوانح، موضوع ارتباطات و مخابرات بسیار مهم است. امروزه در موضوع ارتباطات می‌توانیم از امکانات بهتری استفاده کنیم. باید وسایل قدیمی ارتباط را کنار گذاشت و از فضای مجازی و هوش مصنوعی کمک گرفت.»
او با اشاره به اینکه برای پاسخ به سوانح، اولویت اول با «نجات» است و سپس باید به «امدادرسانی» پرداخت، در پایان گفت: «مدیریت فوتی‌ها و‌ مفقودین بسیار مهم است و برنامه‌ریزی برای این موضوع باید دقیق و آمادگی انجام آن کامل باشد.»

در این کنگره بیش از 200 سخنران به‌صورت حضوری و مجازی پنل‌های مختلفی را ارائه کردند و علاوه بر ارائه تجربیات خود، سوالات و موضوعاتی را مطرح کردند.

تاکید دبیرکل بر مدیریت اجتماع‌محور

دبیرکل جمعیت هلال احمر در بخش سخنرانی‌های علمی سومین کنگره بین‌المللی سلامت در اربعین، سخنان خود را با موضوع امداد و نجات در تجمع انبوه اربعین با تمرکز بر «مدیریت اجتماع‌محور» در سوانح آغاز کرد.

یعقوب سلیمانی اثربخش‌ترین شیوه امداد و نجات در اربعین را تمرکز بر مدیریت امداد و نجات از طریق موکب‌ها دانست و گفت: «شایسته است هر موکب یک پایگاه کوچک امداد و نجات دانسته شود و آموزش لازم را ببیند و ابتدایی‌ترین امکانات لازم را داشته باشد.»
دبیرکل جمعیت هلال احمر به همه‌گیری بیماری‌ها در تجمع انبوه اربعین اشاره کرد و افزود: «پیشگیری و درمان بیماری‌های عفونی و واگیر، نیازمند توجه به نظام غربالگری دقیق و جامع است.»
دبیرکل جمعیت هلال احمر تاکید کرد: «برنامه‌ریزی برای پاسخ عملیاتی باید از قبل صورت گرفته باشد و انواع مخاطرات همچون بیماری‌های وابسته به دمای هوا، بیماری‌های مرتبط با غذا و آب، تروماها، حوادث ترافیکی و همچنین تروریستی به تفکیک و از روزها قبل بررسی شود.»
سلیمانی توضیح داد: «جانمایی نیروهای امدادی و امکان تردد آمبولانس و تیم‌های امداد و نجات، لازمه همه برنامه‌ریزی‌ها برای افزایش آمادگی در حوادث است.»

قدردانی آقای وزیر

وزیر کشور به عنوان یکی از حاضران در سومین کنگره بین‌المللی سلامت در اربعین، از نقش درخشان هلال احمر در عملیات‌ها تشکر کرد و گفت: «هلال احمر ایران در ماه‌های گذشته مورد تقدیر جهانی قرار گرفت و نقش برجسته آن در همه صحنه‌ها قابل مشاهده است.»

احمد وحیدی از آمادگی طرف عراقی خبر داد و افزود: «سطح همکاری با طرف عراقی بسیار خوب است و در ایام اربعین برای خدمت‌رسانی شایسته و امدادرسانی سریع در حوادث احتمالی، آمبولانس‌ها و بالگردهای ما در خاک عراق تردد خواهند کرد.»

او همچنین تاکید کرد: «اربعین به خاطر ارزش‌های ذاتی در معنویت و برقراری سلامت روح و روان، سلامت‌ساز است.‌ مردم در اربعین احساس آرامش می‌کنند و ناراحتی‌های روحی و روانی و فشارهای عصبی خود را به فراموشی می‌سپارند و سلامت روحی خود را به دست می‌آوردند. ما می‌توانیم با تکیه بر ایمان و باور عمیق کادر درمان کشور از پس بحران‌های بزرگ سلامت برآییم و این را در زمان کرونا و جانفشانی مدافعان سلامت مشاهده کردیم.»

آماده‌باش درمانی

ایجاد زیرساخت‌های ثابت درمانی و فوریت‌های پزشکی در پنج پایانه مرزی مهران در ایلام، چذابه در خوزستان، خسروی در کرمانشاه، ریمدان در سیستان و بلوچستان و تمرچین در آذربایجان غربی شروعی برای سخنرانی‌های وزیر بهداشت در کنگره سلامت در اربعین بود. بهرام عین‌اللهی از تامین خون کافی و پوشش مناسب اورژانس هوایی با استعداد ۱۲ بالگرد و ۳ هواپیما خبر داد و گفت: «مجوز استفاده از دستیاران سال آخر در قالب طرح یک ماهه صادر شدهاست. همچنین ۱۵ تا ۲۰ هزار نفر از اعضای هیات علمی و دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی در اربعین حضور خواهند داشت.»
وزیر بهداشت همچنین از ابلاغ دستورالعمل آمادگی به دانشگاه‌های علوم پزشکی استان‌های مرزی به خصوص در رابطه با گرمازدگی خبر داد؛ یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که نیروهای عملیاتی و امدادی و درمانی در اربعین را درگیر خود خواهد کرد. وزیر بهداشت افزود: «گرمازدگی ناشی از افزایش دما به خصوص برای افراد سالمند، بیماران و مادران باردار نگران‌کننده است و به همین دلیل اقدامات خاصی در این زمینه برنامه‌ریزی کرده‌ایم.»
او با اشاره به راه‌اندازی بیمارستان شهید قاسم سلیمانی در شلمچه در سال گذشته، ادامه داد: «۶۷ دستگاه اتوبوس‌آمبولانس‌ در طول مسیر برای درمان فوری زائران گرمازده مورد استفاده قرار خواهد گرفت.»
وزیر بهداشت با اشاره به توافقات لازم با وزارت بهداشت عراق و تعامل سازنده با مقامات عراقی بیان کرد: «قرارگاه تشکیل دادیم و با وزیر بهداشت عراق گفت‌وگو کردیم. این گفت‌وگوها در رابطه با شیوع بیماری‌های واگیر، زیرساخت‌های مورد نیاز سلامت، برپایی مراکز قرنطینه، ازدحام جمعیت در پایانه‌های مرزی، تردد خودروهای اورژانس و ورود دارو و تجهیزات پزشکی به خاک عراق و همچنین تفاوت پروتکل‌های بهداشتی و درمانی در نظام سلامت دو کشور بود.»
عین‌اللهی امسال را پرزائرترین راهپیمایی اربعین پیش‌بینی کرد و گفت: «سال گذشته هنوز کرونا وجود داشت. امسال چون نگرانی از کووید برطرف شده است، اربعین بسیار شلوغ و پراستقبالی پیش‌بینی می‌کنیم.»

موکب‌داران آموزش‌دیده

حالا که پای پوشش امدادی در تجمعات انبوه در میان است، معاون آموزش، پژوهش و فناوری هلال احمر از مشارکت مردم برای امدادرسانی به مردم گفت و تاکید کرد: «برای آنکه از خود مردم برای کمک به مردم استفاده کنیم در سال گذشته آموزش کمک‌های اولیه و آمادگی در مخاطرات به موکب‌داران را انجام دادیم. این کار بسیار موثر بود. در اربعین امسال این آموزش‌ها را بسیار فراگیر و به شکل گسترده‌ای در سراسر کشور آغاز کردیم.»

پیمان صابریان در ادامه گفت: «بر اساس درس‌آموخته‌ها از بررسی مراسم اربعین در سال‌های گذشته، تلاش کردیم سطح دسترسی به منابع آموزشی را برای همه مردم در سراسر کشور سهل و آسان کنیم و سطح آگاهی زائران در خصوص مخاطرات احتمالی را افزایش دهیم.»

او ادامه داد: «به‌روز شدن مراکز هدایت و کنترل عملیات، ارتباط بین بخشی بسیار بهتر با طرف عراقی و هماهنگی خوب بین دستگاه‌های داخل کشور در موضوع اتباع غیرایرانی که برای رسیدن به عراق از خاک کشور ایران عبور می‌کنند، آمادگی مواجهه با مخاطرات در اربعین امسال را افزایش داده است.»

خدمات درمانی و بیمارستانی

ارائه خدمات درمانی و بستری به زائرانی که دچار بیماری شده‌اند، موضوعی است که سید علی مرعشی، رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت هلال احمر، بر آن تاکید کرد و گفت: «با توافق صورت‌گرفته با طرف عراقی، امسال برای نخستین‌بار پزشکان ایرانی می‌توانند در مراکز درمانی و اتاق‌های عمل بیمارستان‌های عراقی اقدام به جراحی زائران حسینی کنند.»

مرکز پزشکی حج و زیارت هلال احمر به‌عنوان مسئول مستقیم ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به زائران حسینی در خاک عراق در ایام اربعین، اقدامات اجرایی خود را برای برپایی پایگاه‌های درمانی و حضور در مراکز بیمارستانی آغاز کرده ‌است.

رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال احمر گفت: «مراکز درمانی ما در خاک عراق از اول ماه صفر در ۳ سطح فعال خواهند شد: مراکز 16 ساعته، مراکز 24 ساعته که پزشکان متخصص قلب، اطفال و زنان در آن حضور دارند و مراکز سطح 3 که مجهز به آزمایشگاه و تعداد بیشتری پرستار هستند.»

 اختتامیه

سومین کنگره سلامت در اربعین بعد از 3 روز سخنرانی فشرده و ارائه نظرات و راهبرد‌ها، جمعه، 13 مرداد ماه، به کار خود پایان داد. نخبگان، پزشکان، سفرای تعدادی از کشورهای مسلمان و همچنین برخی از روسا و نمایندگان جمعیت‌های ملی در این کنگره حضور داشتند. در مراسم اختتامیه، از 4 مقاله برگزیده قدردانی شد. رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران، به عنوان دبیر علمی این کنگره، در آیین اختتامیه گفت: «کنگره بین‌المللی سلامت در اربعین بستری برای پژوهش‌های هرچه قوی‌تر با توجه به اولویت‌های سلامت در اربعین، همچون بیماری‌های حاد تنفسی، بیماری‌های واگیر، گرمازدگی و اورژانس‌های پزشکی است. این مقالات می‌تواند منابع مهمی‌ برای راهنماهای پزشکی سازمان بهداشت جهانی در تجمعات انبوه باشد.»
پازوکی تاکید کرد: «تعداد مقالات ارسال‌شده به سومین کنگره سلامت در اربعین نسبت به سال‌های قبل بیش از ۵ برابر افزایش داشته است.»

// انتهای پیام

بازدید دبیرکل جمعیت از قرارگاه هلال‌احمر در نقطه صفر مرزی شلمچه/ خدمت‌رسانی تا بازگشت زائران اربعین به کشور ادامه دارد