کمیته گردشگری خلاق تا قبل از تعطیلی کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران و تعطیلی کمیته، اقدامات اثرگذاری در زمینه گردشگری در کشور رقم زد، به طوری که شاید بتوان توسعه بوم‌گردی‌های امروز را بخشی از دستاوردهای این کمیته دانست.
«سهند عقدایی»، رئیس سابق کمیته گردشگری خلاق و عضو هیأت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی استان تهران، به «شهروند آنلاين» می‌گوید: «کمیته گردشگری خلاق نقش اجرایی نداشت و نقش صنفی-آموزشی اجرا می‌کرد و هدفش ایجاد فرهنگ کسب‌وکار پایدار بود. ما موفقیت این کمیته را براساس مشاوره‌های کسب‌وکاری که ارائه داده و همفکری‌ها و گسترش فرهنگ کسب‌وکار در گردشگری می‌سنجیم. برنامه‌های مختلفی از جمله ١٢ رويداد گردشگري برگزار و شاخه‌های مختلف گردشگری از جمله گردشگری کشاورزی، گردشگری و کار داوطلبانه و موضوعاتی از این دست را مطرح کردیم و درباره آن آموزش و کارگاه برگزار شد.»
به گفته سهند عقدایی، کمیته گردشگری خلاق، در سال‌های فعالیت خود بیشترین پیشرفت‌ها را در توسعه گردشگری محلی و توسعه بوم‌گردی‌ها داشت. او می‌گوید: «بوم‌گردی‌ها، مدلی از گردشگری خلاق هستند. بناهایی که از قبل وجود دارند و صاحبان خانه، بخشی یا همه فضای خانه را به پذیرش و اسکان مسافران و گردشگران اختصاص می‌دهد. بناهای قدیمی که با استانداردهای امروز برای زندگی مناسب نیستند، در این مدل می‌توانند دوباره به چرخه گردشگری برگردند و زندگی به این خانه‌ها برمی‌گردد. الان در هر روستا و منطقه هرچند دور از شهری که نگاه کنید، می‌توانید اقامتگاه‌های بوم‌گردی را ببینید. از نشانه‌های موفقیت این مدل هم این است که استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های بزرگ فعال در زمینه اجاره اقامتگاه‌ها، به سمت معرفی بوم‌گردی‌ها رفته‌اند و در معتبرترین سایت‌های داخلی می‌توانید این بوم‌گردی‌ها را ببینید و رزرو کنید.»
زنجیره عرضه و تقاضا در گردشگری
به گفته مدیر سابق کمیته گردشگری خلاق اتاق بازرگانی ایران، فعالان حوزه گردشگری در سال‌های گذشته سهم زیادی از رشد و توسعه گردشگری را به خودشان اختصاص داده‌اند و در این زمینه، بخش خصوصی از بخش دولتی پیشی گرفته است، در حالی که مسئولیت‌های این بخش همچنان روی زمین مانده و امروزه به عنوان «نبود زیرساخت» از آن یاد می‌شود.
عقدایی می‌گوید: «بوم‌گردی‌ها راه افتادند. زنجیره تبلیغ و فروش در زمینه گردشگری در شهرها و روستاها راه افتاد. سایت‌های رزرو هتل به سمت استفاده از بوم‌گردی‌ها کشیده شدند و به طور کلی، فرهنگ سفر تغییر کرد و معنای تازه‌تری گرفت. امروز دیگر سفر بین بسیاری از خانواد‌ه‌ها به رفتن به شهری که صرفا قوم و خویشی در آن دارند، خلاصه نمی‌شود. این یک نمونه موفق گردشگری خلاق است که در این سال‌ها به ثمر رسید. اما در این میان، هنوز جاهای خالی‌ای هست که باید توسط متولیان گردشگری در دولت پر شود.»
این فعال حوزه گردشگری به اقدامات انجام‌شده توسط دولت در این سال‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: «اقدامات مختلفی برای کمک به توسعه گردشگری انجام شده که از جمله آنها اعطای وام کم‌بهره به صاحبان بوم‌گردی‌ها بود. این اقدامات به اندازه خود مشوق و کمک‌کننده بودند، اما هرگز کافی نیستند و دولت باید به عنوان متولی اصلی تامین زیرساخت‌ها، در این زمینه مهم‌ترین اقدامات را انجام دهد.»
همیشه جای زیرساخت‌ها خالی است
به گفته سهند عقدایی، بخشی از وظایف تامین زیرساخت‌ها که بر عهده دولت هستند، آنقدر نقش مهم و پررنگی دارند که اغلب فعالیت‌های بخش خصوصی را تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهند. او می‌گوید: «حمل‌ونقل هوایی، ریلی و حتی جاده‌ای یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های گردشگری است که باید به آن پرداخته شود. در حال حاضر، با چیزی حدود یک‌چهارم مقدار تقاضا برای بلیت هواپیما، صندلی برای پرواز وجود دارد. در حمل‌ونقل جاده‌ای با اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌های فرسوده روبه‌رو هستیم و به دلیل کمبود این وسایل، از آن هم برای حمل‌ونقل جاده‌ای و هم تورها استفاده می‌شود و مشخصا کیفیت خوبی ندارند. در زمینه هتل و اقامتگاه‌های باکیفیت هم همین مشکلات را داریم. در نتیجه وقتی خدمات خوبی برای ارائه نداریم، توریست هم ترجیح می‌دهد به جای دیگری سفر کند و سرمایه‌ای از این طریق جذب نمی‌کنیم.»
صنعتی در انتظار مهمانان خارجی
حالا که دست صنعت گردشگری در ایران از بودجه‌های دولتی کوتاه است، عقدایی راه‌حل را در ورود سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به این صنعت برمی‌شمارد، مسئله‌ای که به دلایل مختلف از جمله عدم ثبات سیاسی و اقتصادی باعث دورشدن سرمایه‌گذاران از صنعت توریسم شده است. این عضو هیأت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی استان تهران می‌گوید: «سرمایه‌گذاری در زمینه توریست وقتی میسر می‌شود که جریان ورود توریست به کشور تضمین شده باشد. در این حالت سرمایه‌گذار می‌داند که با وجود تعداد مشخصی از ورودی گردشگران خارجی در سال، بازگشت سرمایه چند ساله خواهد داشت. ولی آیا ما در شرایط کنونی تا یک هفته پیش‌روی خودمان را می‌توانیم پیش‌بینی کنیم؟»
به گفته او، تا وقتی چنین شرایطی برای صنعت گردشگری فراهم نشود، گردشگری وابسته به توریست‌های داخلی باقی می‌ماند و زیرساخت‌ها تغییر چندانی با گذشته نمی‌کند. عقدایی می‌گوید: «در هفته‌های گذشته معافیت‌های مالیاتی و برخی مصوبات دیگر را از سوی مجلس شاهد بودیم. در واقع این مصوبات در ادامه روندی بود که در گذشته هم اجرا می‌شد. مسئله این است که اگر این بندها و ماده‌ها نبودند، شرایط امروز برای فعالان گردشگری بدتر و سخت‌تر می‌شد، اما گره اصلی از کار گردشگری را باز نمی‌کند. در صورتی که اگر این مشکلات اولیه و زیرساختی برطرف شود، خود فعالان گردشگری چرخ‌های این صنعت را می‌چرخانند.»
کمیته گردشگری خلاق این روزها با تعطیل‌شدن کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران تعطیل شده و فعالیتی ندارد. عقدایی درباره این کمیته می‌گوید: «کمیته خلاق گردشگری یکی از ابزارهایی است که می‌تواند به صنعت گردشگری کمک کند. مسئله اصلی گردشگری در کشور ما همین زیرساخت‌هاست که نبودشان شرایط را برای فعالان این عرصه سخت می‌کند.»