تحلیل نشنال اینترست درباره نفوذ موفقیت آمیز چین در «جنوب جهانی»
چین؛ پیروز جنوب جهانی در رقابت با آمریکا
[راضیه زرگری] درحالیکه آمریکا و متحدانش در رقابت با چین بهطور گسترده روی عرصه نظامی و فناوری تمرکز کردهاند، یک جبهه سوم در جنوب جهانی همچنان حیاتی است، با این حال مورد توجه قرار نمیگیرد. «دنیل راند»، در مقالهای در مجله «نشنال اینترست» با تیتر: «چین در مسیر پیروزی در بلوک جنوب جهانی» با اشاره به اینکه رقابت قدرتهای بزرگ که گاهی جنگ سرد دوم نامیده میشود، در مقیاس جهانی در حال گسترش است، نوشت: «امروز، ما در امتداد یک «جبهه جنبشی» احتمالی در شرق آسیا شامل تایوان، اوکراین و منطقه خاورمیانه رقابت میکنیم. علاوه بر این، مسلماً یک جبهه دوم در حوزه فناوری وجود دارد که شامل نبرد بر سر هوش مصنوعی، ارتباطات راه دور و ریزتراشهها میشود. شاید «جبهه سوم» در این رقابت بزرگ قدرت، نادیده گرفتهشدهترین و در عین حال حیاتیترین جبهه، «جنوب جهانی» یا جهان در حال توسعه باشد. در طول جنگ سرد اول، جهان در حال توسعه یک جبهه بزرگ محسوب میشد، بنابراین جای تعجب ندارد، در سناریویی که ایالات متحده دیگر در آن قدرت بزرگ نباشد، جنوب جهانی دوباره یک صحنه نمایش مهم محسوب شود یا دستکم صحنه مرکزی رقابت در چهل سال آینده شود.»
چرا چین بر جبهه جنوب جهانی متمرکز شده است؟
نشنال اینترست در ادامه آورده است: «جنوب جهانی مفهومی است که شامل مناطق زیادی ازجمله آفریقا، آسیای جنوب شرقی، آمریکای لاتین، کشورهای جزیره اقیانوس آرام، آسیای جنوبی، آسیای مرکزی، برخی از کشورهای پس از فروپاشی شوروی و خاورمیانه میشود. «جنوب جهانی» اصطلاحی است که اخیراً توسط جمهوری خلق چین رایج شده، کشوری که دههها تلاش کرده است تا خود را در این صحنه نمایش نشان دهد.» نویسنده این مقاله معتقد است درحالیکه آمریکا و متحدانش بهطور گسترده بر دو جبهه اول، درگیریهای نظامی احتمالی و رقابت در حوزه فناوری تمرکز کردهاند جبهه سوم در جنوب جهانی همچنان حیاتی است و در عین حال کمتر مورد توجه قرار میگیرد. این منطقه نشاندهنده برخی از منابع مهم مواد استراتژیک در جهان، بازارهای مصرف، متحدان بالقوه و همچنین شرکای فعلی یا بالقوه امنیتی است. چین با روابطی که قدمت آن به بیش از پنجاه سال پیش میرسد، بیش از 20 سال است که بهطور فعال در جنوب جهانی نفوذ کرده که بخشی از آن براساس مهارت چینیها در بهکارگیری احساسات ضداستعماری صورت گرفته است.»
چین بهدنبال دمکراتیزه کردن روابط بینالملل
این اندیشکده آمریکایی با اشاره به اینکه چین به جنوب جهانی بهعنوان یک بازار محوری و مشترک در به چالش کشیدن نظم جهانی لیبرال نگاه میکند، ادامه داده است: «چین با استفاده از نگرانیهای جنوب جهانی در مورد سیستم بینالمللی کنونی، قصد دارد نفوذ ایالات متحده را تضعیف کند. رهبری چین، از یک طرف اغلب ایالات متحده را به آغاز یک «جنگ سرد جدید» متهم میکند و از سوی دیگر از«دموکراتیزه کردن روابط بینالملل» دفاع میکند. این روایت بخشی از استراتژی گستردهتر چین برای تغییر شکل نظم جهانی حول محور منافع خود به جای منافع ایالات متحده است.» نشنال اینترست ادامه داده است: «این رویکرد بهعنوان مقابله با تلاشهای ایالات متحده برای بازگرداندن جذابیت لیبرال دموکراسی ارائه میشود، که چین آن را بهعنوان «ذهنیت جنگ سرد» منسوخ نشان میدهد و تهدیدی برای اهداف توسعهای چین چه در مقیاس منطقهای و چه در مقیاس جهانی محسوب میشود.»
موفقیت چین در جذب کشورهای جنوب جهانی با «ابتکار توسعه جهانی»
این اندیشکده در ادامه درباره طرحهای مورد استقبال چین در حوزه امنیت و توسعه بینالملل نوشت: «تعامل چین با جنوب جهانی، بهویژه از طریق طرحهایی مانند گروه دوستان «ابتکار توسعه جهانی»(GDI)، بر جاهطلبی این کشور برای معرفی خود بهعنوان ارائهدهنده خوش خبر طرحهای عمومی بینالمللی در زمینههای کاهش فقر، امنیت غذایی و دیجیتال شدن تأکید میکند. بیش از هفتاد کشور به GDI ملحق شدهاند و بیش از 100کشور از اهداف آن حمایت میکنند که نقش چین را بهعنوان رهبر توسعه نشان میدهند؛ این تعهد در تضاد با ادعای حمایت گرایی جهانی ایالات متحده است که متهم به عدمارائه حمایتهای اقتصادی کافی شده است.»
چین چگونه خلأهای باقی مانده از آمریکا را پر کرده است
نشنال اینترست با تأکید بر اینکه چین اکنون میتواند شروع به پرکردن خلأهای باقی مانده از ایالات متحده کند، ادامه داد: «چشمانداز اقتصادی به طرز چشمگیری تغییر کرده است. در سال 1973، ارزش اقتصاد چین 138میلیارد دلار در مقایسه با 1.43تریلیون دلار آمریکا بود. تا سال 2023، تولید ناخالص داخلی چین به نزدیک به 18تریلیون دلار افزایش یافت، درحالیکه تولید ناخالص ایالات متحده به 27تریلیون دلار رسید. با وجود اینکه آمریکا اقتصاد بزرگتری را میچرخاند، نرخ رشد تولید ناخالص داخلی چین در سال 2023به میزان 5.2درصد در سال، ثبت شد که از رشد ناچیز 2.5درصدی سالانه ایالات متحده به سرعت پیشی میگیرد. بنابراین وقتی غرب یک خلأ باقی میگذارد، چین نشان داده که پتانسیل مالی برای پر کردن آن را دارد.»
تقلای آمریکا برای تضعیف چین، بدون ارائه جایگزین مناسب
این اندیشکده در ادامه نوشت: «چالش آمریکا در رقابت با چین، در عدمموفقیت برای ارائه یک جایگزین قانعکننده در مقابل نفوذ فراگیر چین نهفته است. در این میان آمریکا در یک دهه گذشته تلاش کرده تا جنوب جهانی را از مشارکت با ابتکارات چینی منصرف کند؛ البته بدون ارائه جایگزین مناسب. استراتژی شکست خورده آمریکا، کشورهای جنوب جهانی را قانع کرده که چارهای جز روی آوردن به چین ندارند؛ به بیان دیگر ما نمیباید با چیزی بجنگیم. برآورده کردن آرزوهای کشورهای جنوب جهانی با دستور کار معتبر، مثبت و آیندهنگر بسیار مهم است. عدمانجام این کار منجر به همسویی این کشورها با چین شده که این شرایط اصلا به نفع ایالات متحده نیست.»