قیمت دلار نیمایی با عبور از مرز 53 هزار تومان، رکورد جدیدی را ثبت کرد. این افزایش نرخ در حالی اتفاق میافتد که رئیس کل بانک مرکزی اخیراً از حذف نرخهای متعدد ارز و انتقال دلار نیمایی به بازار توافقی خبر داده است.
قیمت دلار نیمایی، از ابتدای تشکیل دولت چهاردهم، روند صعودی را طی کرد و در ۱۷ آذر با ثبت رکوردی جدید، وارد کانال ۵۳ هزار تومان شد.
یکشنبه، ۱۸ آذر ۱۴۰۳، قیمت ارزها در مرکز مبادله ارز و طلای ایران افزایش یافت. قیمت هر دلار آمریکا به ۵۵ هزار و ۳۹ تومان و نرخ حواله آن به ۵۳ هزار و ۵۴۰ تومان رسید. همچنین، هر یورو به قیمت ۵۸ هزار و ۱۶۶ تومان و نرخ حواله آن ۵۶ هزار و ۵۸۲ تومان معامله شد. نرخ هر درهم امارات نیز به ۱۴ هزار و ۹۸۶ تومان رسید و نرخ حواله آن ۱۴ هزار و ۵۷۸ تومان اعلام شد. در نهایت، قیمت ۱۰۰ دینار عراق ۴۲ هزار و ۵ ریال بود.
جهش دلار نیمایی: از ۴۵ هزار تومان تا ۵۳ هزار تومان در ۱۰۰ روز
دلار نیمایی از ماههای قبل روند افزایشی داشت، اما با تغییر دولت و رویکرد تیم اقتصادی جدید، بهویژه وزیر اقتصاد، سرعت رشد آن افزایش یافت.
عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد دولت چهاردهم، از همان ابتدای ورود به وزارتخانه از سیاست افزایش نرخ دلار نیمایی حمایت کرد. وی وعده داد که نرخ دلار نیمایی را افزایش و نرخ دلار آزاد را کاهش خواهد داد.
در صد روز نخست دولت چهاردهم، نرخ دلار نیمایی با فشارهای پیاپی همتی به بانک مرکزی، از حدود ۴۵ هزار و ۲۰۰ تومان به بیش از ۵۲ هزار تومان افزایش یافت.
استدلال موافقان و هشدار مخالفان افزایش نرخ
به باور همتی و برخی کارشناسان، افزایش نرخ نیمایی برای رسیدن به ارز تکنرخی و جلوگیری از رانت ناشی از اختلاف قیمت ارز آزاد و نیمایی، ضروری است. با این حال، این استدلال، تنها یک روی سکه است و این گروه به تبعات و پیشفرضهای افزایش نرخ نیمایی اشارهای نمیکنند. کارشناسان نسبت به افزایش نرخ بازار آزاد در پی افزایش نرخ نیمایی هشدار داده بودند.
سیاست افزایش نرخ ارز رسمی، پیش از این در سال ۱۴۰۱، در شرایطی باثباتتر از امروز اجرا شد. ولی پیامدهای منفی سنگینی برای اقتصاد کشور به همراه داشت.
سیاستهای اقتصادی فعلی، بهویژه افزایش نرخ نیمایی همزمان با کاهش سیاستهای انقباضی، در شرایطی که نرخ تورم هنوز به میانگین بلندمدت خود بازنگشته است، میتواند اقتصاد ایران را مجدداً با تورم فزاینده مواجه کند.
چالش تکنرخی کردن ارز و نقش دلار نیمایی
کارشناسان معتقدند اظهارات همتی در مورد تکنرخی شدن ارز، اگرچه از نظر تئوری صحیح است، اما در شرایط فعلی عملی نیست. نرخ ارز، یکی از متغیرهای کلیدی اقتصاد ایران است و مدیریت آن، فراتر از گفتاردرمانی است.
آینده دلار نیمایی: بازار توافقی و سیاستهای بانک مرکزی
فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، پیش از این اعلام کرده بود که امکان افزایش بیشتر نرخ ارز نیمایی وجود ندارد؛ زیرا بانک مرکزی باید کنترل تورم را نیز در نظر داشته باشد.
او در اظهارات اخیرش اعلام کرده است که بانک مرکزی بهدنبال حذف نرخهای متعدد ارز در بازار است و سیاست ارزی بانک مرکزی، تغییر نرخ ارز نیمایی متناسب با متغیرهای بنیادین اقتصادی است.
هرچند فرزین اعلام کرده است که دلار نیما به بازار توافقی ارز خواهد رفت، ولی هنوز مشخص نیست نرخ مبادلات در این بازار تا چهحدودی خواهد بود.
فرزین تأکید کرده نرخ ارز در بازار توافقی بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین خواهد شد. بانک مرکزی نیز بخشی از ارز خود را در این بازار عرضه میکند تا نرخ ارز در یک کانال مشخص حرکت کند.