نرخ دلار در بازار آزاد هر ساله با نزدیک شدن به سال نو میلادی دچار نوساناتی می‌شود. این تغییرات عمدتاً به دلیل افزایش تقاضای تسویه ارزی فعالان اقتصادی است، اما عوامل سیاسی و اقتصادی نیز نقش مهمی در این نوسانات دارند.
به گزارش شهروند آنلاین، نرخ دلار بازار آزاد هر ساله در آستانه سال جدید میلادی، به دلیل تقاضای تسویه ارزی فعالان اقتصادی با نوسان مواجه می‌شود. البته نباید از تنش‌های سیاسی متعددی که بر بازار ارز اثر گذاشته نیز غافل شد. بررسی دلایل افزایش نرخ دلار و پیش‌بینی آینده بازار ارز نشان می‌دهد که دلیل عمده نوسان ارزی در ماه‌های منتهی به سال جدید میلادی، فشار تقاضای ارز فعالان اقتصادی است.
این تجربه در چندین سال گذشته به صورت مکرر روی داده است. با این حال، در هفته‌های بعد از این نوسانات، همواره ریزش نرخ ارز داشته‌ایم.
روند نرخ دلار در سال‌های اخیر؛ از 1401 تا 1403
نگاهی به روند نرخ دلار در بازار آزاد طی سال‌های 1401 و 1402 تاکنون، به خوبی بیانگر این ماجراست. در زمستان سال 1401، نرخ دلار با روند افزایشی به بالای 60 هزار تومان رسید. اما پس از مدت کوتاهی، در اسفند همان سال به کانال 45 هزار تومانی ریزش کرد.
در سال 1402 نیز این اتفاق مجدداً تکرار شد. نرخ دلار در زمستان این سال، از محدوده 50 هزار تومانی که چندین ماه در آن تثبیت شده بود، با روند افزایشی به بالای 60 هزار تومان رسید.
تاثیر تنش‌های سیاسی بر افزایش نرخ دلار
البته سال 1402 یک تفاوت مهم داشت؛ تنش‌های سیاسی پایان سال در منطقه و حمله رژیم صهیونیستی به کنسولگری ایران در دمشق در فروردین ماه سال 1403، جلوی کاهش نرخ‌ها را گرفت. این موضوع باعث شد دلار به روند صعودی ادامه دهد و حتی به بالای 70 هزار تومان نیز برسد.
اما پس از پاسخ محکم ایران به این اقدام رژیم صهیونیستی (عملیات وعده صادق 1) در 26 فروردین‌ماه 1403، نرخ دلار روند نزولی خود را شروع کرد و تا کانال 57 هزار تومانی ریزش شدیدی را ثبت کرد.
دلایل اصلی نوسانات اخیر نرخ دلار
نرخ دلار در روزهای اخیر، در حالی که از ابتدای سال در محدوده 60 تا 64 هزار تومان تثبیت شده بود، روند افزایشی یافت. دلار در معاملات امروز به بالای 76 هزار تومان رسید. کارشناسان اقتصادی برای نوسانات اخیر سه دلیل اصلی را مطرح کرده‌اند:
تقاضای تسویه ارزی فعالان اقتصادی
اولین و مهم‌ترین دلیل نوسانات ارزی در ماهه اخیر، فشار تقاضای تسویه ارزی فعالان اقتصادی در آستانه سال نوی میلادی است. هر ساله هم تکرار می‌شود.
تنش‌های سیاسی و تحولات منطقه‌ای
دلیل دیگری که برای افزایش نرخ دلار مطرح می‌شود، تنش‌های سیاسی و تحولات مهم منطقه است. تحولات سوریه و سقوط دولت بشار اسد، تهدیدات آمریکا و اسرائیل و همچنین نزدیک شدن به زمان حضور ترامپ در کاخ سفید آمریکا، از جمله دلایل سیاسی و روانی این افزایش قیمت است.
افزایش نرخ نیمایی
افزایش نرخ نیمایی نیز عاملی است که به بازار ارز آزاد سیگنال داده و موجب افزایش نرخ دلار شده است. با این حال، برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند این تصمیم برای شرایط فعلی اقتصاد کشور ضروری بوده و افزایش قیمت‌ها ارتباطی با افزایش سقف نرخ نیمایی ندارد.
مجید شاکری، تحلیلگر مسائل اقتصادی، در پاسخ به این پرسش که آیا افزایش نرخ دلار در شرایط کنونی به علت راه‌اندازی بازار ارز تجاری و حذف نیماست؟ گفت:
این گزاره درست نیست. افزایش نرخ دلار در بازار آزاد به علت نزدیکی به انتهای سال میلادی است. در پایان سال میلادی، تقاضا برای تسویه افزایش پیدا می‌کند که این باعث رشد نرخ دلار می‌شود. در نتیجه، نباید این افزایش قیمت را به حذف نیما و راه‌اندازی بازار ارز تجاری نسبت داد.
پیش‌بینی آینده نرخ دلار در بازار آزاد
با توجه به تجارب گذشته درباره نوسانات نرخ ارز در آستانه سال نوی میلادی، و همچنین خبر تسنیم مبنی بر آغاز مداخله سنگین بازارساز با تزریق درهم، دلار و تتر از روز دوشنبه، به نظر می‌رسد نوسانات اخیر نیز پایدار نباشد. احتمال دارد که با فروکش فشار تقاضای ناشی از تسویه ارزی فعالان اقتصادی در روزهای آینده و از بین رفتن جو روانی مسائل سیاسی، شاهد ریزش مجدد نرخ دلار مانند موارد گذشته باشیم.