یمن در هیاهوی اضطراب و امید
در بزرگترین عملیات انتقال بازداشتشدگان در میانه جنگ چه اتفاقی میافتد؟
طی بیش از دو روز، کمیته بینالمللی صلیب سرخ بر 11 پرواز میان چندین شهر در یمن و عربستان سعودی نظارت داشت. در مجموع 1056 بازداشتشده سابق برای بازگشت به محل مبدأ خود از حملونقل ارایهشده استفاده کردند. این عملیات، بزرگترین عملیات در نوع خود است که در جریان مخاصمه یمن انجام شد و بزرگترین عملیاتی است که کمیته بینالمللی صلیب سرخ از خرداد 1332 در جریان جنگ کره انجام داده است.
شهروندآنلاین: اکنون یک ماه از زمانی که کمیته بینالمللی صلیب سرخ در انتقال بیش از هزار نفر از بازداشتشدگان سابق به خانهشان کمک کرد، میگذرد و یمن در هیاهوی اضطراب و امید است. طی 70 سال گذشته، این عملیات، بزرگترین عملیات انتقال بازداشتشدگان در میانه جنگ بوده که کمیته بینالمللی صلیب سرخ در آن شرکت داشته است. دو نفر از همکاران کمیته چگونگی وقوع آن را بازگو میکنند.
جایی برای اشتباه وجود نداشت
فابریزیو کاربونی، مدیر منطقهای کمیته بینالمللی صلیب سرخ اظهار میکند: «شب قبل از عملیات، شب کوتاهی بود، اضطراب زیادی حاکم و کارهای بسیاری در حال انجام بود و موضوعات زیادی که باید به آنها فکر میشد.
این هیجان قابل درک بود. عملیات تسهیل آزادسازی و انتقال بازداشتشدگان سابق میان طرفهای شرکتکننده در مخاصمه نزدیک به دو سال در جریان بود. جایی برای اشتباه وجود نداشت.
انتقال شمار زیادی از افراد بین شهرهای مختلف در دو کشور، در پسزمینه مخاصمه و همهگیری جهانی هرگز کار سادهای نیست.»
به گفته کاربونی در آغاز چند مانع لحظه آخری وجود داشت. هر وقفهای میتوانست مشکلساز باشد، چراکه توافق این بود که تمامی پروازها در یک زمان انجام شود. پای اعتماد طرفین در میان بود.
به گزارش کمیته بینالمللی صلیب سرخ یک تأخیر در یک فرودگاه به منزله تأخیرهای بیشتر در دیگر فرودگاهها بود. ما زمان کمی داشتیم تا کارها را انجام دهیم، بنابراین همه چیز بسیار فشرده و پرتنش بود.
این عملیات که با همکاری مقامات هلالاحمر یمن و هلالاحمر عربستان سعودی انجام شد، نتیجه گفتوگوهای شهریور ماه در سوییس بود که بر پایه توافق استکهلم در سال 97 ایجاد شد.
نگرانی در چهره افراد کاملا پیدا بود
نقش کمیته بینلمللی صلیب سرخ عمل به عنوان یک میانجی بیطرف در انتقال بازداشتشدگان سابق بود.
کاربونی که در صنعا حضور داشت به یاد میآورد «در فرودگاه کمی هرجومرج شد؛ افرادی بسیاری روی باند حضور داشتند و هیاهو و فعالیت زیادی وجود داشت. همکاران من تمامی تلاش خود را برای تصحیح آخرین جزئیات انجام میدادند. داوطلبان و کارکنان هلالاحمر یمن توصیههای بهداشتی درباره کووید-19 ارایه میکردند. اضطرابی ناشی از حس پیشبینی و انتظار در وجود همه هر لحظه بیشتر میشد.
نگرانی در چهره افراد کاملا پیدا بود. با هر تأخیر، هیجان و تنش درونی اوج میگرفت. اما نهایتا آنها به پرواز درآمدند و این لحظه بسیار مسرتبخشی بود، چون نشان میداد که عملیات واقعا در حال وقوع است.
تمامی کارکنان و بازداشتشدگان سابق باید ماسک میزدند، در حالی که فاصلهگذاری فیزیکی تا حد امکان برقرار بود.
تا اواسط صبح، دو هواپیما برای خروج از صنعا آماده بودند. اما تأخیری که در فرودگاه دیگر به وجود آمده بو،د به معنی آن بود که نمیتوانستند پرواز کنند.
به باور کاربونی، نگرانی در چهره افراد کاملا پیدا بود. با هر تأخیر، هیجان و تنش درونی اوج میگرفت. اما نهایتا آنها به پرواز درآمدند و این لحظه بسیار مسرتبخشی بود، چون نشان میداد که عملیات واقعا در حال وقوع است.
تا اواخر صبح پانزدهم اکتبر (بیستوچهارم مهرماه)، پنج هواپیما تقریبا به طور همزمان از شهرهای صنعا و صیدون در یمن و شهر ابها در عربستان به پرواز درآمدند.
این لحظه برای آنهایی که در هواپیماها بودند، لحظه بسیار مهمی بود. یکی از بازداشتشدگان گفت: «من در انتظار زمانی هستم که نزد خانوادهام بازمیگردم، دلم برای آنها خیلی تنگ شده. امروز شادترین روز زندگی من است، آزادیام را به دست میآورم و امیدوارم باقی بازداشتشدگان نیز آزاد شوند و در کشور صلح و وضعیت بشردوستانه بهتری برقرار شود.»
وقتی آواز شادیِ رهایی سر دادند
چهارصد مایل آنطرفتر در صیدون، تورایا بن یوسف نیز با مشاهده پرواز هواپیما از فرودگاه به سمت صنعا نفسی از روی آرامش کشید.
تورایا بن یوسف که نماینده بخش حمایتی کمیته بینالمللی صلیب سرخ است و به طور معمول در انگلستان مستقر است، برای کمک در این عملیات فراخوانده شده بود.
او میگوید: «وقتی هواپیما به پرواز درآمد میشد تغییر به وجود آمده در فضا را احساس کرد. افراد آرام شدند، آنها میدانستند که هواپیماهای دیگری نیز از جاهای دیگر به پرواز درآمدهاند و میدانستند که این فرآیند مهم در حال انجام است.»
ما باید برای انجام این کار بر چالشهای لجستیکی بزرگی غلبه میکردیم. برای شروع، بازداشتشدگان سابق برای رسیدن به فرودگاه یک سفر 10 ساعته با اتوبوس داشتند که باید در مسیر از ایستهای بازرسی متعددی عبور میکردند.
نهایتا هنگامی که به فرودگاه رسیدند و متوجه شدند که واقعا در حال رفتن به خانه هستند، با شادی شروع به خواندن کردند؛ این لحظهای خاص بود.
بسیاری از آنها زخمهایی از جنگ داشتند و تعدادی نیز باید با برانکارد به داخل هواپیما برده میشدند.
وقتی همه کارها به پایان رسید، من در اتاقم نشستم و به صدای بازی کودکان در خیابان گوش دادم. این آزادسازی چهره مخاصمه را تغییر نخواهد داد، اما من واقعا باور دارم که به ما امید میدهد و به ما نشان میدهد که با داشتن اراده سیاسی و مصالحه چه کارهایی ممکن است. به علاوه به ما کمک میکند میان طرف[های مخاصمه] اطمینان و اعتماد ایجاد کنیم تا به گفتوگوهای بیشتر منجر شود.
در هر فرودگاه، کارکنان کمیته بینالمللی صلیب سرخ هویت بازداشتشدگان سابق را بررسی میکردند. همچنین به آنها بستههای بهداشتی، ماسک، لباس، غذا و مقدار اندکی پول داده میشد تا کمک کند پس از فرود به مقصدشان برسند.»
بن یوسف میگوید: «آنها برای رفتن به خانه خوشحال بودند. بسیاری از آنها گفتند قصد دارند ازدواج کنند. بقیه هم در انتظار رسیدن به خانه و چشیدن از غذای خانگی دستپخت مادرشان بودند. شاید ما مسئول عملیات پروازها بودیم، اما این کار خیلی فراتر از یک عملیات انتقال بود.»
«از دیدگاه بشردوستانه، شما با افرادی سروکار دارید که سالها از خانوادههایشان دور بودهاند. بعضی از خانوادهها حتی از مرده یا زندهبودن عزیزانشان اطلاع نداشتند، بنابراین این عملیات دوباره خانوادهها را در کنار هم قرارداد و به آنهایی که مجروح بودند، کمک کرد تا مراقبت درمانی مورد نیازشان را به دست آورند.»
حس اطمینان و امید
طی بیش از دو روز، کمیته بینالمللی صلیب سرخ بر 11 پرواز میان چندین شهر در یمن و عربستان سعودی نظارت داشت. در مجموع 1056 بازداشتشده سابق برای بازگشت به محل مبدأ خود از حملونقل ارایهشده استفاده کردند.
این عملیات، بزرگترین عملیات در نوع خود است که در جریان مخاصمه یمن انجام شد و بزرگترین عملیاتی است که کمیته بینالمللی صلیب سرخ از خرداد 1332 در جریان جنگ کره انجام داده است.
این آزادسازی چهره مخاصمه را تغییر نخواهد داد، اما به ما امید میدهد
امید است که این عملیات بتواند آغاز اتفاقی بهتر برای مردم یمن باشد. کاربونی معتقد است: «وقتی همه کارها به پایان رسید، من در اتاقم نشستم و به صدای بازی کودکان در خیابان گوش دادم. این آزادسازی چهره مخاصمه را تغییر نخواهد داد، اما من واقعا باور دارم که به ما امید میدهد و به ما نشان میدهد که با داشتن اراده سیاسی و مصالحه چه کارهایی ممکن است. به علاوه به ما کمک میکند میان طرفها[ی مخاصمه] اطمینان و اعتماد ایجاد کنیم تا به گفتوگوهای بیشتر منجر شود.
به گفته این فعال صلیب سرخ «تنها طرفهای شرکتکننده در مخاصمه امکان ایجاد یک تغییر مثبت پایدار را دارند. تنها یک راهحل سیاسی میتواند به درد و رنجها پایان دهد و برای آن کودکان آیندهای بهتر به ارمغان آورد.»