یمن در هیاهوی اضطراب و امید

 شهروندآنلاین: اکنون یک ماه از زمانی که کمیته بین­‌المللی صلیب سرخ در انتقال بیش از هزار نفر از بازداشت‌­شدگان سابق به خانه‌­شان کمک کرد، می‌­گذرد و یمن در هیاهوی اضطراب و امید است. طی 70 سال گذشته، این عملیات، بزرگ‌ترین عملیات انتقال بازداشت‌شدگان در میانه جنگ بوده که کمیته بین‌­المللی صلیب سرخ در آن شرکت داشته است. دو نفر از همکاران کمیته چگونگی وقوع آن را بازگو می‌کنند.

جایی برای اشتباه وجود نداشت

فابریزیو کاربونی، مدیر منطقه­‌ای کمیته بین­‌المللی صلیب سرخ اظهار می‌کند: «شب قبل از عملیات، شب کوتاهی بود، اضطراب زیادی حاکم و کارهای بسیاری در حال انجام بود و موضوعات زیادی که باید به آنها فکر می‌­شد.

این هیجان قابل درک بود. عملیات تسهیل آزادسازی و انتقال بازداشت‌­شدگان سابق میان طرف­‌های شرکت­‌کننده در مخاصمه نزدیک به دو سال در جریان بود. جایی برای اشتباه وجود نداشت.

انتقال شمار زیادی از افراد بین شهرهای مختلف در دو کشور، در پس­‌زمینه مخاصمه و همه­‌گیری جهانی هرگز کار ساده­‌ای نیست.»

به گفته کاربونی در آغاز چند مانع لحظه آخری وجود داشت. هر وقفه‌­ای می­‌توانست مشکل‌­ساز باشد، چراکه توافق این بود که تمامی پروازها در یک زمان انجام شود. پای اعتماد طرفین در میان بود.

به گزارش کمیته بین‌المللی صلیب سرخ یک تأخیر در یک فرودگاه به منزله تأخیرهای بیشتر در دیگر فرودگاه­‌ها بود. ما زمان کمی داشتیم تا کارها را انجام دهیم، بنابراین همه­ چیز بسیار فشرده و پرتنش بود.

این عملیات که با همکاری مقامات هلال‌احمر یمن و هلال‌احمر عربستان سعودی انجام شد، نتیجه  گفت‌وگوهای شهریور ماه در سوییس بود که بر پایه توافق­ استکهلم در سال 97 ایجاد شد.

نگرانی در چهره افراد کاملا پیدا بود

نقش کمیته بین­‌لمللی صلیب سرخ عمل به عنوان یک میانجی بی­‌طرف در انتقال بازداشت‌شدگان سابق بود.

کاربونی که در صنعا حضور داشت به یاد می‌­آورد «در فرودگاه کمی هرج‌ومرج شد؛ افرادی بسیاری روی باند حضور داشتند و هیاهو و فعالیت زیادی وجود داشت. همکاران من تمامی تلاش خود را برای تصحیح آخرین جزئیات انجام می‌­دادند. داوطلبان و کارکنان هلال‌احمر یمن توصیه­‌های بهداشتی درباره کووید-19 ارایه می‌­کردند. اضطرابی ناشی از حس پیش­‌بینی و انتظار در وجود همه هر لحظه بیشتر می‌شد.

نگرانی در چهره افراد کاملا پیدا بود. با هر تأخیر، هیجان و تنش درونی اوج می‌گرفت. اما نهایتا آنها به پرواز درآمدند و این لحظه بسیار مسرت­‌بخشی بود، چون نشان می‌­داد که عملیات واقعا در حال وقوع است.

تمامی کارکنان و بازداشت‌­شدگان سابق باید ماسک می‌­زدند، در حالی که فاصله‌­گذاری فیزیکی تا حد امکان برقرار بود.

تا اواسط صبح، دو هواپیما برای خروج از صنعا آماده بودند. اما تأخیری که در فرودگاه دیگر به وجود آمده بو،د به معنی آن بود که نمی‌توانستند پرواز کنند.

به باور کاربونی، نگرانی در چهره افراد کاملا پیدا بود. با هر تأخیر، هیجان و تنش درونی اوج می‌گرفت. اما نهایتا آنها به پرواز درآمدند و این لحظه بسیار مسرت­‌بخشی بود، چون نشان می‌­داد که عملیات واقعا در حال وقوع است.

تا اواخر صبح پانزدهم اکتبر (بیست‌وچهارم مهرماه)، پنج هواپیما تقریبا به طور همزمان از شهرهای صنعا و صیدون در یمن و شهر ابها در عربستان به پرواز درآمدند.

این لحظه برای آنهایی که در هواپیماها بودند، لحظه­ بسیار مهمی بود. یکی از بازداشت‌­شدگان گفت: «من در انتظار زمانی هستم که نزد خانواده­‌ام بازمی‌­گردم، دلم برای آنها خیلی تنگ شده. امروز شادترین روز زندگی من است، آزادی‌ام را به دست می­‌آورم و امیدوارم باقی بازداشت‌­شدگان نیز آزاد شوند و در کشور صلح و وضعیت بشردوستانه بهتری برقرار شود.»

وقتی آواز شادیِ رهایی سر دادند

چهارصد مایل آن‌طرف‌تر در صیدون، تورایا بن یوسف نیز با مشاهده پرواز هواپیما از فرودگاه به سمت صنعا نفسی از روی آرامش کشید.

تورایا بن یوسف که نماینده بخش حمایتی کمیته بین­‌المللی صلیب سرخ است و به طور معمول در انگلستان مستقر است، برای کمک در این عملیات فراخوانده شده بود.

او می‌گوید: «وقتی هواپیما به پرواز درآمد می‌­شد تغییر به وجود آمده در فضا را احساس کرد. افراد آرام شدند، آنها می‌­دانستند که هواپیماهای دیگری نیز از جاهای دیگر به پرواز درآمده­‌اند و می‌­دانستند که این فرآیند مهم در حال انجام است.»

ما باید برای انجام این کار بر چالش­‌های لجستیکی بزرگی غلبه می­‌کردیم. برای شروع، بازداشت‌­شدگان سابق برای رسیدن به فرودگاه یک سفر 10 ساعته با اتوبوس داشتند که باید در مسیر از ایست­‌های بازرسی متعددی عبور می‌­کردند.

نهایتا هنگامی که به فرودگاه رسیدند و متوجه شدند که واقعا در حال رفتن به خانه هستند، با شادی شروع به خواندن کردند؛ این لحظه­‌ای خاص بود.

بسیاری از آنها زخم‌­هایی از جنگ داشتند و تعدادی نیز باید با برانکارد به داخل هواپیما برده می‌­شدند.

وقتی همه کارها به پایان رسید، من در اتاقم نشستم و به صدای بازی کودکان در خیابان­ گوش دادم. این آزادسازی چهره مخاصمه را تغییر نخواهد داد، اما من واقعا باور دارم که به ما امید می­‌دهد و به ما نشان می­‌دهد که با داشتن اراده سیاسی و مصالحه چه کارهایی ممکن است. به علاوه  به ما کمک می‌‌کند میان طرف[­‌های مخاصمه] اطمینان و اعتماد ایجاد کنیم تا به گفت‌وگوهای بیشتر منجر شود.

در هر فرودگاه، کارکنان کمیته بین‌­المللی صلیب سرخ هویت بازداشت­‌شدگان سابق را بررسی می‌­کردند. همچنین به آنها بسته­‌های بهداشتی، ماسک، لباس، غذا و مقدار اندکی پول داده می­‌شد تا کمک کند پس از فرود به مقصدشان برسند.»

بن یوسف می‌گوید: «آنها برای رفتن به خانه خوشحال بودند. بسیاری از آنها گفتند قصد دارند ازدواج کنند. بقیه هم در انتظار رسیدن به خانه و چشیدن از غذای خانگی دست‌پخت مادرشان بودند. شاید ما مسئول عملیات پروازها بودیم، اما این کار خیلی فراتر از یک عملیات انتقال بود.»

«از دیدگاه بشردوستانه، شما با افرادی سروکار دارید که سال‌­ها از خانواده‌­های­شان دور بوده‌اند. بعضی از خانواده‌­ها حتی از مرده­ یا زنده‌بودن عزیزان­‌شان اطلاع نداشتند، بنابراین این عملیات دوباره خانواده‌­ها را در کنار هم قرارداد و به آنهایی که مجروح بودند، کمک کرد تا مراقبت درمانی مورد نیازشان را به دست آورند.»

حس اطمینان و امید

طی بیش از دو روز، کمیته بین­‌المللی صلیب سرخ بر 11 پرواز میان چندین شهر در یمن و عربستان سعودی نظارت داشت. در مجموع 1056 بازداشت­‌شده سابق برای بازگشت به محل مبدأ خود از حمل‌ونقل ارایه‌شده استفاده کردند.

این عملیات، بزرگ‌ترین عملیات در نوع خود است که در جریان مخاصمه یمن انجام شد و بزرگ‌ترین عملیاتی است که کمیته بین‌­المللی صلیب سرخ از خرداد 1332 در جریان جنگ کره انجام داده است.

توییت مرتبط

این آزادسازی چهره مخاصمه را تغییر نخواهد داد، اما به ما امید می­‌دهد

امید است که این عملیات بتواند آغاز اتفاقی بهتر برای مردم یمن باشد. کاربونی معتقد است: «وقتی همه کارها به پایان رسید، من در اتاقم نشستم و به صدای بازی کودکان در خیابان­ گوش دادم. این آزادسازی چهره مخاصمه را تغییر نخواهد داد، اما من واقعا باور دارم که به ما امید می­‌دهد و به ما نشان می­‌دهد که با داشتن اراده سیاسی و مصالحه چه کارهایی ممکن است. به علاوه  به ما کمک می­‌کند میان طرف‌­ها[ی مخاصمه] اطمینان و اعتماد ایجاد کنیم تا به گفت‌وگوهای بیشتر منجر شود.

به گفته این فعال صلیب سرخ «تنها طرف­‌های شرکت­‌کننده در مخاصمه امکان ایجاد یک تغییر مثبت پایدار را دارند. تنها یک راه‌حل سیاسی می­‌تواند به درد و رنج‌­ها پایان دهد و برای آن کودکان آینده­‌ای بهتر به ارمغان آورد.»