چاپ و نشر قرآن کریم در سال‌های پس از انقلاب چنان مورد توجه قرار گرفت که ایران را جزو پیشرو‌ترین‌ها در جهان اسلام قرار داد. در حالی که قرآن‌های چاپ‌شده در سال‌های قبل از انقلاب به یک میلیون نسخه نمی‌رسید.
به گزارش شهروند آنلاین،نخستین قرآن قرن ۱۶ میلادی در ایتالیا چاپ شد و اولین قرآن در ایران سال ۱۲۴۲ با حروف سربی چاپ شد. نخستین قرآن با چاپ سنگی هم سال ۱۲۴۹ در تهران چاپ شد.
نیاز مبرم قرآن‌های قبل از انقلاب به تحصیح
پیشینه چاپ قرآن در کشورمان حدود ۲۰۰ سال قدمت دارد اما این کار فراز و فرود‌های زیادی داشت. در دوران پهلوی چاپ قرآن چندان رونق نداشت و قرآن‌های چاپ شده هم کیفیت خوبی نداشتند و هم نیاز فراوان به تصحیح داشتند. البته سال ۱۳۴۴ قرآنی با عنوان قرآن پهلوی به چاپ رسید که نسبت به دیگر قرآن‌های چاپ‌شده کیفیت بهتری داشت اما این قرآن هم که با هدف ایجاد وجه برای شاه و درباریان چاپ شده بود خالی از اشکال نبود.
از کیفیت پایین چاپ و موضوع نیاز به تصحیح قرآن‌ها که بگذریم در دوران پهلوی مجموع قرآن‌های چاپ شده به یک میلیون جلد نمی‌رسید و نیاز به چاپ و نشر مصحف شریف مورد اهمیت نبود و در اولویت حاکمان قرار نداشت.
نظارت بر چاپ نشر قرآن و تصحیح آن با تأسیس سازمان تبلیغات
اما بعد از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی چاپ قرآن به صورت تخصصی و علمی در دستور کار قرار گرفت و گروه‌هایی در حوزه علمیه قم تصحیح قرآن پیش از چاپ را در دستور کار قرار دادند. البته این گروه‌ها نتوانستند آنگونه که باید موضوع تصحیح قرآن را دقیق انجام دهند تا اینکه پس از تأسیس سازمان تبلیغات اسلامی در سال ۱۳۶۱ کار تصحیح و نظارت بر چاپ و نشر قرآن آغاز شد. اصلاً اولین اقدام انجام شده در سازمان تبلیغات در حوزه قرآن کریم بود و در این سازمان ابتدا بخش قرآنی فعال شد.
شکوفایی در چاپ و نشر قرآن از همان سال‌های نخست انقلاب
«تصحیح قرآن و نظارت بر چاپ و نشر آن» عنوان یکی از بخش‌های سازمان تبلیغات اسلامی بود که در این راستا متخصصان امر برای تصحیح قرآن گرد هم جمع شدند و چاپ قرآن را هم قائده‌مند کردند، به این صورت که افرادی که می‌خواستند قرآن چاپ کنند باید قرآن‌های تصحیح‌شده و خالی از اشکال را انتخاب می‌کردند تا به آنها مجوز داده می‌شد. فرایند صدور مجوز برای چاپ قرآن از سال ۱۳۶۴ انجام شد.
از طرفی با توجه به تقاضای بالای مردم برای قرآن، چاپ و نشر قرآن رونق گرفت و از همان دهه شصت شاهد رشد و شکوفایی در عرصه چاپ و نشر قرآن بودیم.
تهیه و تدوین مصحف جمهوری اسلامی
البته این تازه آغاز راه بود و در دهه هفتاد با حمایت‌ها و توجه رهبر معظم انقلاب مرکز طبع و نشر قرآن کریم سال ۱۳۷۳ کار خود را با هدف تهیه مصحف جمهوری اسلامی ایران آغاز کرد و این مرکز با گرد هم آوردن اساتید امر، اقدام به تهیه مصحفی کرد که در نگارش، شیوه املاء، علامت‌گذاری و اعراب گذاری و برخی فاکتور‌های دیگر با مصاحف جهان اسلام هماهنگ باشد و ویژگی‌های خاص مصحف جمهوری اسلامی نظیر کم‌علامت‌بودن را هم داشته باشد.
این مرکز در کنار دفتر نظارت بر چاپ و نشر قرآن در سازمان تبلیغات سبب شدند امروز در جهان اسلام کسی نتواند به قرآن‌های چاپ شده در جمهوری اسلامی ایرادی وارد کند، زیرا تا پیش از این اقدامات، به دلیل وجود برخی اغلاط سهوی در چاپ و نگارش قرآن، کشورمان به تحریف قرآن متهم می‌شد.
۲۰۰ میلیون به یک میلیون؛ نسبت چاپ قرآن در قبل و بعد از انقلاب
گسترش چاپ و نشر قرآن کریم امروز به جایی رسیده که بیش از ۶۰۰ ناشر به امر چاپ قرآن مباردرت ورزیده‌اند تا جایی که گاهی چاپ قرآن در سال به بیش از ۱۰ میلیون نسخه می‌رسد امروز تعداد قرآن‌های چاپ شده دارای مجوز در کشور از عدد ۲۰۰ میلیون نسخه عبور کرده است. درحالی که عدد قرآن‌های چاپ شده در سال‌های پیش از انقلاب در مجموع شاید به یک میلیون نسخه نرسد.
تحول در ترجمه قرآن با پیروزی انقلاب اسلامی
ترجمه قرآن کریم از موضوعات مهمی بود که بعد از انقلاب مورد توجه قرار گرفت، زیرا ترجمه‌هایی که تا آن زمان وجود داشت چندان دقیق نبود و نیاز به تحول در موضوع ترجمه قرآن هم مانند دیگر موضوعات به خوبی احساس می‌شد. از این رو کار ترجمه قرآن هم در دستور کار نهاد‌های مختلفی از جمله سازمان تبلیغات، حوزه علمیه و بعد‌ها مرکز طبع و نشر قرآن کریم قرار گرفت.
۱۵۰ ترجمه برای گروه‌های مختلف در زبان‌های مختلف
تحول در ترجمه سبب شد امروز انواع آن ویژه گروه‌های سنی مختلف در دسترس باشد و به برکت انقلاب اسلامی عدد ترجمه‌های قرآن کریم امروز به حدود ۱۵۰ ترجمه تخصصی می‌رسد که علاوه بر زبان فارسی، قرآن به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، کردی، ترکی، سواحیلی و… هم ترجمه شده است.
در حالی که پیش از انقلاب ترجمه‌های قرآن به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسید و تنها ترجمه‌هایی چون الهی قمشه‌ای، مصباح و چند ترجمه قدیمی از جمله ترجمه بصیرالملک وجود داشت./فارس