سبک زندگی ایرانی دستخوش کرونا
«شهروند» در گفت‌وگو با کارشناسان بررسی کرد
کرونا سبک زندگی ایرانی‌ها را تا حدود زیادی به‌هم ریخته است اگر تا چند ماه دیگر مدام به سرزدن به بزرگتر‌ها سفارش می‌شد امروز مدام می‌گویند اگر پدر و مادرهایتان را دوست دارید بی‌خیال دیدن آنها شوید و به احوالپرسی با آنها با تلفن اکتفا کنید.
دورهمی‌ها و سرزدن‌های گاه‌وبیگاه عامل اصلی انتقال کرونا در کشور به شمار می‌رود. بررسی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۹۰درصد ابتلای افراد به بیماری کرونا مربوط به کسانی است که در جمع‌های شلوغ خانوادگی حضور داشته‌اند.
زیرا در دورهمی‌ها شاید میهمان‌ها با ماسک به منزل میزبان بروند اما در طول مدتی که در یک فضا با هم حضور دارند قطعا از ماسک استفاده نمی‌کنند.افرادی که باور ندارند این بیماری کشنده شیوع پیدا کرده و باعث مرگ‌ومیر عزیزان می‌شود همچنان با رفتار پرخطر خود و عدم استفاده از ماسک و رعایت نکردن فاصله اجتماعی باعث گسترش بیشتر بیماری کووید -۱۹ می‌شوند.
ایرانی‌ها انزوا و خانه‌نشینی را دوست ندارند
حسن حسینی، استاد دانشگاه و جامعه‌شناس معتقد است که دولت تاکنون نتوانسته آنطور که باید طرح مقابله با کرونا را در دست بگیرد، اما مدام از مردم می‌خواهد ماسک بزنند و محدودیت‌ها را رعایت کنند؛ از آن سو روحیه مردم به گونه‌ای است که نمی‌توانند با انزوا کنار بیایند و به همین دلیل نمی‌توانند محدودیت‌ها در روابط اجتماعی را تحمل کنند . از سوی دیگر فشار بیماری و شرایط اقتصادی که در دوران کرونا بیشتر هم شده است روی دوش مردم سنگینی می‌کند و این نیز سبب می‌شود مردم نسبت به رعایت بسیاری از مسائل بی‌توجه باشند.
به اعتقاد این جامعه شناس از این نکته نیز نباید غافل بود که آنقدر اطلاعات و پیام‌های متناقضی در فضای مجازی منتشر می‌شود که همین اطلاعات بعضا نادرست نیز مزید علت می‌شود تا مردم از رعایت نکات بهداشتی و رعایت فاصله اجتماعی سر باز زنند. در این شرایط است که ماسک زدن یا نزدن در بین مردم، اهمیت چندانی ندارد و ما شاهد افزایش آمار ابتلا و مرگ و میر در اثر کرونا خواهیم بود.
او تاکید کرد که این شرایط تنها در ایران وجود ندارد و همه مردم دنیا تقریبا واکنشی مشابه با مردم ایران دارند حتی در برخی از کشورها شرایط عدم رعایت نکات بهداشتی پررنگ‌تر بوده و به اعتراض‌های خیابانی هم کشیده شده است و این نشان می‌دهد در این کشورها بین مردم و دولت‌ها شکاف وجود دارد و مردم اعتراض خود را این‌گونه نشان می‌دهند .
اوایل همه‌گیری کرونا شرایط بهتری داشتیم
حسینی با اشاره به اینکه تا چند ماه اول شیوع کرونا شرایط بهتری داشتیم اما پس از مدتی این شرایط کاملا تغییر کرده و نتوانستیم با یک قرنطینه کوتاه شرایط را حفظ کنیم، ادامه می دهد: «از یک سو مدام دولت هشدارهایی در خصوص شیوع بیماری کووید – 19 می‌دهد و مدام به استفاده از ماسک و رعایت فاصله اجتماعی تشویق می‌شویم اما از سوی دیگر تلاش می‌کند برای عبور کم تنش‌تر از بحران اقتصادی ناشی از این بیماری، شرایط کشور را عادی‌سازی کند. این سیاست یک بام و دوهوای دولت، موجب افزایش بی‌اعتمادی مردم می‌شود.»
او با اشاره به اینکه تنها دولت در این شیوع مرگبار نقش ندارد ومردم نیز خودشان رعایت نمی‌کنند، ادامه می‌دهد: «سبک زندگی در ایران نسبت به سایر کشورها تا حدودی متفاوت است و این موضوعی است که از آن غافل شده‌ایم بحران ناشی از کرونا و لزوم فاصله‌گذاری فیزیکی باعث شده کانونی‌ترین نقطه واقعیت اجتماعی ما مورد تهدید قرار بگیرد.»
زندگی ایرانی‌ها با دیدوبازدید گره خورده است
زندگی ایرانی‌ها با روابط اجتماعی و دیدوبازدیدها گره خوره و کرونا این مرکز ثقل فعالیت‌ها را به چالش کشیده است و تلاش می‌کند با فرافکنی این شرایط را تغییر دهد.
او ادامه می دهد: «زندگی روزمره بستر امنی ایجاد می‌کند تا از انتخاب‌های کشنده و نامحدود فرار کنیم. حالا وقتی کرونا آمده زندگی روزمره را نشانه گرفته، ما شکل دیگری از زندگی که در چهارچوب پروتکل‌های بهداشتی باشد را نه تجربه کرده‌ایم و نه توان اجرای آن را داریم. اگر می‌خواهیم این پروتکل‌ها بخشی از زندگی روزمره مردم باشد، نیازمند زمان طولانی است تا این پروتکل‌ها به جزیی از تجربه روزمره زندگی ما تبدیل شوند.»
سبک زندگی در ایران نسبت به سایر کشورها تا حدودی متفاوت است و این موضوعی است که از آن غافل شده‌ایم بحران ناشی از کرونا و لزوم فاصله‌گذاری فیزیکی باعث شده کانونی‌ترین نقطه واقعیت اجتماعی ما مورد تهدید قرار بگیرد.
پیام‌های متناقضی که مردم دریافت می‌کنند
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه پیام‌های متناقضی که در خصوص کرونا منتشر می‌شود مردم را نسبت به رعایت این پروتکل‌ها سردرگم می کند، ادامه می دهد: «مراجع مختلف پیام‌هایی در خصوص کرونا را منتشر می‌کنند و این سبب می‌شود که یک منبع واحد، اخبار را منتشر نکند و این سبب می‌شود مردم نقش نهادهای بهداشتی را در این میان کمرنگ ببینند. این در حالی است که پزشکان و پرستاران ما در بیمارستان‌ها همه تلاش خود را انجام می‌دهند که مردم را از شرایط بد بیماری رها کنند اما موضوع این است که دولت باید در این میان مردم را در مقابله با کرونا شریک کند این راهبردها اگر طراحی شود، باید بازه زمانی مشخص داشته باشد چون اگر تعریف محدودی از زمان اجرای این طرح‌ها نداشته باشیم، این طرح خودبه‌خود شکست می‌خورند.»
حسینی تاکید می کند: «نکته دیگری که در این میان باید به آن اشاره کرد این است که در حوزه کرونا تناقض رفتاری وجود دارد وقتی مسئولان در برابر دوربین تلویزیون که میلیون‌ها نفر به نظاره آن نشسته‌اند نکات بهداشتی را رعایت نمی‌کنند این طرز فکر در ذهن مردم شکل می‌گیرد که شاید این بیماری جدی نیست.»
او با تاکید بر اینکه در برخی جاها شاهدیم که نمایندگان مجلس یا برخی از مسئولان و حتی هنرمندان بدون ماسک در کنار هم می‌نشینند و عکس یادگاری می‌گیرند اینطور به نظر می‌آید که کرونا آنقدرها هم که می گویند جدی نیست
اهمیت الگوهای رفتاری
به اعتقاد این جامعه‌شناس الگوی رفتاری بسیار مهم است، افراد جامعه از اولیای امور الگو می‌گیرند، متاسفانه الگوی رفتاری مسئولان ما ایراد دارد و این موضوعی است که نمی‌توان از کنار آن به راحتی عبور کرد. باید به این موضوع توجه داشت که صرفا با توصیه نمی‌شود قانون را اجرا کرد باید برای رعایت نکردن اصول بهداشتی در کل اماکن عمومی شامل جریمه شود تا افراد خود را موظف به اجرای آن کنند.
دورهمی‌ها اصلی‌ترین عامل شیوع کرونا
علی ماهر، معاون برنامه‌ریزی و نظارت ستاد فرماندهی مقابله با کرونای تهران معتقد است که این دورهمی‌ها اصلی‌ترین عامل شیوع کرونا است و در واقع میزبان اصلی این میهمانی‌ها، ویروس چندشاخه‌ای است که دنیا را در انحصار خود درآورده است .
او با اشاره به اینکه تهران و همه استان‌های کشور در وضعیت قرمز کرونا قرار دارند، ادامه می‌دهد از اول شیوع کرونا چنین وضعیتی نداشته‌ایم چراکه تا همین هفته گذشته نیز چند استان را به صورت زرد و نارنجی داشتیم ولی الان تمامی استان‌ها وضعیت قرمز دارند.لذا مسأله رعایت پروتکل‌ها از سوی همه افراد جامعه را می‌طلبد و از طرفی کنترل و نظارت بر رعایت محدودیت‌ها و پروتکل‌ها نیز باید در همه بخش‌ها تشدید شود.
ارتباطات خانوادگی بر حجم بیماری تاثیرگذار است
این پزشک معتقد است تماس‌ها و ارتباطات خانوادگی می‌تواند بر حجم بیماری و گسترش بیش از پیش اپیدمی تاثیرگذار باشد،به همین دلیل باید از سفر و دورهمی‌های هر چند محدود و خانوادگی پرهیز کرد
بر اساس آخرین مطالعات انجام شده، ۸۳ درصد بیماران از طریق همین گردهمایی‌های خانوادگی مبتلا شده‌اند، چراکه طی آن افراد در یک فضای کوچک و سربسته به صورت گروهی دور هم جمع می‌شوند که این مسأله به شدت میزان ابتلا را افزایش می‌دهد و علاوه بر آن با توجه به عدم تهویه مناسب هوا در فصل سرد سال، احتمال سرایت و انتقال بیماری نسبت به گذشته چندبرابر شده است.
او ادامه می‌دهد: «از بین بردن کرونا به تنهایی قابل حل نیست و وقتی همه در کنار هم قرار بگیرند، می‌توانند با غول کرونا مبارزه کرده و پیروز شوند به همین دلیل باید حتی‌الامکان از رفت‌وآمدها و دیدوبازدیدهای غیرضروری به هر نحوی اجتناب شود، چراکه بر اساس مطالعات پرهیز از دورهمی‌های کوچک خانوادگی بر کاهش شیوع بیماری و در نتیجه کنترل اپیدمی بسیار تاثیر بسزایی دارد.
نتیجه این طرح تا دو ماه آینده مشخص می‌شود
اما با این تعطیلات نباید انتظار کاهش آنی آمار ابتلا را داشته باشیم زیرا در حال حاضر بیش از 5 هزار بیمار بدحال در بیمارستان‌ها حضور دارند که برای نیمی از آنها نمی‌توان کاری کرد.
به گفته ماهر همین محدودیت‌های چند هفته گذشته نیز تا حدودی فشار را از روی بیمارستان‌ها کم کرد، اگرچه میزان آن قابل ملاحظه نیست ولی قطعاً محدودیت‌های این دو هفته، در صورت رعایت پروتکل‌ها و شیوه‌نامه‌ها از سوی آحاد مختلف جامعه می‌تواند در کاهش قابل ملاحظه روند ابتلا، بستری و در نتیجه فوت هموطنان اثرگذار باشد.
کاهش دورهمی‌ها روش مداخله غیرمستقیم
دکتر محمد مصدق، متخصص بیماری‌های عفونی نیز به «شهروند» می‌گوید: «نتایج به‌دست آمده نشان داده که برای مهار شیوع ویروس کرونا ترکیب مناسبی از مداخلات غیر دارویی ضروری است. مداخلات غیر دارویی کمتر مخرب و در عین حال با تاثیرگذاری بیشتر می‌توانند به اندازه مداخلات شدیدتر در مهار همه‌گیری سودمند باشند.»
او معتقد است که در نبود واکسن و داروهای ضد ویروسی، مداخلات غیر دارویی که در واکنش به ویروس‌های تنفسی (در حال ظهور) به کار گرفته می‌شوند، تنها گزینه موجود در تعدیل کردن فعالیت و گسترش ویروس و به تاخیر انداختن انتشار آن در میان افراد است.
متخصص بیماری‌های عفونی معتقد است که بیشتر کشورها در سراسر جهان در مواجهه با اپیدمی بیماری کووید-۱۹، مداخلات غیر دارویی بسیار محدودکننده را اجرا کرده‌اند. این مداخلات ممکن است منجر به تحمیل هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی شود و بر رفتار، سلامت روان و امنیت اجتماعی افراد تاثیر بگذارد.
بنابراین آگاهی از موثرترین مداخلات غیر دارویی این امکان را فراهم می‌سازد تا با روشی منطقی و به موقع از مداخلات کلیدی و با اثرگذاری بیشتر برای مقابله با افزایش مجدد ابتلا به بیماری کووید-۱۹ یا شیوع هر بیماری تنفسی دیگری در آینده استفاده کنیم.