سیما فراهانی| جمعیت هلال احمر به عنوان یکی از نهادهای معتبر و فعال در زمینه خدمت‌رسانی به نیازمندان و آسیب‌دیدگان، در سال گذشته با انجام فعالیت‌های متنوع و مؤثر، نقش بسزایی در بهبود وضعیت اجتماعی و معیشتی کشور ایفا کرد. این نهاد با بهره‌گیری از توانمندی‌های داوطلبان و همکاری با سازمان‌ها و مجامع خیران، به ارائه خدمات آموزشی، معیشتی و اجتماعی پرداخت و با اجرای پروژه‌های مختلف، به حمایت از اقشار آسیب‌پذیر جامعه کمک کرد. این اقدامات نمایانگر عزم جمعیت هلال احمر در راستای کاهش آلام بشری و ارتقاء کیفیت زندگی اقشار نیازمند است. صبح دیروز، محمدجوان عزتی، رئیس سازمان داوطلبان، در نشستی مهم به تشریح دستاوردها و فعالیت‌های این سازمان در حوزه‌های مختلف پرداخت و با اشاره به این که هم‌اکنون ۳.۵ میلیون داوطلب در کشور مشغول به فعالیت هستند، از دو برابر شدن این تعداد تا پایان سال خبر داد. همانطور که پیرحسین کولیوند، رئیس جمعیت هلال احمر، در گردهمایی بزرگ خانواده هلال احمر با حضور رئیس جمهور بیان کرد: «در این مسیر موفق شده‌ایم بیش از سه و نیم میلیون داوطلب را شناسایی، جذب و سازماندهی کنیم. این عدد نه تنها یک آمار، بلکه نشان‌دهنده میلیون‌ها انسانی است که در زمان حادثه، داوطلبانه و با کم‌ترین توقع، جان بر کف در خدمت مردم خواهند بود.»
ماموریت سازمان
محمد جواد عزتی در این نشست، در ابتدا توضیحاتی در خصوص ماموریت اصلی سازمان داوطلبان گفت: «ماموریت محوری که در سازمان داوطلبان تعریف کرده‌ایم، حمایت از اهداف جمعیت هلال احمر با محوریت کمک‌های بشردوستانه، ارتقاء تاب‌آوری جامعه و پاسخگویی به بحران‌ها است. این ماموریت از طریق جذب، آموزش و سازماندهی داوطلبان در سراسر کشور انجام می‌شود. بر اساس این ماموریت، ما چهار هدف کلیدی را برای سازمان در نظر گرفته‌ایم:
مدیریت داوطلبان در بحران‌ها: در مواجهه با حوادث طبیعی و غیرطبیعی، یکی از اهداف اصلی ما حداکثر بهره‌برداری از مشارکت‌های داوطلبانه است. این امر نیاز به مدیریت و سازماندهی دقیق داوطلبان در زمان بحران دارد.
آموزش و توان‌افزایی جامعه: به منظور آمادگی در برابر بحران‌ها و کاهش خطرپذیری، این هدف را در برنامه‌های خود قرار داده‌ایم.
پیشگیری و کاهش آسیب‌پذیری: افزایش تاب‌آوری جامعه و گروه‌های آسیب‌پذیر یکی دیگر از اهداف کلیدی ماست.
توسعه مشارکت‌های مردمی: فعالیت‌های سازمان ما بر پایه مشارکت‌های مردمی استوار است. ما به دنبال جلب مشارکت‌های عمومی برای کمک به آسیب‌دیدگان ناشی از حوادث طبیعی و غیرطبیعی هستیم.
سه وظیفه اصلی
رئیس سازمان داوطلبان در بخش دیگری از صحبت‌هایش ادامه می‌دهد: «سازمان داوطلبان به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های داوطلبی در کشور، سه وظیفه اصلی را برای خود تعریف کرده است. جذب و سازماندهی نیروی انسانی داوطلب اولین وظیفه ما است. ما به دنبال جذب افرادی هستیم که علاقه‌مند به فعالیت‌های بشردوستانه هستند و برای این کار یک بستر مناسب فراهم می‌کنیم. دومین وظیفه ما در این سازمان، ارائه خدمات حمایتی به نیازمندان است.
یعنی ما از ظرفیت‌های داوطلبی برای ارائه خدمات به آسیب‌دیدگان استفاده می‌کنیم، چه این آسیب‌ها ناشی از حوادث طبیعی باشد و چه غیرطبیعی. همچنین جذب و هدایت کمک‌های نقدی و غیرنقدی یکی دیگر از وظایف اصلی ما محسوب می‌شود. به محض وقوع حوادث، ما به جذب و هدایت کمک‌های مردمی برای آسیب‌دیدگان داخلی و بین‌المللی می‌پردازیم.»
سیاست‌های آینده
برنامه‌های سازمان داوطلبان در سال‌های آینده بر اساس پنج سیاست کلیدی تدوین شده است: «توسعه و اجرای استراتژی جامع جذب، نگهداشت و توانمندسازی داوطلبان، که در این خصوص اتاق فکری با افراد صاحب‌نظر برای بررسی و اجرای این سیاست تشکیل شده است. ارتقاء کیفیت و تنوع برنامه‌های آموزشی که متناسب با نیازهای روز و با هدف توانمندسازی داوطلبان اجرا می‌شود. نظام قدردانی از خدمات خیرین، برای افزایش انگیزه و تعهد در میان داوطلبان و خیرین ایجاد خواهد شد. استفاده از فناوری‌های نوین به منظور بهبود مدیریت امور داوطلبان و ارائه خدمات از دیگر سیاست‌های کلیدی این سازمان محسوب می‌شود.
نهادینه‌سازی فرهنگ داوطلبی، از طریق اجرای کمپین‌های آگاهی‌بخشی و توسعه این فرهنگ در جامعه نیز آخرین چشم‌انداز ما در سال‌های جدید خواهد بود. همچنین رونمایی از سامانه بانک امانات تجهیزات پزشکی یکی دیگر از اقدامات جدید در سال جاری خواهد بود. این سامانه با هدف استفاده از فناوری‌های نوین رونمایی خواهد شد. اعزام کاروان‌های سلامت تخصصی به مناطق محدود و عشایری در سال ۱۴۰۴ آغاز خواهد شد. برنامه ملی نذر خدمت هشت نیز با چهار محور خدمت‌رسانی اجرایی و عملیاتی خواهد شد.»
اجرای 3 هزار و 375 پروژه داوطلبی در راستای محرومیت‌زدایی
سازمان داوطلبان با بهره‌گیری از ظرفیت‌های داوطلبی، به دنبال ارتقاء تاب‌آوری جامعه و پاسخگویی به بحران‌ها است. عزتی در ادامه صخبت‌هایش می‌گوید: «ما امیدواریم با ادامه این فعالیت‌ها و جذب مشارکت‌های مردمی، بتوانیم به نیازمندان بیشتری کمک کنیم و در راستای اهداف بشردوستانه گام برداریم. در سال ۱۴۰۳، با به کارگیری 364 هزار داوطلب و همکاری ۸۷۳ تشکل مردم‌نهاد، ما توانستیم نزدیک به ۵ میلیون و ششصد هزار نفر از خدمات خود بهره‌مند کنیم. این خدمات عمدتاً در دو محور سلامت و معیشت ارائه شد. خدمات سلامت محور شامل اعزام کاروان‌های سلامت و توزیع بسته‌های حمایتی می‌شود.
درواقع با اعزام ۱۵۱۹ کاروان به مناطق محروم و روستایی، بیش از 21 هزار داوطلب در این کاروان‌ها همکاری کردند. همچنین 36 هزار و 674 بسته حمایتی شامل مواد غذایی و بهداشتی میان خانواده‌های نیازمند توزیع شد. توزیع بسته‌های معیشتی میان خانواده‌های آسیب‌دیده از حوادث از جمله اقدامات اصلی ما بود. این بسته‌ها شامل مواد غذایی و اقلام ضروری برای زندگی روزمره بود. خدمات معیشت محور نیز شامل اجرای پروژه‌های محرومیت‌زدایی می‌شود. در سال ۱۴۰۳، جمعیت هلال‌احمر موفق به اجرای 3 هزار و 375 پروژه داوطلبی در راستای محرومیت‌زدایی شد. این پروژه‌ها با مشارکت ۲۰ هزار داوطلب و ۵۳۳ تشکل مردم‌نهاد انجام گرفت و به 388 هزار نفر در مناطق کم‌برخوردار شهری و روستایی خدمات‌رسانی شد.»
خدمت به بیش از 50 هزار سالمند
رئیس سازمان داوطلبان به خدمات دیگری از سوی این سازمان اشاره می‌کند و می‌گوید: «ما توانستیم با ۹۴۱ مرکز درمانی، ۶۸۵ داروخانه و هزار و 107 پزشک عمومی و متخصص همکاری کنیم تا به بیماران نیازمند خدمات درمانی ارائه دهیم. در قالب طرح “مشارکت اجتماعی ایرانیان”، 158 هزار و 200 نفر از خدمات درمانی بهره‌مند شدند. در این طرح، داوطلبان به منازل سالمندان و خانواده‌های شهدا مراجعه کرده و خدماتی در حوزه‌های سلامت، معیشت و عمران ارائه دادند.
ما بیش از 10 هزار و 673 سرای عمومی و منازل شخصی سالمندان را بازدید کردیم و بیش از 50 هزار سالمند از خدمات این طرح بهره‌مند شدند. در سال گذشته، به 207 هزار و 164 نفر در مناطق محروم و متأثر از خشکسالی و تغییرات اقلیمی در چهار محور خدماتی آب‌رسانی، توزیع بسته، آموزش و بررسی پزشکی خدمات ارائه شد. همچنین سازمان موفق به دریافت ۲۵۵ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان اعتبار حمایتی شد که به 96 هزار و 750 مددجو و بیمار نیازمند به صورت مساعدت بلاعوض کمک شد. ما به منظور حمایت از کسب و کارهای کوچک و خانگی، نیز برنامه‌هایی را برای تأمین مالی و مشاوره به این کسب و کارها اجرا کردیم.»
آمار کلی و سازماندهی داوطلبان
عزتی به موضوع دیگری اشاره می‌کند: «جمعیت هلال احمر به عنوان یکی از بزرگ‌ترین نهادهای داوطلبی در کشور، است. با توجه به فراخوانی که در سال گذشته انجام شد، تعداد داوطلبان این سازمان، به یک میلیون و ۱۲۷ هزار نفر رسید. این داوطلبان عمدتاً افراد بالای ۳۵ سال هستند که در سامانه هلال ثبت‌نام کرده‌اند. هدف ما در سال جاری، دو برابر کردن این عدد است. بنابراین سایر شهروندان نیز می‌توانند از طریق این سایت عضوی از جمعیت هلال احمر شوند.
همچنین در سالی که گذشت، 2 هزار 920 داوطلب و خیر به عنوان حامیان کرامت انسانی در سراسر کشور فعالیت کردند. هدف این فعالیت‌ها، کمک به نیازمندان و تأمین بخشی از هزینه‌های معیشتی بیماران صعب‌العلاج و خانواده‌های نیازمند در قالب طرح مشارکت اجتماعی ایرانیان بود که به 149 هزار نفر خدمات‌رسانی شد. در پویش یلدانه نیز، ۴۲۴ داوطلب و خیر از ۲۴۰ مرکز از جمله سرای سالمندان و بیمارستان‌ها در شب یلدا حضور پیدا کردند و بسته‌هایی برای شاد کردن این افراد توزیع کردند. در این طرح، 51 هزار نفر بهره‌مند شدند.»
جمع‌آوری کمک‌های مردمی به جبهه مقاومت
یکی از بزرگ‌ترین اقدامات سال گذشته، فراخوان جمع‌آوری کمک‌های مردمی به جبهه مقاومت بود. پس از فرمایشات مقام معظم رهبری درباره نیازمندی‌های مردم مظلوم لبنان و فلسطین، مردم به صورت ویژه حمایت‌های نقدی و غیرنقدی را به جمعیت هلال احمر ارائه کردند. در این طرح، ۶۶ میلیارد تومان کمک نقدی و ۳۸۰ میلیارد تومان ارزش کمک‌های غیرنقدی جمع‌آوری شد.
دوره‌های آموزشی
در سال ۱۴۰۳، 10 هزار و 867 دوره آموزشی عمومی و مبتنی بر نیاز داوطلبان برگزار شد که با حضور 122 هزار فراگیر همراه بود. از جمله موضوعات آموزشی می‌توان به کمک‌های اولیه، آمادگی برای مقابله با مخاطرات و مهارت‌های زندگی اشاره کرد. همچنین یکی از فعالیت‌های مهم سال گذشته، اعزام کاروان‌های رهسپاران عصر ظهور به مراسم اربعین بود. این کاروان‌ها شامل ۱,۲۰۰ نفر از افراد در محله‌های کمتر برخوردار بودند که به سفر عتبات عالیات رفتند. همچنین، طرح شمیم رضوی برای اعزام ۴۰۰ زن به مشهد مقدس نیز اجرا شد.
آماده برای حمایت ویژه از حادثه‌دیدگان بندرعباس
محمدجواد عزتی در پایان این نشست، در گفت‌وگو با خبرنگار «شهروند» روایتی از اقدامات در خصوص حادثه بندرعباس ارائه می‌دهد و می‌گوید: «در پی حادثه‌ای ناگوار که در منطقه رخ داد، جمعیت هلال احمر به سرعت و با تمام توان خود وارد عمل شد. در ساعات اولیه، با شروع این بحران، تمامی داوطلبان ما به حالت آماده‌باش درآمدند و فراخوانی برای حضور آنها صادر شد. امدادگران ما به سرعت در میدان حاضر شدند و اقدامات اولیه را آغاز کردند.
پس از ورود امدادگران، تیم‌های حمایت روانی ما نیز به کمک خانواده‌های مضطرب شتافتند. آنها با برقراری ارتباط با این خانواده‌ها، سعی کردند تا از نظر روانی به آنها کمک کنند و احساس آرامش بیشتری به آنها منتقل کنند. این حمایت روانی در چنین شرایطی بسیار حیاتی بود. در ادامه، ما به یک نیازسنجی در میدان پرداختیم و متوجه شدیم که نیاز به آب معدنی به‌طور جدی احساس می‌شود. با توجه به دپوهایی که در استان‌های مختلف داشتیم و همچنین کمک‌های خیرین، ما اقدام به ارسال آب معدنی به منطقه کردیم. پس از آن، نیاز به ماسک نیز مطرح شد و ما توانستیم با همکاری خیرین، ماسک‌های مورد نیاز را تأمین و توزیع کنیم. در این میان، گروه‌های جهادی نیز اعلام آمادگی کردند تا از خانواده‌ها حمایت کنند. اما با توجه به شرایط موجود، به آنها گفتیم که صبر کنند تا اوضاع کمی پایدارتر شود.
این تصمیم به‌منظور جلوگیری از هرگونه شلوغی و اختلال در روند امدادرسانی اتخاذ شد. همچنین، در این شرایط، مثلا خیرانی با مبالغی پول به منطقه آمدند و از ما خواستند که راهنمایی کنیم چگونه می‌توانند کمک کنند. ما به آنها توضیح دادیم که تخصیص ویژه‌ای برای استان هرمزگان در نظر گرفته‌ایم تا از بیماران نیازمند حمایت کنیم. همچنین اینکه صبر کنند تا نیاز سنجی‌ها صورت بگیرد و بعد از آن کمک‌ها انجام شود. در مرحله اول، تمامی خدمات درمانی به‌صورت رایگان توسط وزارت بهداشت ارائه می‌شد، اما در مراحل بعدی برای طول درمان، این حمایت‌ها به‌صورت ویژه ادامه خواهد یافت. همچنین برای آسیب‌دیدگان قطع عضو که نیاز به دست‌های مصنوعی یا چشم مصنوعی داشتند، اعلام کردیم که می‌توانند به مجموعه هلال احمر مراجعه کنند و بخشی از هزینه‌های مربوطه از طریق داوطلبان استان تأمین خواهد شد.
تیم سحر نیز همچنان با جوانان در منطقه فعال بود و ما هم تیم‌های حمایتی داوطلب خود را داشتیم که با سایر گروه‌ها همکاری می‌کردند. پس از اینکه شرایط کمی آرام‌تر شد و مردم توانستند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، برنامه‌ریزی کردیم که دوستان ما به خانه‌های خانواده‌ها مراجعه کرده و با آنها ارتباط بگیرند. به محض اینکه نیازهای جدید به ما اعلام شود، خیران ما آماده‌اند تا به کمک بیایند و تیم‌های حمایتی ما به‌طور مستمر در منطقه حضور خواهند داشت. با همکاری و همدلی تمامی اعضای جمعیت هلال احمر و خیرین، امیدواریم بتوانیم به خانواده‌ها در این شرایط دشوار کمک کنیم و حمایت‌های لازم را ارائه دهیم.»/