[ مریم رضاخواه] در میان سیل جمعیتی که در پی کشف تازه‌ترین کتاب‌ها به نمایشگاه آمده بودند و در میان سالن‌هایی که با رنگ و کلمات وسوسه‌انگیز پر شده بود، جایی بود متفاوت؛ نه برای خرید، نه برای امضا، بلکه برای زندگی. گوشه‌ای آرام، امن و انسان‌دوستانه خودنمایی می‌کرد؛ ایستگاه امداد و سلامت هلال‌احمر، نقطه‌ای از آرامش و خدمت در قلب هیاهوی فرهنگ.
هم‌زمان با برگزاری سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و در ایام گرامیداشت هفته جهانی صلیب سرخ و هلال احمر از ۱۸ تا ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴، جمعیت هلال احمر شمیرانات با بهره‌گیری از نیروهای امدادی متخصص و داوطلبان آموزش‌دیده، پوشش امدادی کامل این رویداد فرهنگی بزرگ را بر عهده گرفت.امسال نیز مانند سال‌های گذشته، امدادگران و داوطلبان هلال‌احمر با لباس‌های منقش به نشان سرخ، پرچم‌دار سلامت در نمایشگاه کتاب تهران شدند. حضور آن‌ها اما فراتر از واکنش به حوادث یا پاسخگویی به نیازهای لحظه‌ای است. هلال‌احمر آمده بود تا با مردم سخن بگوید؛ از انسانیت، از آمادگی، از آموزش و از خدمت.
گوشه‌ای برای تنفس در هیاهو
در میانه سالن‌ها و غرفه‌هایی که هر یک با رنگ و طرحی مخاطبان را به سمت خود می‌کشاند، ایستگاهی برپا شده بود با عنوان «ایستگاه سلامت». در نگاه اول شاید ساده به نظر می رسید، اما با ورود به آن، فضایی انسانی و صمیمی آشکار می‌شد. امدادگران در این ایستگاه، با مهارتی مثال‌زدنی، فشار خون بازدیدکنندگان را اندازه می‌گرفتند وراهکارهای ساده حفظ سلامت را آموزش می‌دادند. «آنجا فقط فشار خون نمی‌گرفتیم…»، این را یکی از داوطلبان می‌گوید. «اآنجا فرصتی بود برای گفت‌وگو. خیلی‌ها سوال داشتند؛ مثلاً اگر جلویشان کسی بیهوش شد، باید چه کنند؟ ما همین‌ها را آموزش می‌دادیم.»
آمبولانس‌هایی در آماده‌باش و آرامش
در نقاط مختلف نمایشگاه، چهار دستگاه آمبولانس و یک خودروی ست نجات مستقر شده بودند. شاید برخی تنها از کنارشان گذشتند اما برای بسیاری، بودنشان نشانه‌ای از آرامش بود؛ خیال راحتی که اگر حادثه‌ای رخ دهد، کسی هست که بی‌درنگ دست‌به‌کار شود. امدادگرانی با تجهیزات کامل، آموزش‌دیده و آماده، بی‌هیاهو در پس‌زمینه مراقبند.
جایی برای پیوستن؛ از تماشا تا تعهد
مهدی حبیبی معاون امداد و نجات هلال‌احمر شمیرانات که خود با لباس امداد در نمایشگاه حاضر بود، به «شهروند» می گوید: « با توجه به استقبال بی‌نظیر بازدیدکنندگان و افزایش قابل توجه حجم تردد و ازدحام، تدابیر ویژه‌ای به منظور ارتقای پوشش امدادی و افزایش آمادگی نیروهای عملیاتی در محل برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اتخاذ شد.
در این راستا تعداد ۶ تیم امدادی دونفره از نیروهای عملیاتی جمعیت هلال‌احمر به صورت چرخشی و منظم در تمامی سالن‌های نمایشگاه مستقر و شیفت‌بندی شدند تا در صورت بروز هرگونه حادثه احتمالی خدمات امدادی در سریع‌ترین زمان ممکن ارائه گردد.
همچنین جهت پوشش کامل فضاهای باز نمایشگاه محوطه یاس نیز تحت پوشش قرار گرفت و نیروهای امدادی به صورت شیفت‌های دو ساعته در این محل مستقر شدند. تیم‌های واکنش سریع، پایگاه‌های امدادی ثابت و سیار، و ایستگاه‌های سلامت از آغاز نمایشگاه در محل مصلای امام خمینی (ره) مستقر شدند تا خدمات امدادی، بهداشتی و مشاوره‌ای را به بازدیدکنندگان ارائه دهند و در صورت بروز حادثه، اقدامات لازم درمانی و انتقال مصدومان در سریع‌ترین زمان ممکن انجام شود.در مجموع ٣٠ امدادگر در این رویداد حاضر بودند تا خدمات امدادی ارائه کنند.
این اقدامات در راستای تحقق شعار سال ۲۰۲۵ هفته جهانی صلیب سرخ و هلال احمر، «زنده نگه داشتن بشریت: امید، کمک و التیام» انجام شد؛ شعاری که بر اهمیت فداکاری و تلاش‌های بی‌وقفه امدادگران و داوطلبان در کاهش رنج انسان‌ها و حفظ کرامت انسانی تأکید دارد. با استقرار سه پایگاه امدادی در ورودی متروی شهید بهشتی، ورودی مصلی و در اصلی نمایشگاه، شبکه‌ای پویا و دقیق از مراقبت‌های پیش‌بیمارستانی در قلب این رویداد فرهنگی شکل گرفت. هر ایستگاه، ۹ تا ۱۰ امدادگر آموزش‌دیده حضور داشت تا به بازدیدکنندگانی که خستگی، گرمازدگی، افت فشار، بریدگی یا هر نوع حادثه جزئی یا جدی که ممکن بود تجربه‌شان را تلخ کند، خدمات ارائه کنند. در این سه نقطه، خدماتی چون پانسمان، کنترل فشار خون، رسیدگی به گرمازدگی و سایر کمک‌های اولیه، با سرعت، دقت و آرامش ارائه می‌شد. خودروهای ست نجات مجهز، آمبولانس‌ها و خودروهای عملیاتی در اطراف نمایشگاه مستقر بودند تا در صورت بروز بحران‌هایی همچون ازدحام، شرایط جوی نامناسب یا حوادث پیش‌بینی‌نشده، واکنشی سریع و مؤثر داشته باشند. طی روزهای گذشته، با وجود طوفان و برخی شرایط نامساعد، هیچ حادثه جدی رخ نداد؛ روزانه اما حدود ٢٣٠ نفر در ایستگاه سلامت هلال احمر خدمات پیش بیمارستانی دریافت کردند.»
در کنار فعالیت‌های امدادی، هلال‌احمر حضوری مؤثر در فضای فرهنگی نمایشگاه نیز داشت. حبیبی در رابطه با خدمات جمعیت هلال احمر در فضای فرهنگی نمایشگاه می گوید:« سازمان جوانان با غرفه‌ای رنگارنگ با عنوان «دوستدار کودک» در سالن کودک و نوجوان، کودکان را با مفاهیم اولیه کمک‌های اولیه، آمادگی در برابر زلزله و مهارت‌های ایمنی آشنا می‌کرد. این آموزش‌ها در قالب بازی، نقاشی و فعالیت‌های شاد، نه‌تنها برای کودکان جذاب بود، بلکه به والدین این فرصت را می‌داد تا با خیال راحت‌تری در نمایشگاه حضور یابند. همچنین مربیان مجرب و داوطلبان جوان ما در این غرفه حضور فعال داشتند و با رویکردی کاملاً تخصصی و در عین حال کودک‌محور، پاسخگوی نیازهای آموزشی و تربیتی کودکان بودند. حبیبی ادامه می دهد: «این نوع آموزش‌ها، تأثیر عمیقی دارد. وقتی کودک از سن کم با امداد، کمک‌رسانی و مراقبت آشنا شود، در آینده هم شهروند مسئول‌تری خواهد بود و هم در شرایط بحرانی، بهتر عمل می‌کند.»
ترویج فرهنگ داوطلبی در قلب نمایشگاه
اما شاید بخش متفاوت و کم‌نظیر فعالیت هلال‌احمر، جایی بود که نه درمانی در کار بود، نه امداد؛ جایی که برگه‌های ثبت‌نام داوطلبی روی میزها چیده شده بود. داوطلبان با شور و انرژی، درباره مزایای عضویت در جمعیت هلال‌احمر توضیح می‌دادند؛ درباره اینکه چگونه می‌شود بخشی از یک خانواده بزرگِ انسان‌دوست بود. «عضوگیری در چنین فضایی، یعنی استفاده از یک فرصت طلایی.» این را مهدی حبیبی، می‌گوید. «ما در نمایشگاه فقط برای امدادرسانی حضور نداشتیم ؛ رفته بودیم تا آگاهی بسازیم، علاقه‌مندان را جذب کنیم، آموزش بدهیم و فرهنگ داوطلبی را گسترش دهیم.»
نوجوانانی با چشمان پر از اشتیاق، جوانانی که دنبال معنایی فراتر از زندگی روزمره می‌گشتند، حتی پدر و مادرها و زنان و مردان میانسالی که آمده بودند تا فرزندانشان را با جهان داوطلبی آشنا کنند، در این ایستگاه مکث می‌کردند، گوش می‌دادند، سؤال می‌پرسیدند و گاه با لبخند، فرم‌ها را پر می‌کردند.
با استفاده از QRکدها و سامانه‌های ثبت‌نام دیجیتال، امکان پیوستن به این جمع بزرگ، آسان‌تر از همیشه شده بود. اینجا، میان کتاب‌ها و واژه‌ها، بذر مشارکت کاشته می‌شد؛ بذری که شاید در آینده‌ای نه‌چندان دور، در قالب امدادگری فداکار یا مربی داوطلب، به بار بنشیند.
معاون امداد و نجات هلال‌احمر شمیرانات ادامه می دهد: «شما هم می‌توانید به‌عنوان یک داوطلب، در زمینه‌هایی مانند کمک‌های اولیه، حمایت از نیازمندان، مشارکت در بحران‌ها، آموزش‌های مردمی و فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی نقش‌آفرینی کنید. مهم نیست چه تخصص یا مهارتی دارید؛ آنچه اهمیت دارد، اراده شما برای کمک کردن است. برای ثبت‌نام، کافی‌ست از طریق سامانه (هلال من) به‌صورت آنلاین ثبت‌نام کنید و عضوی از این مسیر پربرکت و افتخارآفرین شوید.»
در کنار خدمات امدادی، فعالیت‌های اطلاع‌رسانی و پیشگیرانه نیز در دستور کار قرار داشت؛ از جمله راهنمایی بازدیدکنندگان برای رعایت نکات ایمنی، معرفی خدمات هلال‌احمر و پاسخگویی به سؤالات مردم درباره نقش این نهاد در مواقع بحران. این اقدامات، موجب ایجاد حس اعتماد و اطمینان در میان شرکت‌کنندگان و بازدیدکنندگان می شد و جلوه‌ای روشن از حضور آگاهانه و هدفمند نیروهای امدادی در یک رویداد فرهنگی ملی به شمار می‌رود.
حضور، نه فقط برای واکنش؛ برای فرهنگ‌سازی
آنچه حضور هلال‌احمر در این نمایشگاه را متفاوت می‌کرد، ترکیب دقیق سه عنصر حیاتی بود: امداد، آموزش و ترویج فرهنگ داوطلبی. این سازمان آمده بود تا فقط در لحظات بحرانی حاضر نباشد؛ آمده بود تا سبک زندگی سالم را ترویج دهد، آموزش‌های حیاتی را به زبان ساده و قابل‌فهم ارائه کند و به مردم یادآوری کند که هرکدامشان، می‌توانند حلقه‌ای از زنجیره نجات باشند.
مهدی حبیبی با نگاهی امیدوار ادامه می‌دهد: «برای ما مهم است که مردم بدانند امدادگر بودن، یک نقش لحظه‌ای نیست؛ یک سبک زندگی است. داوطلبی در هلال‌احمر، فقط به معنی حضور در صحنه حادثه نیست؛ یعنی مراقبت از جامعه، از فرهنگ، از جان و روان مردم.»
او تأکید می‌کند که این مأموریت صرفاً یک وظیفه سازمانی نیست، بلکه یک حضور عاشقانه است؛ حضوری که با تمام توان و دل، در خدمت مردم ایستاده است.
نمایشگاه کتاب تهران، با همه شور و هیجان فرهنگی‌اش، امسال هم صحنه‌ای بود برای درخشش مفاهیم انسانی. در کنار غرفه‌های شلوغ و داغ‌ترین کتاب‌های تازه‌چاپ، ایستگاهی بود برای درنگ، برای آموختن، برای پیوستن. جایی که نشانی از امنیت، آگاهی و مهربانی داشت./