اهالی بیرجند «راضیه ملایی» را با کارهای داوطلبانه‌اش در انجمن‌های مردم‌نهاد محلی می‌شناسند که سال‌هاست هدفش را روی بهبود زندگی بیرجندی‌ها و روستاهای اطراف این شهر در خراسان‌جنوبی متمرکز کرده است.
عضویت و فعالیت مستمرش در هلال‌احمر و انجمن همیاران افتخاری محیط‌زیست و رفتگران طبیعت بیرجند، پلی شده تا این سه نهاد را بیش از پیش به هم متصل کند و دغدغه‌های هر گروه را با اعضای گروه‌های دیگر در میان بگذارد. هفت سال است که به عنوان عضو داوطلب جمعیت در فعالیت‌های هلال‌احمر بیرجند حضوری همیشگی دارد و همزمان از کلاس‌های آموزشی و درختکاری و حضور در روستاهای بیرجند به همراه دوستان محیط‌زیستی‌اش هم دریغ‌نمی‌کند.
همین فعالیت‌ها هم بهانه‌ای شده تا از میان جوانان فعال در زمینه محیط‌زیست و منابع طبیعی کشور، تقدیرنامه سرپرست سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری ایران را از آن خود کند.
این جوان داوطلب می‌گوید: «از اینکه وقت خودم را برای فعالیت در حوزه محیط‌زیست و منابع طبیعی صرف کنم، احساس آرامش می‌کنم. طبیعت خانه من است.»
یک روز گرم تابستان بود که تصمیم گرفت برای یادگیری کمک‌های اولیه و دوره‌های امدادونجات سری به هلال‌احمر شهرستان بیرجند بزند.
بعد از آن روز تابستانی سال 92 بود که ارتباط همیشگی راضیه ملایی با هلال‌احمر آغاز شد و چشم که بر هم زد، مربی طرح دادرس شده بود و دبیر شاخه آزاد کانون دانشجویی بیرجند.
البته او مسئولیت‌های دیگری هم در مدت حضور هفت ساله‌اش در هلال‌احمر بر عهده گرفته است: «در طول هفت سال حضورم در هلال‌احمر بیرجند مسئولیت‌های مختلفی بر عهده داشتم. یکی از بهترین روزهایم به عنوان داوطلب جوانان این جمعیت، روزهایی بود که به عنوان مربی طرح دادرس در مدارس بیرجند حضور داشتم.
تیم‌هایم همیشه از بهترین‌های استان بودند و در دو سالی که مربی‌گری این طرح را بر عهده داشتم، دو گروه من، مقام چهارم کشوری را از آن خود کردند.»
فعالیت‌های داوطلبانه او در بیرجند به همین جا ختم نشد و بلافاصله بعد از فارغ‌التحصیلی به اداره محیط‌زیست بیرجند رفت تا بتواند فعالیت در رشته‌ای را که در آن تحصیل کرده بود، هم آغاز کند: «رشته تحصیلی من مهندسی منابع طبیعی و محیط‌زیست است. فردای فارغ‌التحصیلی به اداره محیط‌زیست بیرجند رفتم و گفتم می‌خواهم با شما همکاری کنم.
با روی گشاده از پیشنهادم استقبال کردند و از همان روز به انجمن همیاران افتخاری محیط‌زیست بیرجند پیوستم.»
برای توقف شن‌های روان
فعالیت‌های محیط‌زیستی‌اش به مناسبت‌های تقویمی خلاصه نمی‌شد و به همراه اعضای فعال انجمن همیاران محیط‌زیست به روستاها و مناطق محروم بیرجند می‌رفت تا مردم را با مشکلات محیط‌زیستی محل زندگی‌شان آشنا کند.
همان سال‌ها به جمع انجمن دیگری به نام انجمن رفتگران طبیعت هم پیوست: «می‌خواستم کار داوطلبانه کنم و برایم فرقی نمی‌کرد این کار و فعالیت طرح فلان انجمن است یا فلان نهاد. مهم کاری بود که انجام می‌دادم و به من احساس رضایت می‌داد.
چون هم با هلال‌احمر، هم انجمن همیاران محیط‌زیست و هم انجمن رفتگران طبیعت در ارتباط بودم، خیلی زود حلقه وصل مهمی بین این نهادهای داوطلبی به وجود آمد و دوستان من در این انجمن‌ها هم از آن استقبال کردند، برای همین توانستیم فعالیت‌های مشترکی را با هم کلید بزنیم و آموزش‌ها را هدفمندتر کنیم و با یک تیر چند نشان بزنیم.»
پروژه «ترسیب کربن» که با همکاری سازمان ملل در 50 روستای شهرستان بیرجند انجام شده بود، یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های او در سال‌های گذشته بود که با همراهی انجمن‌ها و فعالان محیط‌زیستی بیرجند در روستای تاجمیر انجام داد.
ملایی می‌گوید: «روستاهای مرزی خراسان‌جنوبی که با سیستان‌وبلوچستان همجوارند، روستاهایی بیابانی‌اند که با مشکل شن‌های روان روبه‌رو هستند. من به همراه دیگر اعضای این انجمن‌ها برای اجرای پروژه ترسیب کربن به تاجمیر رفتیم. در این پروژه علاوه بر آموزش‌های زیست‌محیطی با همکاری مردم به بیابان‌زدایی و کاشت درخت و نهال پرداختیم و کارگاه‌های مفصلی هم در این‌باره برگزار کردیم.
در کنار درختکاری با اهالی روستا درباره روش‌های صحیح دفع زباله صحبت می‌کردیم. نکته جالب این است که ما فکر نمی‌کردیم مردم تا این حد از کارگاه‌های ما استقبال کنند. دلیلش هم این بود که به طور مستقیم با محیط زندگی آنها سروکار داشت.
بعد از حضور یک هفته‌ای ما در روستا، به وضوح می‌دیدیم که وضعیت پسماند روستا چقدر تغییر کرده است. مردم دیگر می‌دانستند که رهاکردن هر تکه زباله در طبیعت چقدر و چگونه می‌تواند محیط زندگی آنها را نابود کند و معیشت آنها را به خطر بیندازد.»
طرح ترسیب کربن در سال‌های گذشته با همکاری اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان، دفتر عمران ملل متحد، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در منطقه سربیشه انجام شد. در این پروژه ایجاد کسب‌وکار و فرصت‌های شغلی مورد هدف بود و بیابان‌زدایی از طریق کاشت نهال و درخت.
کودکان را دغدغه‌مند می‌کنیم
جوانان هلال‌احمر هم در سال‌های گذشته به جمع گروه‌های محیط‌زیستی شهرستان بیرجند پیوسته‌اند. حالا آموزش‌ها علاوه‌بر رنگ‌وبوی آموزش‌های امدادی، محیط‌زیست را هم شامل می‌شود.
ملایی از تأثیر این آموزش‌ها در بین اقشار مختلف شهرستان بیرجند می‌گوید: «روزهای اول که ما آموزش‌های مختلف عمومی را آغاز کردیم، فکرش را هم نمی‌کردیم که مردم تا این حد از آن استقبال کنند. اما بعد از مدت کوتاهی تغییرات را به چشم خود دیدیم.
وقتی آگاه‌سازی انجام می‌شود، مردم هم نسبت به پیرامون خود حساسیت بیشتری پیدا می‌کنند. وقتی در مناطق گردشگری بند دره و عمرشاه غرفه‌های اطلاع‌رسانی برپامی‌کردیم، مردم خودشان آنجا جمع می‌شدند و سوالاتی که ذهن‌شان را درگیر کرده بود، از ما می‌پرسیدند.
یا وقتی بوستان‌ها و مراتع اطراف بیرجند را از زباله پاکسازی می‌کردیم، توجه مردم هم به این فعالیت‌ها جلب می‌شد و گاهی با خود ما همراه‌می‌شدند. هفته بعد اگر سری به آن منطقه می‌زدیم، می‌دیدیم که حضور ما در آنجا تأثیر خود را گذاشته و کمترین نتیجه‌اش این بود که مردم زباله‌های کمتری در طبیعت رها می‌کردند یا خودشان به یکدیگر درباره نگهداری از محیط‌زیست‌شان توصیه می‌کردند.»
کودکان را مهم‌ترین گروه سنی مخاطبانش برای آموزش و فرهنگ‌سازی می‌داند. آموزش‌هایی که به کمک بازی و سرگرمی به آنها ارایه می‌شود و آنها با کمال میل پذیرای آن هستند. ملایی می‌گوید: «کودکان و دانش‌آموزان بیش از هر کس دیگری نکات آموزشی که به آنها ارایه می‌شود، می‌پذیرند، به خصوص اگر این آموزش‌ها غیرمستقیم و از طریق بازی و سرگرمی باشد.
در این سال‌ها که وقت زیادی را به آموزش‌های مختلف شهروندان و اهالی بیرجند گذرانده‌ام، کودکان را بیش از هر گروه دیگری مشتاق این آموزش‌ها می‌بینم و از شوق آنها خودم هم احساس مفیدبودن و پویایی می‌کنم.»