سیدحمید جمالالدینی، عضو شورای عالی جمعیت هلال احمر – داوطلبی از آن دست واژههایی است که نمیتوان آن را با یک عبارت کوتاه به رشته توصیف درآورد. چونان که معنای کار داوطلبانه در فهم واژگان نمیگنجد. کمکهای بدون چشمداشت و خدمتهای بیمزد و منت، انساندوستیهای عمیق و مهربانیهای بیحد و مرز، عشق، همدردی و صدها واژه بیبدیل که خلاصهاش میشود یک کلمه: داوطلب.
چشم ما در پی خوبان جهان خواهد بود
تا جهان باقی و آئین محبت باقی است
به دلیل اهمیت و تأثیر شگرفی که گروههای داوطلب و نوعدوست در جوامع بشری داشتهاند، سازمان ملل متحد در سال 1985، پنجم دسامبر (چهاردهم آذر) را «روز جهانی داوطلب» معرفی کرد و این روز بهانهای شد برای تجلیل از داوطلبان و تشویق سایرین برای پیوستن به گروههای داوطلب و تشکلهای مردمنهاد.
از یکسو آموزههای فرهنگی و دینی بر نوعدوستی و کمک به انسانها تأکید فراوانی دارند و از سوی دیگر روحیه نیکیکردن به مردم و خیررساندن به خلق خدا در مردم ایران به وفور وجود داشته و دارد، اما چرا فرهنگ کار داوطلبانه در میان مردم آنطور که باید، نهادینه نشده است؟ این در حالی استکه با روند رو به رشد توسعه اجتماعی و افزایش آگاهی در هر جامعه نیازمند ارتقای مفاهیم ارزشی و اخلاقی ازجمله فعالیتهای داوطلبانه هستیم. بنابراین بازشناسی یا بازتعریف مسأله داوطلبی و کار داوطلبانه که عمدتا در انحصار جمعیت هلال احمر است، در جامعه امروز امری ضروری به نظر میرسد و نیازمند چابکسازی ساختار سازمانی جمعیت، مدیریت و ساماندهی ارتقای کمی و کیفی فعالیتهای داوطلبانه و ایجاد نظم و قرارگرفتن در مسیر مدیریت شده است تا منابع و سرمایههای بالقوه انسانی هدر نرود. باید اذعان کرد از مهمترین مولفههای پویایی و موفقیت جمعیت هلال احمر بهعنوان یک نهاد اجتماعی بزرگ، سرمایه انسانی آن است و باید برای حمایت و ترویج فرهنگ داوطلبی به صورت آگاهانه، تأثیرگذار و متناسب با سلیقههای مختلف جامعه و همچنین استفاده بهینه از وقت و ظرفیت داوطلبان نسبت به افزایش مهارتهای اجتماعی و ظرفیت کار گروهی در این نیروها با بهرهگیری از دانش و فناوریهای روز، رشد در سطح آمادگی جسمانی و کسب مهارتهای لازم در مانورهای روزآمد اقدامات موثرتری انجام داد.
همانطور که داوطلبمحوری لازمه وجود یک جامعه پویاست، روی پیشانی سفیران مهربانی چه در قالب حضور امدادی و چه در قالب حضور معنوی نیز نوشته نشده «سرمایههای اجتماعی»؛ باور کنیم که این سرمایههای غنی پیش چشم تکتک ما هستند و در سختترین شرایط حاضرند نبض امید را در قلب جامعه در قالب پویشها، قرارها و در مناسبتهای مختلف به تپش درآورند. امید آن میرود با توجه به آنکه با کمترین بودجه، امور محوله در این جمعیت توسط نیروهای مردمنهاد داوطلب و همکار صورت میپذیرد؛ فصلی برای ارزشگذاری پولی و تحلیل هزینههای منفعتِ فعالیتهای داوطلبانه جمعیت و آشتی حمایتهای مادی و معنوی از آن با تدوین سازوکار محاسبه ارزشِ ریالی خدماتِ داوطلبانه باز شود و جانی تازه در رگها و ریشههای این نهاد استوار دمیده شود. بدین روی شاهد خواهیم بود که نه تنها طبق برنامههای مدون جمعیت ارتقای موثری اعم از کیفی و کمی در حضور داوطلبان ایجاد میشود بلکه برنامهریزیهای نوینی برای جذب، ساماندهی و ایجاد شبکههای تعاملی اعضا و داوطلبانی میشود که به نوعی انگیزه ارایه خدمات خیرخواهانه در وجود آنها به امانت گذارده شده است. واضح است که پاسداشت و تقدیر از خدمات ارایهشده تکتک نیروهای خدوم نه تنها موجی از انگیزه را در بدنه جمعیت ایجاد میکند بلکه باعث تداوم حضور و نگهداشت سرمایههای انسانی جمعیت و رشد درحضور نیروهای جدید خواهد شد.
بر این باوریم که ارتقای سطح مشارکتهای مردمی و منابع مالی داوطلبانه و کمکهای اثربخش خیرین میتواند منجر به کارآفرینی برای مددجویان، باز طراحی چرخه ورود و خروج خدمتگیرندگان و خدمات هدفمند و اثربخش شود.
از خالق بیهمتای آفرینش نیکیها میخواهیم فرصتی فراهم آورد تا همه یاد بگیریم و یاد بدهیم که:
بکوشید تا رنجها کم کنید
دل همگنان شاد و خرم کنید
بکوشید و خوبی به کار آورید
چو دیدید سرما، بهار آورید
ز دلها همه کینه بیرون کنید
به مهر اندرین کشور افسون کنید
به نیکی گرای و میازار کس
ره رستگاری همین است و بس.