آب و برق مجانی است، اما تنها برای کممصرفها. هرچند قرار است گاز مجانی هم از راه برسد. ماجرای برق مجانی به تابستانی که پشتسر گذاشتیم، برمیگردد؛ طرحی که تصمیم دارد جمعیت 30میلیون نفری را پوشش دهد. طرح برق مجانی یا همان برق امید بالاخره در شهریورماه به تصویب هیأت دولت رسید و پنجم شهریور هیأت دولت با تخفیف صدردصدی صورتحساب برق مشترگان خانگی کممصرف موافقت کرد.
تخفیفی که همان وهله اول تکلیف را مشخص کرد و سکونتگاههای دائمی در حال بهرهبرداری شهری و روستایی و عشایری را زیر پوشش خود درآورد. هرچند قولوقرارها بر این شد تا سکونتگاههای خالی از سکنه و غیردائم نظیر باغویلاها مشمول این تخفیف نشوند.
تابستان فصل تبلیغات بود؛ تبلیغ برای مصرف بهینه آب و برق. تابستانهایی که بابا برقی را تجربه کردند و به بیلبوردهای بزرگ شهری رسیدند. تبلیغاتی که گویا راه به جایی نبردند تا رایگانشدن برق مصرفی ترفند جدید وزارت نیرو باشد برای کاهش مصرف برق. ترفندی که سعی دارد انگیزه قوی برای پرمصرفها باشد؛ انگیزهای برای تجربه مجانی مصرفکردن.
رایگانشدن قبض برق 8.5میلیون مشترک برق خانگی بیستم شهریور خبرساز شد. بررسیها نشان از این دارند که هشتمیلیون و 400هزار مشترک برق خانگی در سالهای 98-97 در رده کممصرفها بودند؛ مشترکانی که امید است با تخفیف برق امید کمکی بر مصرف بهینه منابع باشند.
مدیرعامل توانیر در گفتن از برق امید از 8.4میلیون مشترک کممصرف گفته بود، هرچند خوشمصرفها هم حدود 16.5میلیون مشترک را تشکیل میدهند. محمدحسن متولیزاده از 120هزار و از 294هزار تفاهمنامه با مشترکان صنعتی و کشاورزی گفته بود: «سال گذشته 350میلیارد تومان پاداش به این دو گروه از مشترکان اختصاص یافت.»
هرچند 60درصد جمعیت کممصرفهای برق کشور در روستاها و 40درصد نیز در مناطق شهری هستند.
شهروندآنلاین: زمزمههای رایگانشدن آب و برق کممصرفها و همراهکردن خوشمصرفها از آذر 97 شروع شد. طرحی که محمدعلی وکیلی، نماینده مجلس در تویترش نوشت: «اختصاص سهمیه بنزین یارانهای به سرانه فردی قدمی در جهت عدالت توزیعی و عامل مهمی در کنترل مصرف و جلوگیری از قاچاق است، آنچنان که مجانیکردن قیمت آب، برق و گاز برای کممصرفان نیز موجب بهینهسازی مصرف خواهد شد.»
هرچند حالا در میان زمزمههای لایحه بودجه 1400 هم از رایگانشدن برق و گاز کممصرفها و حل مشکلات اقتصادی اقشار کمدرآمد شنیده میشود. موضوعی که قرار است دولت برای اجرای آن منابع مالی خاصی را در اختیار وزارت نیرو قرار دهد.
زمزمهای که محمدرضا پورابراهیمی، عضو شورایعالی هماهنگی اقتصادی سران قوا در توضیح آن گفته بود: «از دیگر کمکهایی که ما میتوانیم انجام دهیم، تأمین خدمات ارزانقیمت لازم در بحث آب، برق، گاز و تلفن است، بهطور مثال میتوانیم نرخ خدمات اقشار ضعیف را تخفیف داده یا در بحث الگوی مصرف سقف معافیت وزارت نیرو را افزایش دهیم تا شامل افراد بیشتری شود.»
از ابتدای هر سال 7درصد به تعرفه کل مشترکان برق و 16درصد به تعرفه برق مشترکان پرمصرف افزوده میشود و این افزایش 10درصدی که بعد از 6ماه شامل مشترکان پرمصرف میشود.
پول کممصرفها را پرمصرفها پرداخت میکنند
آب و برق که مجانیشدن را تجربه کردند، گاز هم شروطی گذاشت برای مجانیشدن. قرار است کممصرفها آب و برق مجانی استفاده کنند، اما معلوم نیست هزینه این بخشش قرار است از کجا تأمین شود؟ هرچند سخنگوی صنعت برق کشور گفته طبق تصمیمات اتخاذشده از ابتدای هر سال 7درصد به تعرفه کل مشترکان برق و 16درصد به تعرفه برق مشترکان پرمصرف افزوده میشود و این افزایش 10درصدی که بعد از 6ماه شامل مشترکان پرمصرف میشود.
آبان روزهایش را با رایگانکردن برق شروع کرد و رجبی مشهدی گفت تا زمانی که این مشترکان مصرفشان را زیر 100 کیلو وات ساعت در ماه نگه دارند، لازم نیست پولی را بابت برق بها بپردازند.
دخل و خرجی که به هم نمیآیند
میگویند دخلش با خرجش نمیخواند. صنعت برق ایران دردهای مزمنی به خود میبیند؛ از نظام قیمتگذاری ناکارآمد و غیرشفاف، کاهش سرمایهگذاری، فرسودگی تجهیزات، عدمپرداخت مطالبات و جرایم دیرکرد بخش خصوصی، توقف پروژهها به دلیل عدمجبران افزایش قیمت نهادهها، چالش تأمین مواد خام و فلزات مورد نیاز تولیدکنندگان تا آثار منفی مالی و فنی تحریم در صنعت.
بیتعادلی دردی است که صنعت برق سالهاست با آن دستوپنجه نرم میکند. مسألهای جدی که میگوید دخلوخرج این صنعت به هم نمیخورد، در واقع یکی از مهمترین و اصلیترین مشکلات صنعت برق، نبودِ تعادل منابع و مصارف است و عمده منابع مالی این صنعت از محل فروش برق به دست میآید.
صنعت برق ایران دردهای مزمنی به خود میبیند؛ از نظام قیمتگذاری ناکارآمد و غیرشفاف، کاهش سرمایهگذاری، فرسودگی تجهیزات، عدمپرداخت مطالبات و جرایم دیرکرد بخش خصوصی، توقف پروژهها به دلیل عدمجبران افزایش قیمت نهادهها، چالش تأمین مواد خام و فلزات مورد نیاز تولیدکنندگان تا آثار منفی مالی و فنی تحریم در صنعت.
از دیماه آب و گاز هم مجانی میشوند
مجانیشدن برق کممصرفها پای آب را هم به میان آورد تا وزیر نیرو بگوید که «پیشبینی ما این است در بخش آب و در شرایط فعلی، حدود 4میلیون مشترک در سطح کشور مشمول کممصرفی و آب بهای رایگان شوند.»
هرچند رایگانشدن آب معطوف شده به مصوبه هیأتوزیران در اوایل هفته پیشرو. «در مدت حداکثر 10روز دستورالعمل اجرایی آن را به شرکتها در استانها اعلام میکنیم و برنامه ما این است که از اول دیماه مصوبه اجرایی شود.»
هرچند قول و قرار گاز و آب این است که خبر خوش رایگانشدنشان را در دیماه اعلام کنند. به همین دلیل گازبهای مشترکان خانگی کممصرف با الگوی مصرف تعیینشده از ابتدای دیماه ۹۹ رایگان میشود.
تصمیمی که وزارت نفت را مکلف کرده گازبهای مشترکان خانگی کممصرف با الگوی مصرف تعیینشده را از ابتدای دیماه ۹۹ رایگان کند.
این رایگانشدن شامل گازبها و همه هزینههای مرتبط با آن (مالیات، عوارض ارزش افزوده و عوارض گازرسانی) است و صرفا سکونتگاههای دائمی در حال بهرهبرداری شهری و روستایی و همچنین سکونتگاههای عشایری مشمول آن هستند و سکونتگاههای خالی از سکنه و غیردائم نظیر باغ ویلاها، مشمول این حکم نیستند.