سینمای 93ساله پایتخت نفسهای آخر را میکشد
«سینما ایران» یکی از میراثهای لالهزار قدیم در معرض تخریب
«هنوز حکم دیوان به ما در شهرداری منطقه 12 ابلاغ نشده.» 93سال پیش در دومین روز اردیبهشت کافه قنادی «اوگانف» جایش را به سینما ایران داد تا این سینما عنوان دومین سینمای دائمی پایتخت را از آن خود کند. سینما ایران برای رقابت با گراند سینمای آن روزها بابت خرید هر بلیت یک فنجان چای مجانی به مشتریانش میداد.
سینمایی که آن روزها یکی از لوکسترین، بزرگترین و مطرحترین سالنهای سینما در تهران بود. ایران در دهههای 20 و 30 محبوب سینمادوستان بود. رکس، کریستال و متروپل هم بعد از ایران ساخته شدند به امید اینکه جا پای ایران بگذارند.
سینما ایران با فیلم «آقای 420» و «طوفان در شهر ما» خاطره دارد؛ خاطره صفهای شلوغ و همهمه فیلمدوستان. هیاهویی که خاطراتش را تا سال 1370 حفظ کرد، تا ناخواسته سینمای ایران به بازنشستگی برود؛ به دلیل فرسودگی زیاد. پرده سفید سینما ایران که بیکار ماند و چشم دوخت به صندلیهای خالیاش ساندویچیها و آبمیوهفروشیها در، دَر ورودی سالن بساط کردند.
برای به دست آوردن راهکاری مناسب با هدف حفظ این سینمای تاریخی و قدیمی، جلسهای رسمی در وزارتخانه میراث فرهنگی برگزار میشود.
تیغ برنده تخریب!
دیوان عدالت اداری حکم به تخریب «سینما ایران» داد. خبری که 25 آذر رسانهای شد تا حکایت تخریب یکی از مهمترین سینماهای تاریخ ایران نقل محافل شود. داستان تخریب این سینما به دوسال پیش برمیگردد؛ داستانی که با فکر نوسازی مالک بنا شروع شد.
فکری که با حکم واجد ارزش بودن بنا مواجه میشود؛ حکمی که اجازه ساختوساز را سلب میکند. هرچند نوسازی بنا باعث میشود صاحب ملک سراغ دیوان عدالت برود و پیگیر ماجرا شود و در نهایت آذر 99 حکم اجازه تخریب را بگیرد.
هرچند در همان برهه یعنی در آذرماه معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران از تشکیل جلسه رسمی در وزارتخانه میراث فرهنگی خبر داده بود: «برای به دست آوردن راهکاری مناسب با هدف حفظ این سینمای تاریخی و قدیمی، جلسهای رسمی در وزارتخانه میراث فرهنگی برگزار میشود.»
اگر لالهزار ثبت ملی میشد …
لالهزار. خیابانی که روزگاری نماد نوگرایی در ایران بود. باغی که به امید شانزلیزهشدن سینما لاله، تئاتر نصر فروشگاه «پیرایش» و … را در خود جای داد. خیابانی که یک تاریخ را در خود جای داده و هنوز ثبت ملی نشده تا امروز «سینما ایران»اش منتظر نتیجه دعوای حقوقی میرات فرهنگی و مالکش مانده. بناها و ساختمانهای تاریخی و فرهنگی این خیابان سالهاست منتظرند تا ثبت ملی شوند تا دیگر کابوس چنگکهای لودرها را نبینند.
قرار گرفتن در فهرست آثار واجد ارزش شورایعالی معماری و شهرسازی تا امروز کابوس لودرها را از سینما ایران دور کرده؛ فرصتی برای ردوبدل شدن نامههای قضائی و قانونی برای رسیدن به نتیجه. هرچند حالا شهردار منطقه 12 میگوید هنوز حکم دیوان به شهرداری منطقه 12 ابلاغ نشده است.
علیمحمد سعادتی به این حکم واکنش نشان داده و چنین توییت کرده است: «این روزها ماجرای سینما ایران نُقل همه محافل است، باید پرسید انتظارتان از شهرداری تهران چیست؟ مادامی که معاونت سینمایی وزارت ارشاد با انحلال سینما موافقت میکند و میراث فرهنگی در محکمه قضائی طبق روال مغلوب میشود، شهردار تهران باید در مقابل دستور قضائی چگونه مقاومت کند؟»
او از حدود 200 سینمای تعطیلشده در تهران میگوید؛ سینماهایی که به گفته او یا مصادره شده یا تغییر کاربری پیدا کرده یا بهصورت متروک رها شدهاند. «برای حفاظت از این سینماهای قدیمی اگر شورا و شهرداری میخواهند واقعا خدمتی در این رابطه به شهر کنند، لایحه یا طرحی به شورا ارایه شود که امکان تغییر کاربری این سینماها وجود نداشته باشد.»
تغییر کاربریها متوقف شوند
«شهرداری بهطور طبیعی موظف به صدور جواز است.» بعد از بگومگوهای بسیار سرنوشت سینما «ایران» بسته به قرار داشتنش در ابنیه فاخر، فرهنگی و واجد ارزش است، البته با تأیید رسمی وزارت میراث فرهنگی و ارشاد اسلامی.
تأییدیهای که به شهرداری اجازه میدهد از واگذاری جواز و پروانه ساخت پیشگیری کند. «اگر در این زمینه مصوبه، ثبت و نامهای از وزارتخانههای میراث فرهنگی و فرهنگ و ارشاد وجود نداشته باشد، شهرداری به طور طبیعی موظف به صدور جواز است.» این را حسن خلیلآبادی، عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران میگوید.
به گفته خلیلآبادی، مردم و اهل فرهنگ و هنر که به حفظ و نگهداری آثار فرهنگی و هنری حساسیت دارند، نسبت به این موضوع واکنش نشان دادهاند. «وزارت میراث فرهنگی و وزارت ارشاد به دنبال آن هستند که این موضوع را پیگیری و حلوفصل کنند.» خلیلآبادی میگوید: «در شورای شهر تهران نسبت به این موضوع تذکر دادیم. بنده نیز در حال بررسی و واکاوی مسأله هستم که برای تخریب اقدام شده است یا خیر؟»
این عضو شورای شهر معتقد است برای حفظ سینماهای قدیمی پایتخت باید تغییر کاربری آنها متوقف شود. او از حدود 200 سینمای تعطیلشده در تهران میگوید؛ سینماهایی که به گفته او یا مصادره شده یا تغییر کاربری پیدا کرده یا به صورت متروک رها شدهاند. «برای حفاظت از این سینماهای قدیمی اگر شورا و شهرداری میخواهند واقعا خدمتی در این رابطه به شهر کنند، لایحه یا طرحی به شورا ارایه شود که امکان تغییر کاربری این سینماها وجود نداشته باشد.»
خلیلآبادی میگوید: «تهران مرکز فرهنگی و سینمایی کم دارد و با توجه به افزایش قیمت زمین، احداث سینمای جدید نیز هزینه بالایی دارد، بنابراین یکی از اقدامات مهم ما حفظ کاربری فضاهای موجود است.»