همه چیز در مورد کرونای وحشتناک انگلیسی
محمد عظیمی، ویروس‌شناس: هنوز مدرکی دال بر کشنده‌تربودن آن منتشر نشده است
از همان روزهای نخستی که سروکله کرونا در دنیا پیدا شد تا به امروز آنچنان موذیانه حرکت کرده و هر لحظه خودش را به یک شکل درآورده که دنیا را به تعجب واداشته است.
این روزها که واکسن کرونا پیدا شده و کورسوی امید برای از بین رفتن این ویروس در دل‌ها ایجاد شده، خبر از جهش جدید ویروس کرونا در انگلیس دوباره موجی از نگرانی و ترس را در دنیا ایجاد کرده است، گونه‌ای که برخی از متخصصان از مسری‌تر‌بودن و ماندگاربودن بیشتر آن خبر داده‌اند.
حدود دو هفته از ترس همه‌گیری که در انگلستان ایجاد شد، نگذشته است. آن هم زمانی بود که مقامات این کشور اعلام کردند سویه جدیدی از ویروس کرونا در بیماران شناسایی شده که منشأ آن آفریقای جنوبی است. همین کافی بود تا در بحبوبه تعطیلات کریسمس محدودیت‌های سطح چهار در برخی از شهرهای انگلیس اعمال و همزمان با آن محدودیت‌های سفر به این کشور بیشتر شود.
دکتر محمد عظیمی، ویروس‌شناس، در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گوید: «تغییر و موتاسیون از خصوصیات ذاتی ویروس‌هاست و با گذشت زمان ویروس‌ها دچار جهش و تغییر می‌شوند. در حال حاضر این تغییر و جهش ویروس نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است. در واقع باید گفت این نگرانی‌ها خیلی پشتوانه علمی ندارد؛ زیرا ویروس به طور کلی در طول زمان دچار جهش میشود و این نخستین جهش این ویروس نبوده و آخرین آن هم نخواهد بود. بسیاری از جهشهای ویروسی یا تشخیص داده نمی‌‌شوند یا آن قدر پیش پا افتاده و خفیف هستند که تغییری در وضعیت بیماری‌‌زایی ایجاد نمی‌‌کنند.»
این نگرانی‌ها خیلی پشتوانه علمی ندارد؛ زیرا ویروس به طور کلی در طول زمان دچار جهش میشود و این نخستین جهش این ویروس نبوده و آخرین آن هم نخواهد بود. بسیاری از جهشهای ویروسی یا تشخیص داده نمی‌‌شوند یا آن‌‌قدر پیش پا افتاده و خفیف هستند که تغییری در وضعیت بیماری‌‌زایی ایجاد نمی‌‌کنند
به باور عظیمی درواقع این تغییرات در ماده ژنتیکی ویروس رخ می‌دهد و این اتفاق از زمان شیوع ویروس کرونا خیلی موضوع عجیب و غریبی نیست اما جهشهای جدید در این روزها به این دلیل بااهمیت است که در حال حاضر واکسن این ویروس در دنیا کشف شده و گاهی جهش ناگهانی این ویروس می‌تواند در تولید واکسن تأثیر‌گذار باشد. «اما هنوز هیچ مدرکی مبنی بر اینکه تحقیقات آزمایشگاهی نشان دهد این جهش فرآیند واکسیناسیون را تغییر می‌دهد به دست نیامده است.»
این پزشک متخصص معتقد است که در حال حاضر تحقیقات زیادی در مورد این ویروس جدید انجام شده است. «بررسی‌های جدید نشان داده این ویروس از دو ماه قبل جهش خود را شروع کرده است اما در دو ماه گذشته این ویروس در انگلیس 17 جهش داشته که همین سرعت تغییرات این ویروس بسیار خبرساز شده است.»
این ویروس‌شناس معتقد است که با ویروس جدیدی روبه‌رو نیستیم بلکه در ساختار ژنتیکی این ویروس تغییرات رخ داده است. او در خصوص فرآیند این تغییرات توضیح می‌دهد که پروتیینی در ساختار کرونا وجود دارد که کمک می‌کند این ویروس به سلول‌های انسانی بچسبد و تغییراتی که در این ویروس رخ داده درواقع به‌سرعت انتقال این ویروس کمک می‌کند. «درواقع می‌توان این طور بیان کرد که این ویروس سازگاری بیشتری با انسان پیدا کرده است.»
عظیمی معتقد است آنچه در این جهش جدید کرونا که به کرونای انگلیسی شهرت پیدا کرده، قابل توجه بوده این است که سرعت انتقال این ویروس به‌شدت بالا است به اندازه‌ای که اگر در یک واگن مترو فردی عطسه کند تمام افرادی که در این واگن حضور دارند، به این ویروس مبتلا می‌شوند. «در واقع آنچه تا کنون در مورد این ویروس مشخص شده سرعت بالای انتقال آن است؛ نه کشنده‌بودن آن.»
برای آنکه در مورد میزان عفونی یا خطرناک‌بودن این ویروس به نتیجه برسیم باید آزمایش‌های متفاوتی روی آن انجام شود تا بتوان در مورد میزان قدرت انتشار و عفونی‌بودن آن نظر داد. اما با این حال حتی با وجود جهش میزان انتشار به رفتار افراد در جامعه و اتخاذ تصمیمات و سیاست‌های درست بستگی دارد.
این ویروس‌شناس رعایت فاصله اجتماعی را مهم‌ترین رکن جلوگیری از ابتلا به این نوع ویروس می‌داند و معتقد است که همچنان باید فاصله اجتماعی رعایت شود و شستن دست‌ها و استفاده از ماسک به عنوان یک اصل اساسی برای پیشگیری از کرونا مد نظر قرار گیرد.
هنوز مدرکی دال بر کشنده‌تربودن آن منتشر نشده است. در هر حال آنچه اهمیت دارد رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، استفاده از ماسک و شستن دست‌هاست و نگرانی و ایجاد تنش در جامعه جز بالابردن درصد افسردگی و ضعف سیستم ایمنی در افراد نتیجه دیگری ندارد
واکسن هنوز شانس اول برای از بین بردن کرونا
با انتشار خبر ایجاد جهش جدید و محدودیت‌های اعمال‌شده در کشورهای مختلف، افکار عمومی نسبت به اثربخش‌بودن واکسن‌های کرونا دچار تردید شده‌اند اما باید در نظر داشت که با دریافت واکسن آنتی‌بادی‌هایی علیه بخش بزرگی از ویروس در بدن ایجاد میشود که ممکن است بخش جهش‌یافته را نیز شامل شود. از طرفی دانشمندان هنوز نمی‌دانند که واکسن‌ها در درازمدت درست عمل می‌کنند یا نه؛ اما نسبت به این کار خوشبین هستند، پس نباید با ایجاد نگرانی در افکار عمومی استرس و تنش را در جامعه افزایش دهیم بلکه آنچه اهمیت دارد رعایت نکات بهداشتی و حفظ فاصله اجتماعی است و باید به واکسن تا زمانی که راه درمان دیگری برای این ویروس کشف نشده است، امید داشت.
این پزشک به این موضوع نیز اشاره می‌کند که تحقیقات جدید نشان می‌دهد کودکان نیز به این ویروس جدید حساس هستند و مانند بزرگسالان به این ویروس مبتلا می‌شوند اما نکته مهم این است که هنوز مشخص نیست این ویروس تا چه اندازه می‌تواند برای کودکان خطرناک باشد. «تا کنون هیچ مدرکی دال بر اینکه این ویروس نسبت به نمونه قبلی خطرناک‌تر است، پیدا نشده است.»
مدرکی دال بر کشنده‌تربودن سویه جدید وجود ندارد
نمونه‌هایی از افراد مبتلا به این سویه جدید در آلمان، استرالیا و هلند هم شناسایی شده است؛ اما درمجموع آنچه از بررسی مقالات منتشرشده در ایران و ژورنال‌های خارجی برمی‌آید، جهش جدید ایجادشده قدرت سرایت بیشتری به کووید- ۱۹ بخشیده ولی هنوز مدرکی دال بر کشنده‌تربودن آن منتشر نشده است. در هر حال آنچه اهمیت دارد رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، استفاده از ماسک و شستن دست‌هاست و نگرانی و ایجاد تنش در جامعه جز بالابردن درصد افسردگی و ضعف سیستم ایمنی در افراد نتیجه دیگری ندارد. او ادامه می‌دهد مردم باید با اقدامات مراقبتی بیشتر مانند استفاده از ماسک، رعایت فاصله اجتماعی و بهداشت فردی و پرهیز از حضور در تجمعات و میهمانی‌‌ها به کنترل اپیدمی کمک کنند.