عملیات نفس‌گیر غار بابا احمد

«محلی‌ها می‌گفتند غار بابا احمد جن دارد. بعضی‌ها هم می‌گفتند مارهای خطرناکی آنجاست که از گنجینه‌ای قدیمی محافظت‌می‌کنند. افسانه‌های زیادی درباره غار بابا احمد در چالدران وجود دارد که گاهی با هم در تناقض هستند.

با این حال سودای گنج هر چند وقت یک بار افرادی را به دل این غار می‌کشاند و جان‌شان را می‌گیرد. افرادی که وقتی برای رهاسازی اجساد آخرین قربانیان به انتهای غار رسیدیم، استخوان‌هایشان در گوشه‌وکنار غار پراکنده شده بود.»

«محمد لشکری» 21 سال است به عنوان امدادگر و مربی، هلال‌احمر آذربایجان‌شرقی را همراهی می‌کند. عضو تیم تخصصی غارنوردی این استان است و یکی از امدادگرانی که در عملیات تخصصی جست‌وجوی اجساد گمشدگان غار بابا احمد حضور داشت.

او جانشین مسئول این عملیات هم بود. لشکری می‌گوید: «انتهای غار بابا احمد گازهای سمی و سنگینی وجود دارد که احتمالا افراد حادثه‌دیده به دلیل وجود همین گازها و کمبود اکسیژن جان خود را از دست داده‌اند.

آخرین بار دو سال پیش بود که غار بابا احمد قربانی گرفت. دهانه این غار به دستور دادستانی بتن‌ریزی شده بود. اما هفته گذشته دو نفر در سودای پیداکردن گنج، دهانه غار را دوباره شکافته بودند و وارد غار شدند.

وقتی خبری از این دو نفر نشده بود، دوستان‌شان از یک صخره‌نورد خواسته بودند که به جست‌وجوی این افراد برود. درنهایت این فرد هم در انتهای غار دچار گازگرفتگی شده بود.

این غار شرایط بسیار سختی برای صعود دارد، برای همین استان آذربایجان‌غربی و هیأت کوهنوردی استان به صورت همزمان از تیم تخصصی غارنوردی آذربایجان‌شرقی کمک خواستند.»

خنجر، مارگیر و تجهیزات دیگر

عملیات در سرمای منفی 25 درجه منطقه کوهستانی چالدران آغاز شد. سختی فرود به غار یک طرف و نیاز به حمل کپسول‌های اکسیژن برای تنفس راحت‌تر در غار از طرف دیگر این عملیات را سخت‌تر می‌کرد.

اجساد در انتهای غار در نزدیکی هم افتاده بودند. دستگاه اکسیژن هم همراه خود داشتند، گرچه به نظر می‌رسید نتوانسته‌اند از آن استفاده کنند. همچنین تجهیزاتی مثل نردبان دست‌ساز و خنجر و مارگیر و چیزهای دیگر. استخوان‌های افراد دیگری که در سال‌های گذشته در همین غار جان خود را از دست داده بودند، اطراف همین اجساد به چشم می‌خورد.

لشکری می‌گوید: «پیمایش غار در بسیاری از نقاط مسیر بسیار سخت بود. در جاهایی از غار حتی یک نفر بدون کوله و تجهیزات هم به سختی حرکت می‌کرد، چه برسد به اینکه بخواهد اکسیژن و تجهیزات هم با خود ببرد و موقع برگشتن از انتهای غار اجسادی را هم با خود حمل کند.

برای انجام این عملیات مجبور شدیم در یک روز بیش از 6 بار به غار برویم و تجهیزات ببریم یا اکسیژن‌هایمان را شارژ کنیم. اجساد در انتهای غار در نزدیکی هم افتاده بودند. دستگاه اکسیژن هم همراه خود داشتند، گرچه به نظر می‌رسید نتوانسته‌اند از آن استفاده کنند.

همچنین تجهیزاتی مثل نردبان دست‌ساز و خنجر و مارگیر و چیزهای دیگر. استخوان‌های افراد دیگری که در سال‌های گذشته در همین غار جان خود را از دست داده بودند، اطراف همین اجساد به چشم می‌خورد.

بسکت‌های حمل اجساد باید جنس‌های مخصوصی داشته باشند تا بتوان آنها را در شرایط سخت غار حمل کرد.» تنها نیم ساعت برای استفاده از هر اکسیژن فول‌فیس وقت داشتند و با هر بار تمام‌شدن اکسیژن باید به دهانه غار برمی‌گشتند و عملیات را از سر می‌گرفتند.

لشکری می‌گوید: «این یکی از تخصصی‌ترین عملیات‌هایی بود که در سال‌های گذشته در آن حضور داشتم. برای اینکه تنها مسأله؛ فرود و صعود به غار نبود، باید مهارت استفاده از کپسول اکسیژن، اکسیژن فول‌فیس، حمل اجساد با بسکت مخصوص، به‌کارگیری تجهیزات و امکانات مختلف را هم داشته باشید تا بتوانید در چنین عملیاتی حضور پیدا کنید و علاوه بر حفظ جان خود، آن عملیات را هم با موفقیت به سرانجام برسانید.»

اکسیژن‌رسانی به غار

تیم تخصصی امداد کوهستان آذربایجان‌شرقی از سال 80 فعالیت خود در هلال‌احمر این استان را آغاز کرده و گروه‌های تخصصی پاراگرایدر، غارنوردی، صخره‌نوردی و تخصصی‌های دیگر در آن تشکیل شده است.

«مهدی خدایی» از امدادگران باسابقه هلال‌احمر آذربایجان‌شرقی و جانشین فرمانده عملیات در غار بابا احمد است. او که مسئول امداد کوهستان آذربایجان‌شرقی هم هست، می‌گوید: «برای اجرای این عملیات از تیمی حرفه‌ای در زمینه غارنوردی استفاده کردیم.

یکی از مسائل بسیار مهم برای ما این بود که ریسک این عملیات را برای امدادگران کم کنیم، برای همین از تجربه غارنوردانی که قبلا به این غار رفته بودند، استفاده کردیم و همچنین قبل از اعزام گروه عملیات، گروهی را برای بررسی وضعیت به منطقه اعزام کردیم. برای اجرای این عملیات نیاز به تجهیزات تخصصی داشتیم که بخشی از این تجهیزات را از طریق آتش‌نشانی آذربایجان‌شرقی تأمین کردیم.»

رقیق‌کردن هوای عمق غار با تزریق اکسیژن به غار یکی از فرآیندهایی بود که برای این عملیات توسط این تیم انجام شد. خدایی می‌گوید: «وجود گازهای سمی در غار عملیات را با دشواری همراه می‌کرد.

برای کم‌کردن خطر این گازها به کمک تجهیزات آتش‌نشانی به عمق غار اکسیژن‌رسانی کردیم، همچنین کپسول‌های مخصوص که در شرایط سخت غار قابل استفاده باشد، در اختیار امدادگران قرار گرفت.

آماده‌کردن شرایط غار و حتی باز کردن مسیر غارنوردان در جاهایی که مسیرهای عبور بسیار باریک می‌شد، از اقداماتی بود که انجام شد. در سال‌های گذشته مانورهای منظم هفتگی با حضور اعضای تیم برگزار کرده بودیم که هماهنگی تیم عملیات را بالا برده بود و باعث شد عملیات به این دشواری بعد از دو روز با موفقیت به پایان برسد.»

کم کردن ریسک عملیات

تیم 11 نفره تخصصی آذربایجان‌شرقی، بخشی از زنجیره‌ای بود که انجام این عملیات دشوار را برای هلال‌احمر فراهم کرد. دکتر «حمید حسین‌پور» مدیرعامل هلال‌احمر آذربایجان‌شرقی می‌گوید: «عملیات غار بابا احمد دشت چالدران یکی از پرریسک‌ترین عملیات‌های سال‌های گذشته ما بود. اعضای تیم غارنوردی ما آمادگی و مهارت بسیار بالایی برای این عملیات داشتند.

از طرفی معاون امدادونجات استان که رئیس هیأت کوهنوردی آذربایجان‌شرقی هم هست، شخصا این عملیات را فرماندهی می‌کرد.» پشتیبانی هلال‌احمر آذربایجان‌غربی و همچنین همکاری آتش‌نشانی استان آذربایجان‌شرقی کمک زیادی به اجرای موفق این عملیات در چالدران بود.

حسین‌پور می‌گوید: «تجهیزات غارنوردی اعضای تیم ما کامل بود، اما برای رفتن به این غار که انتهای آن گازهای سمی وجود دارد، نیاز به برخی تجهیزات داشتیم که در اختیار آتش‌نشانی است.

آتش‌نشانی آذربایجان‌شرقی در این عملیات همکاری خوبی با ما داشت و تجهیزاتی مثل کپسول‌های اکسیژن فول‌فیس و همچنین اکسیژن‌رسان به داخل غار را در اختیار امدادگران قرار داد.

تجربه حادثه غار بابا احمد نشان داد که همکاری و هماهنگی بین نهادهای امدادی و همچنین آمادگی تیمی چقدر می‌تواند سرعت و میزان موفقیت یک عملیات را بالا ببرد و از ریسک آن کم کند.»