بودجه 1400 برگشت خورد
ربیعی: آمادهایم در کنار مجلس اصلاحات مورد نظر را بدون اینکه شاکله بودجه به هم بخورد، دنبال کنیم
آخرین لایحه بودجه تنظیمی از سوی دولت دوازدهم با رأی منفی نمایندگان مجلس رد شد تا پروسه بررسی این لایحه طولانیتر از سنت مالوف شود
شهروند آنلاین: مجلس یازدهم امروز چهاردهم بهمنماه کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۰ را که حدود دوماه در کمیسیون تلفیق معطل بوده و با خواست این کمیسیون چکشکاری شده را رد کرد.
رد کلیات لایحه بودجه پیش از آنکه رد بودجه ارسالی دولت باشد، در واقع مخالفت با نظرات و تغییراتی است که در کمیسیون تلفیق بودجه اعمال شده است. به استناد صحبتهای نمایندگان مجلس و اعضای کمیسیون تلفیق بودجهای که دولت به مجلس ارایه کرده، با ایرادات زیادی همراه بوده، بنابراین مجلس تلاش کرده است تا با ایجاد تغییرات ساختاری مشکلات آن را کاهش دهد.
این سومینباری است که دولت دوازدهم با رد کلیات لایحه بودجه مواجه میشود. پیش از این لوایح بودجه سال ۱۳۹۷ و ۱۳۹۹ از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی رد شد و حالا برای سومینبار رد این لایحه در کارنامه دولت دوزادهم به ثبت رسید.
امروز صف موافقان و مخالفان لایحه بودجه صفی بسیار طولانی بود. بسیاری معتقد بودند تغییراتی که از سوی کمیسیون تلفیق در لایحه صورت گرفته، مشکلات را در سال آینده بیشتر میکند و برخی نیز بر این عقیده بودند که لایحه اصلاحی از سوی اعضای کمیسیون تلفیق میتواند ابرتورمی را در سال آینده به همراه بیاورد.
نکته مهم اما شکل موافقتها و مخالفتها بود. بسیاری از موافقان لایحه بودجه منتقدان جدی دولت بودند و انتقاد از دولت را دستمایه موافقت با لایحه بودجه میکردند.
موافقان چه گفتند؟
محمدحسن آصفری در موافقت با لایحه بودجه ۱۴۰۰ گفت: «دغدغه همکاران در مخالفت با بودجه را درک میکنم و آنها را قابل قبول میدانم اما باید نگاهی به تلاشهای شبانهروزی کمیسیون تلفیق بودجه داشته باشیم. کمیسیونی که شاید بهترین عملکرد را داشته و نتیجهای بهتر از لایحه فعلی از هیچ جمعی بیرون نمیآمد؛ چراکه بودجه دولت یک بودجه سیاسی بود تا بودجهای اجرایی و عملیاتی.»
او تأکید کرد: «شرایط کشور ما حساس است و ما باید تا جایی که میتوانیم، فشار را از روی مردم کم کنیم. بعضی از دوستان پیشنهاد بودجه سه دوازدهم میدهند اما باید بگویم که با این کار اختیار خودمان را با دست خودمان به سران قوا میدهیم. پس بهتر است خودمان ایرادات بودجه را رفع کنیم.»
سید کاظم دلخوش نیز در موافقت با کلیات گزارش کمیسیون تلفیق درباره بودجه ۱۴۰۰ گفت: «شما همکاران نماینده کلیات لایحه بودجه دولت را تأیید کردید و حالا آنچه میخواهید بررسی کنید، گزارش کمیسیون تلفیق است. آیا میخواهید بعد از اینهمه تلاش این گزارش را رد کنید؟ نتیجهاش این خواهد شد که لایحه بودجه به دولت برمیگردد و دولت نهایتا آن را بزک میکند و تحویل مجلس میدهد؛ لذا نتیجهای نمیگیرید.» او با بیان اینکه فرصت یکماه کمیسیون تلفیق برای اصلاح ساختار بودجه فرصت کافی نیست، گفت: «نباید شعار دهیم و باید در عمل متوجه مشکلات جامعه باشیم.»
محمد رشیدی نیز در موافقت با این لایحه گفت: «بودجهای که دولت فرستاده بود، شفاف نبود و نواقصی داشت که کمیسیون تلفیق اصلاحاتی در آن اعمال کرد؛ از جمله آنکه 5 واحد درصد معافیت مالیاتی به واحدهای تولیدی داد، معافیت اسناد تا ۱۰۰میلیون تومان در سال معاف شد، تسهیلات ازدواج به ۱۰۰میلیون تومان رسید و حقوق سربازان یکمیلیون و ۸۰۰هزار تومان مقرر شد. همچنین آب، برق و کاغذ برای کممصرفها و کمدرآمدها رایگان شد و یارانهها به نفع مردم تا چهار برابر افزایش یافت.»
احمد امیرآبادی فراهانی نیز از درِ مخالفت درآمد اما در قامت موافق صحبت کرد و گفت: « قطعا با لایحه دولت و کلیات آن مخالف هستیم و من هم در کمیسیون تلفیق بهعنوان مخالف کلیات صحبت کردم اما آنچه الان مورد بحث است و نمایندگان پیشنهادات خود را درباره آن ارایه کردند، گزارش کمیسیون تلفیق است که ۴۵نفر از همکاران شما یکماه شبانهروز و در سه شیفت روی آن کار کردند. کلیات لایحه دولت را بررسی کردند، وارد جزئیات شدند و بخش عمدهای از آن را تغییر دادند.»
حجتالاسلام سیدمحمدرضا میرتاجالدینی نیز در موافقت با کلیات بودجه ۱۴۰۰ اظهار کرد: «دولت بیش از ۶ماه روی لایحه بودجه کار کرده و آن را به مجلس شورای اسلامی فرستاده و مجلس هم دوماه در کمیسیونهای تخصصی و کمیسیون تلفیق روی آن وقت گذاشته تا امروز که آن را به مجلس شورای اسلامی تحویل داده است.» او ادامه داد: «بودجه سند مالی یکساله کشور است، مگر میشود کشور را بدون بودجه اداره کرد. بودجه یک دوازدهم و سه دوازدهم هم برای شرایط بحرانی و زمانهایی است که فرصت بررسی و تصویب نداشته باشیم.» نایبرئیس کمیسیون برنامه و بودجه اضافه کرد: «اگر ما کلیات بودجه را تصویب کنیم، جامعه را به سمت بحران نبردهایم و دست خود را هم باز کردهایم. خیلی از موارد را میتوان در صحن اصلاح و حذف کرد.»
همچنین احد آزادیخواه در موافقت با کلیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، گفت: «اگرچه من و بسیاری از همکاران مخالف لایحه بودجه هستیم اما موافقت امروز ما در راستای موافقت با خروجی کمیسیون تلفیق بودجه است.»
مخالفان چه میگویند؟
محسن زنگنه در مخالفت با کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۰، گفت: «برای بررسی بودجه باید با معیار صحبت شود، نه اینکه صرفا وارد بحثهای سیاسی شویم.» او افزود: «دولت با صراحت اعلام کرده که مصوبات تلفیق را اجرا نمی کند و در این راستا عزمی هم ندارد. بدون شک نباید در مورد لایحه بودجه احساسی رفتار کنیم؛ البته کمیسیون تلفیق زحمت زیادی برای اصلاح لایحه پیشنهادی کشیده است اما بنیان بودجه ارابهشده مشکل دارد.»
محمدرضا پورابراهیمی نیز در با مخالفت با بودجه سال ۱۴۰۰ گفت: «بنده از زحماتی که کمیسیون تلفیق برای اصلاح ساختار بودجه کشیدهاند، سپاسگزارم اما بنده میخواهم به این سوال پاسخ دهم که چرا اساسا گزارش کمیسیون تلفیق در خصوص بودجه این میزان حائز اهمیت است؟ اگر ما به دنبال دلایل وضعیت کنونی در حوزه اشتغال و تورم حاکم در کشور هستیم، یکی از محورهای مهم و موثر آن بحث بودجهای است که در سالیان گذشته به تصویب رسیده است. اصلاح ساختار بودجه برای حذف ناترازی و عدم کسری بودجه یکی از بحثهای اساسی است که در دستور کار مجلس شورای اسلامی بوده است.»
جبار کوچکینژادنیز بهعنوان مخالف کلیات لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ گفت: «در شرایطی بودجه سال ۱۴۰۰ را بررسی میکنیم که این قرار است در دو دولت اجرا شود، بعد از رهنمود رهبری در نامه ارایه شده و موضوع مربوط به تبصره چهار انتظار میرفت کمیسیون تلفیق بودجه را رد میکرد. بودجهای که مثل مریض اورژانسی بود و تلفیق آن را دوا نکرد و دردش بدتر شد. دولت اعلام میکند که بودجه را قبول ندارد و این بودجه گرانی به مردم تحمیل میکند، حرفهایی که در ایام انتخابات شروع میشود و یک جنگ روانی است.»
کمال علیپور خنکداری نماینده مردم قائمشهر نیز، در مخالفت با کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۰ گفت: «ما در اولین گام دوم انقلاب اسلامی در حال تصویب لایحه بودجهای هستیم که باید دارای شرایطی باشد، باید توجه کنیم که در سال آینده با چند رویداد مواجه هستیم، انتخابات سال آتی، تغییر دولت، تورم جاری کشور، بحران کرونا و افزایش نامتوازن مالیات از جمله این رویدادهاست.»
روحالله ایزدخواه، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی نیز، با اشاره به این موضوع که اصلاحات ساختاری مقدم بر اصلاحات پولی و مالی است، گفت: «تا مسئولان بانکهای خصوصی سرکش را کنترل نکنند، افزایش یارانه فایدهای ندارد بلکه مردم را فقیرتر میکند.»
مناظره تریبونی نوبخت و قالیباف
نوبخت در این جلسه با اشاره به تغییرات صورتگرفته در لایحه ضمن تشکر از کمیسیون تلفیق که بسیاری از موضوعات دولت را تأیید کرده است، عنوان کرد: «کار بودجه تمام نمیشود و با فرافکنی نباید صورتمسأله را پاک کرد؛ رد لایحه بودجه یعنی ما اقدامات خود را در مورد بودجه انجام دادهایم و شما نیز برای بررسی آن ساعتها وقت گذاشتید و بررسی کردید اما در نهایت با رد آن گویا هیچ کاری انجام نشده است.» او افزود: «ما فرصتی نداریم؛ امید ما به شما و اصلاحات و پیشنهادات شماست، لذا نمایندگانی که به لایحه معتقد هستند، در صحن علنی آن را اصلاح کنند؛ چراکه یک دولت و یک مجلس روی این لایحه کار کرده است، پس باید با هم کار کنیم.»
معاون رئیسجمهوری در ادامه با بیان اینکه آنچه امروز تحت عنوان کلیات لایحه بودجه رد یا تأیید میشود، لایحه بودجه دولت نیست، اظهار کرد: «لایحهای که به رأی گذاشته میشود، گزارش، ارقام و احکام کمیسیون تلفیق است؛ چراکه هرچه ما داده بودیم، تغییر کرده است.» نوبخت ادامه داد: «همه ما را نظاره میکنند ولی در نهایت اقدام شما مورد تأیید ماست مشروط بر اینکه اهداف ما برای مقابله با رانت همسو باشد.» نوبخت خطاب به رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: «گزارشهای محرمانه خزانه هر هفته و هرماه تقدیمتان میشود. آیا دولت ۶۶هزار و ۴۰۰میلیارد تومان برای طرحهای عمرانی تخصیص نداده است؟»
رئیس سازمان برنامه و بودجه کل کشور تصریح کرد: «برخی درصدد اجرای طرح تابستان داغ و به ستوه آوردن مردم بودند، اما تلاش شد تا کاهش قدرت خرید با برخی افزایشها جبران شود، از اینرو طرح تابستان داغ خنثی شد و بدون شک پاداش صبر و مقاومت خودمان را دریافت خواهیم کرد.»
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی نیز، در جریان بررسی کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۰ در پاسخ به صحبتهای محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه گفت: «آقای نوبخت چندین مرتبه نام بنده را برای تأیید موضوعی اعلام کردند که لازم دانستم نسبت به آن توضیحاتی را ارایه دهم.»
رئیس مجلس در ادامه افزود: «آقای نوبخت در اظهارات خود به اسناد فوق سری درباره نفت اشاره کرد که فقط به دست روسای قوا میرسد. جهت اطلاع نمایندگان در بحث مربوط به نفت این را میگویم اگر ما میدانیم که صادرات نفتمان در فروش حداقلی است، سوال اینجاست که چطور دولت در لایحه بودجه پیشبینی فروش دومیلیون و ۳۰۰هزار بشکه نفت را کرده است؟ آقای نوبخت هم تأیید کرد که ما در صادرات نفت با سختی و مشکلات روبهرو هستیم، بحث درستی که همه در برابر آن تلاشهایی را انجام میدهیم.»
واکنش ربیعی به رد لایحه بودجه
سخنگوی دولت در واکنش به رد کلیات بودجه 1400 در مجلس گفت: «دولت آماده است با همه توان کارشناسی خود در کنار مجلس اصلاحات مورد نظر که میتواند به نفع اقتصاد و مردم باشد را بدون اینکه شاکله بودجه به هم بخورد، دنبال کند.»
مهمترین اظهارات ربیعی به شرح زیر است:
از نمایندگان محترم که پیام نگرانی دولت و اقتصاددانان از تغییرات اساسی و غیرکارشناسی در لایحه بودجه را دریافتند، تشکر میکنیم.
تغییرات زیاد شاکله بودجه را بههم ریخته بود و غنایی نیز به بودجه نبخشیده بودند.
دولت آماده است با همه توان کارشناسی خود در کنار مجلس اصلاحات مورد نظر که میتواند به نفع اقتصاد و مردم باشد را بدون اینکه شالکه بودجه به هم بخورد، دنبال کند.
حذف ارز ترجیحی و دادن یارانه ناکافی هر دو امری منفی هستند. شوکآور باید تورم غیرقابل تحمل به بار بیاورند.
درآمدهای واهی پیشبینیشده با عدم قطعیت در وصول و هزینه قطعی موجب افزایش نقدینگی و فشار بر تولید و مردم خواهد شد.
مواردی مثل مجوز ورود خودرو از مناطق آزاد تصمیمی رانتزاست که در اجرا مشکلات زیادی خواهد داشت.
البته آنچه ما در این روزها میشنویم، سیاسیترین عبارات و بدون ارتباط کلمات در مورد اقتصاد و بودجه در 40سال اخیر بوده است. از کوبیدن بودجه به دیوار تا اتهام فروپاشی و دهها عبارت عجیب دیگر.
طبقه محروم و فردوست جامعه با تصمیمات عجولانه خود دچار رنج و سختی میشوند. هر میزان یارانهای که از محل ضرب و تقسیم ۵.۵ میلیارد دلار و 17هزار و۵۰۰ تسعیر ارز برای جبران دهکهای پایین در نظر بگیرید، باز هم مشکلات اقتصادی ناشی از حذف یارانه ۴۲۰۰ را حل نخواهد کرد.
دولت بارها اعلام کرده که با یک شیب منطقی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را در نظر دارد ولی حذف ناگهانی آن بیشترین ضربه را به طبقات محروم جامعه خواهد زد.
چه کسی آثار روانی این اظهارات بر سرمایه اجتماعی را محاسبه میکند و تبعاتی که این حرفها به اعتماد عمومی مردم نه به دولت بلکه نظام میزند را بررسی خواهد کرد.
در حسننیت دوستان کسی تردیدی ندارد. انشاءالله هرچه خیر و مصلحت کشور هست، پیش آید.