هتل فردوسی رشت با قدمت نود ساله در تاریخ هجدهم شهریور سال ۹۱ به شماره ۳۰۷۲۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید؛ اما مثل بسیاری از املاک به ثبت‌رسیده در فهرست آثار ملی حالا خبر می‌رسد که از سوی دیوان عدالت اداری رأی به خروجش داده شده و مالک می‌خواهد این هویت شهری را قربانی مدرنیته کند.
راضیه زرگری – یک هتل مربوط به دوره اول پهلوی با معماری ساباط؛ معبری دالان‌مانند با سقف که در مسیرهای طولانی بالای سر رهگذران قرار می‌گرفته تا مانع از تابش آفتاب و آزار آنها باشد. شاید آن زمان‌ها رشت به باران‌های بی‌امانش معروف نبوده است.
هتل فردوسی رشت با قدمت نود ساله در تاریخ هجدهم شهریور سال ۹۱ به شماره ۳۰۷۲۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
اما مثل بسیاری از املاک به ثبت‌رسیده در فهرست آثار ملی حالا خبر می‌رسد که از سوی دیوان عدالت اداری رأی به خروجش داده شده؛ خبر بدی که میراث دوستان را نگران کرد.
میراث تاریخی و معماری کهن، پیشینه و هویت هر شهری است؛ هویتی که در گذار از سنت به مدرنیته و اشتهای سیری‌ناپذیر شهرسازی مدرن گم می‌شود
رشت از آن شهرهایی است که نه تنها گیلانی‌ها بلکه بیشتر مردم ایران دوستش دارند؛ یک جورهایی سرزندگی و شادابی خاصی در آن جریان دارد؛ مخصوصا حوالی میدان شهرداری و بافت تاریخی شهر در کنار بازار‌روزهای خوش رنگ و لعاب و خوشمزه. یکی از اماکنی که در حریم میدان شهرداری قرار دارد، همین هتل فردوسی است که 40 سالی می‌شود دیگر عملا هتل نیست و فقط طبقات پایینش مغازه‌دارانی فعالیت می‌کنند که سرقفلی دارند و مالک نیستند.
میراث تاریخی و معماری کهن پیشینه و هویت هر شهری است؛ هویتی که در گذار از سنت به مدرنیته و اشتهای سیری‌ناپذیر شهرسازی مدرن گم می‌شود.
این روزها رسانه‌های رسمی و غیر رسمی گیلان در ارتباط با بناهای تاریخی خوش‌خبر نیستند. پس از در معرض خطر قرارگرفتن عمارت تاریخی دانشسرای رشت، حالا خبر تبدیل هتل تاریخی فردوسی به هایپرمارکت می‌رسد.
#هتل_فردوسی_را_تخریب_نکنید
این هتل که در سال ۱۳۸۴ نخستین ساختمان شورای شهر رشت بود و سال 91 به ثبت ملی رسید، سال گذشته با شکایت مالک از فهرست آثار ملی کشور خط خورده و این روزها خبر رسیده که قرار است تخریب شود.
اذهان عمومی در این زمانه با وجود رسانه‌های موبایلی و شبکه‌های اجتماعی، اعتراض‌شان را با پویش‌های مردمی و کارزارهایی مثل جمع کردن امضا و هشتگ‌ساختن نشان می‌دهند. حالا هم پویش #هتل_فردوسی_را_تخریب_نکنید راه افتاده است.
چیزی که رسانه‌های محلی گیلان و مردم رشت می‌گویند طمع مالک برای ساخت هایپرمارکت به جای هتل است. اینکه مالک این هتل پیش‌تر سه بنای واجد ارزش تاریخی دیگر را در همسایگی سرای تاریخی تخریب‌شده میخچی رشت خریداری کرده و قرار است با تخریب همزمان سه پلاک با قدمت بیش از یکصد سال و بنای تاریخی هتل فردوسی رشت دقیقا همان کاری را انجام دهد که اسمش بلعیدن تاریخ یک شهر است؛ ساخت یک هایپرمارکت وسیع در مساحت ۲۰ هزار متر مربع آن هم در مرکز بافت تاریخی شهر رشت.
آیا مالک در انتظار روز موعود تخریب همزمان بناها در یک جمعه سیاه است؟
به گزارش همین رسانه‌های محلی، نماینده مردم رشت در مجلس هم از این تصمیم مالک مطلع است. در حالی که می‌توانست از خروج این اثر از فهرست آثار ملی جلوگیری کند؛ اما این کار را نکرده است.
هتل تاریخی فردوسی رشت یک ساختمان مستحکم است با تزئینات سیمانی زیبا و گچ‌بری‌های ظریف. در هتل چوبی است و دارای یک نشان فروهر بر سردر اصلی.
اخبار غیررسمی می گوید: «حالا تمامی مغازه‌های پایین هتل تخلیه شده و مالک در انتظار روز موعود تخریب همزمان بناها در یک جمعه سیاه است تا زمینه احداث فروشگاه بزرگ تجاری خود را فراهم کند.»
به گفته آذرپور صرفا با شرط اینکه ملک از ثبت ملی خارج شده به این معنی نیست که مالک می‌تواند هر دخل و تصرفی در آن داشته باشد. ساخت‌وساز و تخریب بنایی که در حریم بافت تاریخی شهر واقع شده نیاز به مجوز مستقیم از میراث فرهنگی دارد
بزرگنمایی شده؛ خبری از تخریب نیست
«اسمش هتل است؛ اما این مکان دیگر بیشتر از 40 سال است که بی‌استفاده است اما در حریم بافت تاریخی شهر واقع شده و احتمال تخریبش بعید است.» این توضیحات را حمید آذرپور، معاون گردشگری میراث فرهنگی گیلان، به «شهروند» می‌دهد. او توضیح می‌دهد: «در موضوع خاص هتل فردوسی با توجه به فضاسازی‌های پیرامون اخبار منتشرشده، بزرگنمایی شده است و هنوز قرار بر تخریب و ساخت بنایی دیگر نیست.»
به گفته آذرپور صرفا با شرط اینکه ملک از ثبت ملی خارج شده به این معنی نیست که مالک می‌تواند هر دخل و تصرفی در آن داشته باشد. ساخت‌وساز و تخریب بنایی که در حریم بافت تاریخی شهر واقع شده نیاز به مجوز مستقیم از میراث فرهنگی دارد.
گویا مالک بنا در سال ۱۳۹۷ از میراث فرهنگی شکایت کرده که در آن سال درنهایت رأی دادگاه به نفع میراث ثبت شد؛ اما مجددا مالک با عنوان تعمیرات و مرمت شکایتی را به دیوان عدالت اداری ارایه می‌دهد که درنهایت شعبه دو دیوان عدالت اداری ثبت بنا را ابطال می‌کند.
«مالک نمی‌تواند هتل فردوسی را تخریب کند» ولی جهانی، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان با بیان این جمله ماجرای هتل فردوسی رشت و حاشیه هایش را برای شهروند توضیح می‌دهد: «هر مرمتی در بناهای تاریخی باید بر اساس ضوابط میراث فرهنگی صورت بگیرد. در مورد این هتل خاص تا الان هیچ مجوزی نه از شهرداری و نه از میراث فرهنگی برای این بنا صادر نشده است.»
جهانی با اشاره به اینکه این بنا در حریم میدان شهرداری و بافت تاریخی رشت واقع شده، عنوان می‌کند: «بنای هتل فردوسی رشت واقع در بافت تاریخی رشت یکی از بافت‌های مهم تاریخی استان است و تخریب آن مغایر قوانین و ضوابط حاکم بر بافت تاریخی این شهر است. طی مذاکرات انجام‌شده با شهرداری تاکنون هیچ‌گونه مجوز تخریب برای این بنای تاریخی صادر نشده است.»
همه بناهای واجد ارزش این خیابان تحت ضوابط بافت تاریخی، حریم میدان شهرداری و حریم بازار تاریخی رشت قرار دارد. معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان می‌گوید پیرو مذاکرات و مکاتباتی که با شهرداری رشت به انجام رسیده درخواست شده تا بدون هماهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مجوزی برای تخریب این گونه آثار تاریخی صادر نشود تا نتیجه این پرونده مشخص شود.
ساختمان پشتی هتل فردوسی سرنخ ماجرای هایپرمارکت
اما صحبت از ساخت هایپرمارکت به جای هتل نود ساله از کجا می‌آید؟ جهانی به «شهروند» توضیح می‌دهد: «پشت بنای تاریخی هتل یک ساختمان است که از سوی همین مالک درخواست ساخت یک پاساژ پنج طبقه داده شده است. اما میراث فرهنگی استان به همه دستگاه‌های دست اندرکار ازجمله شهرداری و استانداری رسما ابلاغ کرده است که حق صدور مجوزی برای تخریب این بنا را ندارند. در حال حاضر هم مغازه‌های طبقه پایین هتل فردوسی باز هستند و فعالیت می‌کنند.»
با این اوصاف در حالی که میراث فرهنگی رشت موضوع تخریب را به صدور مجوز مستقیم از این نهاد مشروط می‌داند،او در پاسخ به اینکه آیا می‌توان با قطعیت گفت تخریب هتل فردوسی منتفی است؟ صراحتا پاسخ مثبت نمی‌دهد: «ما داریم رایزنی‌های لازم را با مالک انجام می‌دهیم تا این بنای تاریخی در کنار دیگر بناهای حریم هویتی رشت حفظ شود.»
او درباره برنامه‌های این معاونت برای حفظ این بنا می‌گوید: «معاونت میراث‌فرهنگی گیلان به دنبال آن است تا خیابان شریعتی از ابتدای میدان شهرداری تا میدان لب‌آب که جزو خیابان‌های مهم بوده و تعداد زیادی از بناهای تاریخی ازجمله هتل فردوسی در محدوه آن قرار دارد در فهرست آثار ملی کشور ثبت شود.» به گفته جهانی در این خصوص مجوزهای لازم از معاونت وزیر و وزارتخانه اخذ شده و پرونده این خیابان آماده است و به زودی برای بررسی و ثبت در فهرست آثار ملی کشور به وزارت ارسال می‌شود.
هتل فردوسی رشت در محدوده تاریخی و محور گردشگری پیاده‌راه شهرداری و بازار شهر رشت از اندک بناهای باقیمانده‌ای است که در دل مردمان این سرزمین و در خاطرات آنها جای دارد و بخشی از هویت فرهنگی شهر است. این بنا در اواخر دوره پهلوی اول و مقارن با جنگ جهانی احداث‌شده و از نظر الگوی معماری شبیه بناهای اواخر دوره قاجار است.