هشدار: موج چهارم کرونا
دبیر انجمن علمی اپیدمیولوژیست های ایران در گفتگو با شهروند می گوید پیک چهارم کرونا قطعی است مگر آنکه...
چند هفته‌ای بود که وضعیت شهرهای همه استان‌های کشور از حالت قرمز خارج شده بود و به طور میانگین شاهد کم شدن آمار مبتلایان و قربانیان کرونا بودیم؛ یک جورهایی مردم کمی نفس راحت کشیدند، اما این بهتر شدن شرایط را نباید به عنوان روزهای پایانی کرونا تلقی کرد. ما در حال حاضر در سیر نزولی موج سوم هستیم، اما طوفان کرونا منتظر کوچک‌ترین غفلت‌هاست تا موج چهارم را نشانمان دهد.
بر اساس اعلام معاونت بهداشتی وزارت بهداشت، چند شهر کشور دوباره در فهرست «قرمز» قرار گرفته‌اند. شهرستان‌های اهواز، آبادان، بندر ماهشهر، دزفول، شادگان، شوشتر و کارون در استان خوزستان، از روز شنبه ۲۵ بهمن ۹۹ در فهرست شهرهای قرمز قرار می‌گیرند. بر همین اساس، ۷ شهرستان قرمز، ۴۰ شهرستان نارنجی، ۲۲۹ شهرستان زرد و ۱۷۲ شهرستان آبی هستند. تهران همچنان در وضعیت زرد قرار دارد.
روزهای آخر سال و شروع موج چهارم
روزهای پایانی سال، مردم را به تکاپو می‌اندازد؛ هم کسب‌وکارها به دنبال بازار آخر سال هستند و هم مردم به دنبال خریدوفروش و کارهای مرسوم دیگر مثل نظافت خانه. همین تکاپوها اگر حواسمان نباشد موج چهارم ویروس که به گفته کارشناسان سخت‌تر از سه موج قبلی است را راه می‌اندازد.
حسن روحانی شنبه 25 بهمن‌ماه در ستاد ملی کرونا هشدار خطر ورود به موج چهارم کرونا را داد: «اگر می‌خواهیم عید بسیار خوبی داشته باشیم باید از حالا شروع و مراقبت کنیم. اگر مراقبت‌ها از امروز شروع نشود شرایط سخت خواهد شد.»
حرکت به سمت پیک چهارم کرونا
رئیس جمهوری عنوان کرد: «ما هفته گذشته وضعیت قرمز نداشتیم و وضعیت نارنجی، زرد و اکثرا آبی بود اما امروز متاسفانه باز دیدیم برخی از شهرهای استان خوزستان قرمز یا جاهای دیگری که زرد بودند نارنجی شدند. این یک اعلام خطر برای همه ماست و به معنای حرکت به سمت جهش چهارم ویروس هستیم.»
این بیماری هر روز به شکل جدیدی خودش را نشان می‌دهد و جهش‌های خاصی از این ویروس مشاهده می‌کنیم. همه آرزوهای بشر این بود که بتواند به دارو برسد، اما همه جهان در طول بیش از یکسال هنوز نتوانسته درمانی را برای این بیماری پیدا کند.
رئیس‌جمهوری با مطرح کردن این سوال که چاره چیست؟ ادامه داد: «چاره همچنان مراعات تمام دستورالعمل‌های بهداشتی است. یعنی همان‌هایی که یکسال پیش گفته می‌شد تکرار می‌شود. یعنی همان شستن دست، ماسک، فاصله‌گذاری‌ها تکرار می‌شود و حداقل شدن ترددها باید ادامه پیدا کند. همه توصیه‌ها راه اصلی است تا رسیدن به مرحله‌ای که مرحله عبور از این بیماری باشد.
روحانی شناسایی زودهنگام مخصوصا در خصوص ویروس جهش‌یافته را ضروری دانست: «به هر حال فردی که وارد استان یا شهرستان می‌شود، فرماندار، بخشدار و بسیج باید مراقبت کنند. همه باید برای جلوگیری از خیز چهارم دست‌به‌دست هم دهیم. نزدیک عید نوروز هستیم و روزها برای مردم اهمیت دارد.»
سبک زندگی به قبل برنگردد
او با اشاره به اینکه اصل این است که سبک زندگی را به گذشته برنگردانیم و حداقل تا یکسال دیگر ادامه دهیم گفت: «همه باید مراقبت کنیم وارد خیز چهارم نشویم و شرایط را مهار کنیم. باید بدانیم حتی اگر واکسیناسیون به صورت فراوان هم انجام شود و همه تجهیزات هم آماده باشد تا یکسال دیگر باید حواسمان جمع باشد و مراقبت کنیم.»
به شهرهای قرمز اضافه شده است
علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی کرونا نیز اعلام کرد: «در سطح کشور روند نزولی مرگ‌ومیر (دورقمی) را شاهد بوده‌ایم و به‌رغم اینکه تعداد فوتی‌ها پایین است اما تعداد شهرستان‌های قرمز افزایش یافته است و در برخی از استان‌ها خیز بیماری آغاز شده است.»
رئیسی اضافه کرده بود که در استان خوزستان بالاترین شیوع بیماری را داریم بنابراین نیاز است که مردم و مسئولان بیشتر مراقب بوده و پروتکل‌ها را رعایت کنند.
او با اشاره به اینکه در استان خوزستان ۹ شهر در وضعیت قرمز هستند، گفت: «آبادان، بندر ماهشهر، دزفول، دشت آزادگان، کارون، هویزه، شادگان و شوشتر وضعیت قرمز دارند و باید پروتکل‌ها دقیقا اجرا شود تا بتوانیم خیز بیماری را کنترل کنیم.»
به گفته سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، همچنین در استان آذربایجان غربی روند بیماری کرونا رو به افزایش است و در حال حاضر در هرمزگان خیزی که وجود داشت تاحدودی کنترل شده و در مازندران نیز روند صعودی در حال کنترل است به طوری که از ۱۵ شهر نارنجی، ۸ شهر به وضعیت زرد تبدیل شده‌اند و هم‌اکنون ۷ شهر دارای وضعیت نارنجی هستند.
رئیسی با تاکید بر اینکه استان‌های گیلان و گلستان نیز همچنان نیاز به مراقبت بیشتری دارند و در استان بوشهر نیز شیب ملایم رو به بالا داریم خاطر نشان کرد: «۲۲۸ شهر در وضعیت زرد هستند در استان قزوین، روند رو به بالا داریم و یک مورد نیز به دلیل ویروس انگلیسی منجر به فوت شده که باید مراقبت‌های بیشتری انجام شود و اگر مسافری از خارج وارد کشور می‌شود حداقل ۱۴ روز قرنطینه شود حتی اگر بدون علائم بیماری باشد.»
سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا ادامه داد: «متاسفانه از تعداد شهرهای آبی کاسته شده و به شهرهای زرد و نارنجی افزوده شده است.»
هوا راه اصلی انتقال کرونا
کورش هلاکویی نائینی دبیر و نایب رئیس انجمن علمی اپیدمیولوژیست های ایران معتقد است که مهمترین راه انتقال ویروس کرونا انتقال از راه هوا است و در این مورد می گوید: قبل از اینکه سازمان جهانی بهداشت بحث این راه انتقال کرونا را اعلام کند، اینجانب ماهیت هوابرد کرونا و اینکه باید همه از ماسک استفاده کرده و بحث تهویه مکان های سر پوشیده را مطرح و به بطور کتبی به کمیته کشوری علمی ستاد کرونا، در 9 اسفند 1398 بعنوان عضو آنموقع ستاد ارسال کردم.
او با اشاره به اینکه سازمان جهانی بهداشت حرفش را تغییر داده و معتقد است که انتقال کرونا هوابرد انجام می شود تاکید می کند: امروزه بعد از یک سال مقالات انتقال هوابرد در مجلات مهم پزشکی دنیا مانند لانست تایید و به چاپ رسیده است در حالی که از از ابتدای اپیدمی در ایران این موضوع را گوشزد کرده بودیم اما حتی از اپیدمیولوژیست های همکار در داخل کشور آن را رد کرده و به ما می تاختند.
در هفته های گذشنه اقدامات انجام شده به کاهش آمار ها منجر نشده است، هلاکویی به آن اشاره می کند و معتقد است که در دوره کاهشی پیک سوم قرار داشتیم. او ادامه می دهد: دو نوع اپیدمی در دنیا وجود دارد یکی اپیدمی تک منبعی مانند وبا یا اسهال خونی است و نوع دیگر آن اپیدمی پیش رونده است. در ابتدا سازمان جهانی بهداشت جهانی به دلیل عدم شناخت از این ویروس آن را تک منبعی عنوان کرد و بحث انتقال از راه تماس مطرح شد. در حالی که این انتقال نادر است مگر اینکه فردی حامل باشد و ترشحاتش به دست هایش منتقل شده و دست هایش به وسایل مختلف تماس پیدا کرده باشد. اما نکته ای که در این میان مهم است این است که این بیماری یک اپیدمی پیش رونده است به این معنا است که از فرد به فرد منتقل شده و مهمترین راه انتقال آن هوا است. در این نوع اپیدمی آنقدر افرادی یک جامعه به این عفونت مبتلا می شوند که این اپیدمی خود به خود خاموش می شود و دوباره وقتی جمعیت حساس به وجود آمد و ایمنی گله ای پایین آمد دوباره تعداد زیاد شده و پیک رخ می دهد.
امروزه بعد از یک سال مقالات انتقال هوابرد در مجلات مهم پزشکی دنیا مانند لانست تایید و به چاپ رسیده است در حالی که از از ابتدای اپیدمی در ایران این موضوع را گوشزد کرده بودیم اما حتی از اپیدمیولوژیست های همکار در داخل کشور آن را رد کرده و به ما می تاختند.
پیک چهارم اجتناب ناپذیر است
این متخصص اپیدمیولوژی با اشاره به اینکه در اواسط آذر اعلام کردم که پیک چهارم اجتناب ناپذیر است، ادامه می دهد: اگر ماهیت اپیدمی های پیشرونده را بدانید این را متوجه خواهید شد که ییک چهارم اجتناب ناپذیر است مگر اینکه اقداماتی صورت گیرد که حلقه انتقال ویروس قطع شود اما آنچه که در جامعه ما روشن و واضح است این است که پیک چهارم رخ خواهد داد و علت اصلی هم این است که این ویروس در حال حاضر در کشور ما پادشاهی می کند. در هیچ جای دنیا ویروس تا این اندازه جولان نمی دهد و به نظر می رسد آنطور که باید این ویروس کنترل نشده است.
هلاکوئی معتقد است در چند هفته گذشته در شاخه کاهنده پیک قرار داشتیم و به همین دلیل است که آمارهایمان پایین است از اواخر آذر ماه روی شاخه نزولی اپیدمی قرار گرفته ایم زیرا ویروس تا جایی که می توانست افراد گروههای هدف را نشانه گرفته و تا حدودی مصونیت جمعی رخ داده بود.
او با انتقاد از اینکه کارهای انجام شده برای مهار این ویروس کافی نیست و باید مدیریت بیشتری در این حوزه انجام شود، ادامه می دهد: در روز 23 بهمن ماه یک هواپیما از لندن به ایران آمده و با بیش از 200 مسافر در فرودگاه نشسته است. از تعداد زیادی از این مسافران تست گرفته شده و در هتل فرودگاه قرنطینه شده اند اما چند نفری که واکسن فایزر را زده بودند از انجام آزمایش سرباز زدند و در حال حاضر احتمالا در شهر تردد می کنند و ما شعار خطر ویروس انگلیسی را می دهیم.
هلاکوئی با اشاره به اینکه این افراد می توانند خطرناک تر از سایرین باشند ادامه می دهد: برای انتقال ویروس انگلیسی آنجا که باید جلوی ویروس را بگیریم این کار را نکرده ایم. افرادی که واکسن می زنند می توانند حاملین خوبی برای انتقال ویروس باشند و چون بی محابا در همه جا حضور پیدا می کنند می تواند انتقال از طریق آنها بیشتر صورت می گیرد اما از آنجا که واکسن مانع از این می شود که این افراد به صورت جدی درگیر شوند در همه جا حاضر شده و همه را آلوده می کنند.
ضعف مدیریت، دلیل اصلی شیوع کرونای انگلیسی
این متخصص با اشاره به اینکه بحث شیوع کرونای انگلیسی نشان از ضعف مدیریت این کشور در مهار کرونا داشت، تصریح می کند: وقتی انگلیس اعلام کرد که ویروس جهش یافته در این کشور شیوع پیدا کرده این نشانه ضعف این کشور است و از آنجا که مدیریت درست برای مهار کرونا در این کشور وجود نداشته است بحث جهش یافته را بیش از حد مطرح کرده است که ضعف های مدیریتی اش را بر گردن آن بیندازد.
وی با اشاره به اینکه نباید اجازه دهیم افرادی که از انگلیس وارد کشور می شوند بدون انجام آزمایش در شهر تردد داشته باشند، خاطر نشان می کند: یادداشتی به مسئولان نوشتم و تاکید کردم که افرادی که به بهانه تزریق واکسن تن به انجام آزمایش نداده اند بسیار خطرناک تر از دیگران هستند.
این متخصص با اشاره به اینکه هنوز به ایمنی گله ای نرسیده ایم خاطر نشان می کند: هنوز به مرحله ایمنی گله ای نرسیده ایم. حتی اگر این اتفاق رخ دهد این ایمنی پایدار نیست و کرونا مانند بیماری سرخک نیست. پیک های کرونا 4 تا 5 ماه است. ویروس می چرخد. افرادی را که می تواند درگیر می کند و بعد از چهار تا 5 ماه دوباره سطح ایمنی این افراد شکسته می شود. حتی واکسن هم نمی تواند این ایمنی دائم را ایجاد کند. در واقع این همه امیدی که به این واکسن ها بسته شده برای چهار یا پنج ماه حداکثر با دانش امروز تا 6 ماه است.
و با دانش امروز، اگر بخواهیم این واکسن ها اثر گذار باشد و اگر بخواهند با واکسن افراد را ایمن کنند باید هر 4 تا 5 ماه (حداقل هر 6 ماه) یکبار واکسیناسیون افرادی که هر دو دوز واکسن را دریافت کرده اند دوباره انجام شود که با توجه به سیستمی که ما در کشور داریم امکان این اتفاق بعید به نظر می رسد.
وی با اشاره به اینکه برخی از کشورهایی که می خواهند همه افراد را واکسن بزنند، در واقع پایلوت هایی برای کشورهای دیگر هستند، در ادامه اظهار می کند: بطور مثال در فلسطین اشغالی و امارات در واقع شرکت های تولید واکسن، در حال تحقیق هستند که اگر صد در صد مردم واکسینه شوند چه اتفاقی رخ می دهد، کارایی و اثربخشی واکسن ها چقدر است؟
کرونا فقط می تواند با فاصله گذاری اجتماعی کنترل شود. وگرنه اگر به همین طریق راه را ادامه دهیم سال های سال گرفتار این ویروس خواهیم بود. این موضوعی است که هلاکویی در پایان به آن اشاره می کند و می گوید: یا باید آنقدر واکسن در اختیار قرار باشد که هر 6 ماه یکبار این واکسن ها به مردم تزریق شود و یا قوانین منسجمی برای رعایت فاصله گذاری اجتماعی قرار داده شود.