دخالت‌های مدیریتی برای شکسته‌نشدن انحصار مخابرات
آذری جهرمی: «مراجع فرهنگی گفتند بسته‌های شبانه را حذف کنید»
وزیر ارتباطات و فناروی اطلاعات گفت: «واقعیت این است که اعتراضاتی از سوی مراجع فرهنگی کشور در مورد بسته‌های شبانه مطرح شد، ما ابلاغیه‌ای دریافت کردیم که می‌گفت کاربران به سمت بسته‌های اینترنت رایگان شبانه سوق پیدا نکنند.»
ابلاغیه مراجع فرهنگی
حذف بسته‌های اینترنت شبانه از سوی اپراتورها مسألهای است که بارها به وسیله کاربران پرسیده شده است. پاسخ به این سوال در گذشته این بود که رگولاتوری دستور حذف بسته‌ها را داده است اما وزیر ارتباطات در توضیحات خود جزئیات تازه‌ای را درباره حذف این بسته‌ها ارایه کرد.
او ارایه بسته‌های شبانه اینترنت از سوی اپراتورها را یک درخواست درست و منطقی خواند و اشاره کرد: «در بسیاری کشورهای دنیا این بسته‌ها ارایه می‌شود. اما واقعیت این است که اعتراضاتی از سوی مراجع فرهنگی در کشور در مورد بسته‌های شبانه مطرح شد و ما ابلاغیه‌ای دریافت کردیم که می‌گفت کاربران به سمت بسته‌های اینترنت رایگان شبانه سوق پیدا نکنند؛ زیرا تأثیر منفی روی دانش‌آموزان و دانشجویان داشت و آنها را شب بیدار نگه می‌داشت و صبح نمی‌توانستند سر کلاس حاضر شوند.
بر اساس این ابلاغیه، منطق زیر پا گذاشته شده بود؛ منطقی که ایجاب می‌کند ساعت یک شب بسته‌های ارزانقیمت ارایه شود. همین منطق باعث شد ما دوباره اپراتورها را فرا بخوانیم و به آنها توصیه کنیم بسته‌های شبانه را ارایه کنند تا بخشی از بار شبکه را به ساعت‌های کم‌باری انتقال دهند. البته ما دخالتی در این موضوع نداریم و به نظر می‌رسد اگر یک اپراتور بسته شبانه ارایه کند، در بازار رقابتی اپراتورهای دیگر نیز چاره‌ای ندارند جز اینکه بسته شبانه تعریف کنند.»
آذری جهرمی درباره انحصار شرکت زیرساخت افزود: «این شرکت بعد از خصوصی‌سازی به عنوان بخش دولتی مخابرات فعالیت خود را آغاز کرد. با قانونی که در اجرای سیاست‌های کل اصل ۴۴ قانون اساسی و خصوصی‌سازی مخابرات مطرح و به وسیله مجلس تصویب شد اکنون اینترنت در ایران به صورت انحصاری در اختیار شرکت ارتباطات زیرساخت قرار گرفته است و ما در تلاش هستیم با تفسیری که از این قانون وجود دارد و اختیاراتی که در دست دولت است، استفاده کرده و شرایطی را فراهم کنیم تا قبل از اتمام دولت دوازدهم واردات پهنای باند از طریق شرکت‌های مختلف میسر و انحصار شرکت زیرساخت شکسته شود.»
مصوبه مجلس و گرانی اینترنت
مسألهای که بیشتر کاربران در کانال تلگرامی از وزیر ارتباطات پرسیدند مربوط به مصوبه مجلس و احتمال گرانی اینترنت بود، او در پاسخ به این سوال تأکید کرد در صورت تصویب‌شدن این مصوبه قطعا اینترنت گران خواهد شد.
آذری جهرمی درباره مصوبه مجلس برای افزایش حق سهم اپراتورها گفت که باید منتظر بمانیم، گفتنی‌ها را گفته‌ایم. مجلس به مصوبه قبلی ابهام وارد کرده و آن را به کمیسیون تلفیق برگردانده است. دو روز قبل کمیسیون تلفیق در این زمینه جلسه‌ای داشته‌اند که هنوز اطلاع رسمی از نتیجه این جلسه اعلام نشده است.
مصوبه کمیسیون تلفیق باید در صحن مجلس به تصویب برسد. اگر مصوبه افزایش ۱۰درصدی حق‌السهم اپراتورها در هر شرایطی تصویب شود نیازی به این نیست که اجازه افزایش بهای تعرفه به اپراتورها داده شود به صورت طبیعی اینترنت گران می‌شود. سقف قیمت اپراتورها برای هر گیگ اینترنت ۴۰ هزار تومان است، اگر مالیاتی که دولت از اپراتورها می‌خواهد بگیرد افزایش پیدا کند، اپراتورها هم می‌توانند سقف مجوز تعرفه را بالا ببرند و این اتفاقی است که با قانونی‌شدن این مصوبه اتفاق خواهد افتاد و اینترنت صددرصد گران خواهد شد.
در واقع این مصوبه مجلس قطعا باعث گرانی اینترنت خواهد شد، قبلا هم گفته بودم که گرانی اینترنت ضد توسعه و رشد فناوری اطلاعات در ایران است. در هر صورت اگر این مصوبه قانون شود برای همه لازم‌الاجراست. اکنون تمام صحبت ما با مجلس، نمایندگان و افکار عمومی این است که در یک روال مردم‌سالاری در خصوص موضوعی که قرار است قانون شود گفت‌وگو کنیم. این اظهاراتی که برخی دوستان می‌گویند با اجرای این مصوبه اینترنت گران نمی‌شود کارشناسی نیست و واقعا تأثیر بسزایی در قیمت اینترنت در ایران دارد. به‌شخصه امیدوارم که این اتفاق نیفتد و منابع مالی مورد نیاز برای تولید و نظارت در فضای مجازی از منابع دیگری تأمین شود؛ زیرا منابع و ردیف‌های دیگر برای تأمین این خواسته نمایندگان وجود دارد. امیدواریم این مصوبه در کشور اجرا نشود.
وزیر ارتباطات درباره گران‌بودن اینترنت گفت: «شاید بتوان گفت ما یکی از ارزان‌ترین اینترنت‌های جهان را داریم اما اینکه گران به نظر می‌رسد این است که ارزش ریال ایران پایین است اگر در دنیا یک گیگ اینترنت موبایل را ۲ یورو در نظر بگیریم به ریال هر گیگ ۶۰ هزارتومان می‌شود، در خارج از ایران هم درآمدهایشان با یورو است و قابل قیاس با ایران نیست. نکته دومی که وجود دارد این است که اپراتورها در مقطعی در یک رقابت منفی، قیمت‌ها را دامپ (پایین‌آوردن قیمت به صورت غیر عادی) کردند؛ یعنی قیمت‌ها را پایین آوردند برای اینکه سایت رقبایشان که اینترنت خانگی بود را از مدار خارج کنند. این رقابت تا حدی پیش رفت که کاربر آنها با این فرآیند عادت کردند و دیگر امکان افزایش قیمت به شیوه سایر نقاط دنیا یا روال منطقی را نداشتند. در این شرایط قیمت اینترنت ایران یکی از ارزان‌ترین اینترنت‌های دنیاست.»
او درباره قیمت اینترنت در ایران گفت: «در کشور سه اپراتور تلفن همراه و بیش از ۲۰ اپراتور که خدمات خانگی ارایه می‌دهند فعالیت می‌کنند. به لحاظ کلی ساختار شرکت‌های ارتباطی ایران در ارایه خدمات در بازار رقابتی است. معمولا در بازارهایی که به صورت رقابتی فعالیت می‌کنند و فضای انحصاری ندارند، تعرفه‌گذاری بر اساس رقابت است و همین رقابت قیمت بازار را مشخص می‌کند.»
اگر اینترنت را گران کنند، یعنی علاقه‌ای به توسعه فناوری ندارند
معمولا با افزایش مصرف قیمت کاهش پیدا می‌کند و طبیعی است وقتی اینترنت نسل پنجم ارایه شود، قیمت‌ها کاهش پیدا خواهند کرد. این روال منطقی بازار است و اگر تصمیمی خلاف این گرفته شود ضد توسعه اینترنت و ضد فناوری اطلاعات در ایران است. گران‌شدن اینترنت به این معنی است که علاقه‌مند به توسعه اینترنت نیستیم. در مدت ۴ سال گذشته همه چیز گران شد، اما دولت اجازه ندارد قیمت اینترنت افزایش پیدا کند. در شورای عالی فضای مجازی نیز مصوب شد که هزینه ارتباطات و فناوری اطلاعات در سبد هزینه خانوار نباید بیش از ۲درصد شود و تعرفه‌گذارها باید مصوبه فضای مجازی را رعایت کند.
او درباره گرانی مودم و گوشی‌های همراه با تأکید بر اینکه تولید و عرضه گوشی به وزارت ارتباطات مربوط نیست تأکید کرد: «ما تولیدکننده نیمه‌هادی تلفن همراه نیستیم و بسیاری از گوشی‌های تولیدی داخل کشور وارداتی است و واردات نیز به قیمت ارز وابسته است. نسبت به دو سال قبل تا الان قیمت گوشی و مودم رشد سرسام‌آوری داشته همان طور که قیمت ارز به دلیل تحریم‌های ظالمانه و وضعیت دیپلماسی بین‌المللی بالا رفته است و روی تمام زندگی مردم تأثیر گذاشته است.»
تعرفه واردات گوشی را کاهش دادیم
او افزود: «اقدامات گوناگونی در این زمینه انجام شده است؛ ازجمله اینکه سعی کردیم تعرفه واردات مربوط به این کالاها را کاهش دهیم. اخیرا هم اتفاق خوبی افتاده است و با موافقت شخص رئیس‌جمهوری و دستور رئیس سازمان برنامه و بودجه یک خط اعتباری ۵۰۰ میلیارد تومانی برای این بخش درنظر گرفته شده که در تلاش هستیم این خط اعتباری به صورت مستقیم به دست مصرف‌کننده نهایی برسد؛ یعنی شرایطی را فراهم کنیم که این ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار به شکل وام مناسب به اندازه برای خرید گوشی و مودم در اختیار مردم قرار بگیرد. شرایط اجرای این تصمیم به وسیله کارگروهی که در این زمینه تشکیل شده در حال نهایی‌شدن است و امیدواریم تا پایان فروردین این شرایط و نحوه بهره‌مندی مردم از این وام را اعلام کنیم.
از طرف دیگر برخی بانک‌ها برای پیوستن به خرید مودم و گوشی و کمک به مردم ابراز آمادگی کرده و دراین موضوع همراه ما شده‌اند که برخی منابع غیر دولتی هم از طریق بانک در این زمینه سرمایه‌گذاری شود. زیرساخت‌های این کار باید به شکلی فراهم شود که فرد بتواند از طریق پیامک یا سامانه آنلاین درخواست ثبت مودم بدهد و دستگاه با پست و از طریق اپراتور مربوطه برای او ارسال شود و کاربر هم ظرف ۲۴ ماه پول مودم را به بانک برگرداند. این کارها انجام شده تا قدرت خرید مردم در زمینه گوشی و مودم افزایش پیدا کند که تا فروردین اجرایی خواهد شد. تأمین ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار در این شرایط کشور کار سختی است که خوشبختانه با مساعدت رئیس‌جمهوری و کمک سازمان برنامه بودجه انجام شده است.»
او درباره توسعه VDSL گفت: «برنامه داشتیم تا پایان امسال ۵ میلیون پورت VDSL را در شهرهای قم، تهران و ۸ شهر دیگر واگذار کنیم که مخابرات ایران نتوانست منابع مالی این کار را تأمین کند و از طرفی هم با شرکت‌های بخش خصوصی علی رغم قراردادی که بسته بود (بیت استریم) همکاری نکرد. نتیجه آن شده که حالا در حد یک میلیون پورت VDSL نصب‌شده داریم و نتوانستیم به دلیل عدم همکاری مخابرات به برنامه اصلی در این زمینه برسیم.»
امیدوارم مخابرات از لجبازی با بخش خصوصی دست بردارد
«ما دست از کار برنداشته‌ایم برای اینکه به برنامه برسیم به جای تمرکز روی VDSL روی ۵G و FWA (راهکاری است که در حوزه بی‌سیم به صورت ثابت خدمات را به مشتریان انبوه و سازمانی ارایه می‌دهد) متمرکز شدیم. اینترنت خانگی ۵G به‌زودی راه‌اندازی می‌شود اولین شرکتی که این کار را انجام می‌دهد مبین‌نت است. این شرکت از دوشنبه آینده (۱۸ اسفند) افتتاح اولین مجموعه کاری خود را در زمینه ۵G خانگی در تهران دارد و در فاز بعدی و به‌تدریج در سال آینده نقاط بیشتری را پوشش خواهد داد تا از برنامه توسعه اینترنت خانگی خود عقب نمانیم. البته در این بین مذاکرات ما با مخابرات هم ادامه دارد امیدواریم که آنها هم سرمایه لازم‌شان تأمین شود و دست از لجبازی با بخش خصوصی بردارند تا آنها هم بتوانند کارشان را ادامه دهند.»
اینترنت باید مقرون‌به‌صرفه باشد
او افزود: «اما واقعیت این است که شاخصی که باید بسنجیم مقرون‌به‌صرفه‌بودن است. این شاخص در دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. منظور از مقرون‌به‌صرفه‌بودن دیگر الزاما ارزان‌بودن نیست، یعنی نگاه کنیم، پولی که کاربر برای اینترنت پرداخت می‌کند نسبت به درآمدش به چه صورت است. در این شاخص در حال حاضر ایران مطابق با آخرین گزارش مجمع جهانی اقتصاد در جمع ۲۵ کشور اول دنیاست و به نظر می‌رسد رتبه آن زیر ۱۵ کشور جهان است.
اما اشکالی که وجود دارد در اینترنت خانگی است. ظاهرا اینترنت خانگی در ایران پایین‌تر از اینترنت موبایل است. واقعیت این است که در سایر کشورها اینترنت خانگی به خاطر دایرشدن خدمات فیبر نوری گران‌تر است. در ایران به خاطر مشکلات با مخابرات در خصوصی‌سازی و اینکه سرمایه‌گذاری در این شرکت مدت‌هاست متوقف شده است، رشد خوبی در اینترنت خانگی نداشتیم و سرعت سایر دنیا بالاتر است.»
تلاش برای همکاری با مخابرات ادامه دارد
او تأکید کرد: «بابت سرعت اینترنت خانگی که در ایران ارایه می‌شود پول بیشتری نسبت به شاخص جهانی دریافت می‌شود، بنابراین هر چند به‌ظاهر قیمت اینترنت خانگی در ایران ارزان‌تر از موبایل است، اما به نسبت جهان خدمات گرانقیمتی است. بنا بر سرعتی که اینترنت موبایل در ایران دارد می‌توان گفت قیمت آن مقرون به صرفه‌تر است. این در حالی است که در دنیا اینترنت موبایل لوکس است و افراد بیشتر از اینترنت خانگی استفاده می‌کنند.»
آذری جهرمی تأکید کرد: «اتفاقات سال ۸۸ و خصوصی‌سازی مخابرات دو اثر داشت؛ رشد بالای اپراتور همراه اول حاکی از این بود که یک مدیریت صحیح در این مجموعه انجام شد و رقابت خوبی بین ایرانسل و همراه اول شکل گرفته است. بنابراین فضا منطقی رشد کرد اما در اینترنت خانگی و مخابرات پسرفت داشتیم و سال‌هاست سرمایه‌گذاری در این خصوص انجام نشده است.
مخابرات همیشه می‌گوید درآمد من کم است و تعرفه را افزایش دهید، ما هم می‌گوییم سرویس جدید دایر کنید که تعرفه بر آن اساس بالا رود، بالارفتن تعرفه روی سرویس قدیمی امکان‌پذیر نیست. این یک لوپ (چرخه باطل) است که باید از آن خارج شویم. سهامداران اپراتورها باید بخش اعظمی از هزینه لازم برای سرمایه‌گذاری را بیاورند، چون ما نمی‌توانیم از جیب مردم همه هزینه‌ها را تأمین کنیم. ما به عنوان دولت اعلام کردیم حاضر هستیم خودمان نیز آورده بیاوریم و ما بقی سهامداران مخابرات هم این را بپذیرند. این شکل از همکاری خوب پیش رفته و امیدواریم به توافق برسیم. زمان زیادی گذاشتیم ولی به نقاط خوبی می‌رسیم که مخابرات از بن‌بست خارج شود و تن به رقابت و سرمایه‌گذاری دهد و ما شاهد رشد توسعه اینترنت خانگی باشیم.»
آذری جهرمی گفت: «طبیعتا چون مخابرات خصوصی شده است دولت نمی‌تواند سرمایه‌ای به آن تزریق کند جز قدر و سهم ۲۰درصدی که در مخابرات دارد و به همان اندازه می‌تواند در مخابرات سرمایه‌گذاری کند. ما نمی‌توانیم پولی از بیت‌المال را در مخابرات سرمایه‌گذاری کنیم. تلاش برای حل مشکل ادامه دارد و امیدواریم حل شود.»